ժխտական

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ʒχtɑˈkɑn]

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ժ(ը)խ•տա•կան 

Ածական

1. ժխտում պարունակող՝ արտահայտող, մերժողական ◆ Վարոս ամին գլխի ժխտական շարժումով, առանց խսքի մերժում էր նրանց խորհուրդը։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ժխտական շարժուձևով ու ես ահաբեկ, անսահման զզվանքով տուն կը դառնայի։ (Միսաք Մեծարենց)
2. հերքում՝ բացասում արտահայտող՝ պարունակող
3. անբարենպաստ, բացասական ◆ Նրանք խոսում են դրական և ժխտական էլեկտրականության վրա։ (Րաֆֆի)
4. որևէ բան բացասելու՝ բացառելու վրա հիմնված ◆ ժխտական մեթոդ, ◆ ժխտական սահմանում
5. որևէ բանի դեմ ուղղված, որևէ բանի անհրաժեշտությունը՝ կարևորությունը՝ արժեքը մերժող ◆ Ժխտական դատողության մեջ որևէ հատկանիշ է բացասվում դատողության առարկայի նկատմամբ։ (Դասագիրք) ◆ Հակառակորդները, ճիշտ է առաջվա պես անվերապահ ժխտական դիրք չէին բռնում։ (Հրաչյա Քոչար) ◆ Նրա ժխտողական վերաբեմունքը իմ աշխատանքի նկատմամբ ոչ մի առարկայական հիմք չուներ։
6. դատապարտող, անբարեհաճ, բացասող ◆ ժխտական կարծիք

Հոմանիշներ

1. ժխտողական, մերժողական, ժխտիչ
2. բացասական, անբարենպաստ

Արտահայտություններ

1. ժխտական դերբայ(քրկն․)- ժամանակակից հայերենի դերբայներից մեկը, որ օժանդակ բայի ժխտականի հետ կազմում է ենթադրական եղանակի ժխտական ձևերը ◆ Ժխտական դերբայի հին ձևն էր՝ գիրչ, որ այժմ անգործածական է։
2. ժխտական խոնարհում (լեզվբ․)- բայի խոնարհում, որով ժխտվում՝ բացասվում է գործողության կատարումը կամ վիճակի առկայությունը ◆ Ժխտական խոնարհում, որ արտահայտում է գործողության կատարման կամ եղելության ժխտում՝ բացասում, կոչվում է դրական խոնարհոից չ մասնիկի օգնությամբ։
3. ժխտական ձև (լեզվբ․)- բայի ժխտական խոնարհման ձևերից յուրաքանչյուրը ◆ Հրամայական եղանակի ժխտական ձևերը կազմվում են մի մասնիկով, իսկ մյուսները չ-ով։

Բաղադրյալ բառեր
ժխտականորեն ժխտականություն ժխտանկար ժխտանկարային

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։