ինչ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [int͡ʃʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ինչ
վանկեր՝ ինչ
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]< инч < անգլ. inch
Դերանուն
- հարցում առարկայի՝ երևույթի՝ հատկանիշի ևն մասին ◆ Ի՞նչ ես բերել մեզ։
- հարցում գործողության մասին ◆ Ի՞նչ ես անում։
- ընդհանուր հարցում՝ նախադասության իմաստով կամ ասածը կրկնելու համար ◆ -Նա դեռ հիվանդ է։ - Ի՞նչ:
- հռետորական հարցման և բացականչական նախադասությունների մեջ նշանակում է՝ ոչ այլ ինչ, ուրիշ ոչինչ ◆ Գրում եմ ձեզ, ի՞նչ է մնում, ի՞նչ կարող եմ ասել ուրիշ։ (Ալեքսանդր Պուշկին)
- հարցում քանակի՝ չափի մասին՝ որքան, ինչքան նշանակությամբ ◆ Ի՞նչ արժե այս կտորը։
- հռետորական հարցման և բացականչական նախադասությունների մեջ արտահայտում է կասկած կամ ժխտում ◆ Ի՞նչ օգուտ ձեր հասնելուց, երբ կռիվն արդեն վերջացել է։
- հարցում որպիսության՝ հատկության մասին ◆ Ի՞նչ մարդ է քո ծանոթը։
- հռետորական հարցման և բացականչական նախադասությունների մեջ արտահայտում է արհամարհանք՝ վատ, անարժան նշանակությամբ ◆ Նա ի՞նչ բժիշկ է. տգետի մեկն է։
- ինչ-որ ◆ Թող այդ անվանեն նյարդախտ, ծերունական խելագարություն, ինչ սրտները կուզի։ Համո Սահյան
- հռետորական հարցման և բացականչական նախադասությունների մեջ, ժխտական բայաձևի հետ՝ շատ բան, ամեն բան, ամեն ինչ ◆ Ինչե՞ր միայն չեն կատարի ամբոխները խելագարված։ Եղիշե Չարենց
- հռետորական հարցման և բացականչական նախադասությունների մեջ՝ դա ի՞նչ է որ, ոչ թե ◆ Ի՞նչ խոսել, ի՞նչ շշնջալ, որոտում, ճչում էինք։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- (հնց․) փոքր-ինչ, մի քիչ, որոշ չափով ◆ Ցնցվել ինչ հոգով… թեթև քայլերին հետևել աչքով և մեղմ հառաչել - ահա ողջ նորա սիրո պահանջը։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- խնդիր երկրորդական նախադասությունը՝ ինչը որ, ինչ բան որ, նշանակությամբ ◆ Ամեն բան, ինչ պահանջել է, արել է։
- երկրորդական ենթակա նախադասությունը՝ ինչը որ, ինչ բան որ նշանակությամբ ◆ Ինչ ընկավ նրա ձեռքը, կորած է։
- գործածվում է իբրև բացականչություն՝ զարմանք, հիացմունք արտահայտելու՝ համար ◆ Նա գլուխը խոթում էր անգամ տանտիրուհու պահարանը, դռան հայելուն էր դիպչում, որի մեջ արտացոլվում էին ի՞նչ հագուստներ։ Աշոտ Հովհաննիսյան
Շաղկապ
- կապում է գլխավոր նախադասության հետ՝
- լրացում երկրորդական նախադասությունը՝ որ նշանակությամբ ◆ Չորրորդն օրն է, ինչ շարունակվում են ցույցերը։
- ժամանակի պարագա երկրորդական նախադասությունը՝ երբ, որ ժամանակ նշանակությամբ ◆ Այն բանից հետո, ինչ… ընդամենը մի ժամում այրվեց ու մոխիր դարձավ ամբողջ մի թադամաս, ազդանշանից ահաբեկվում էին նույնիսկ ամենաքաջ մարդիկ։ ԲՔ
- ժամանակի պարագա երկրորդական նախադասությունը՝ երբվանից, որ ժամանակից որ նշանակությամբ ◆ Լուսինն է՛լ չի նայում լճակին լուռ, ինչ մենք հեռացել ենք նրա ափից։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- երկրորդական չափի ու քանակի պարագա նախադասությունը՝ համեմատության իմաստով՝ որքան-որ, որչափ որ նշանակությամբ ◆ Ինչ ուրիշի տղաները տարով էին հասակ առնում, Մհերն օրով էր մեծանում։ Սիամանթո
- կապում է համադաս զիջական-հակադրական նախադասությունները՝ մեծ մասամբ էլ բառի հետ՝ որքան էլ որ նշանակությամբ ◆ Ինչ չքնաղ էլ այգի լինի, ես միշտ տեսնում եմ աչքերիս դեմ մի արծաթաճյուղ փշատենի Հովհաննես Հովհաննիսյան
- իբրև տրոհական շաղկապ կապակցում է միմյանց հետ նախադասության բազմակի անդամները՝ կրկնվելով յուրաքանչյուրից առաջ՝ թե… թե նշանակությամբ ◆ Ինչ նա, ինչ դու՝ մի բան եք։
- կազմում է համեմատություն արտահայտող կապակցություններ՝ ինչպես նշանակությամբ ◆ Դու կմնաս, ինչ երգն ազատ։ (Սողոմոն Տարոնցի)
- արտահայտում է՝ արհամարհանք՝ անբավականություն ◆ Ի՞նչ ընկերներ ես գտել։
- հիացմունք ◆ Ի՞նչ հերոսներ կորցրինք։
- բաղձանք, իղձ ◆ Ախ, ինչ կուզեի մոռանալ աշխարհ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- տե՛ս ինչք
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- մի՞թե, ինչպե՞ս թե
- ինչ-որ
- ահա թե ինչ
- ինչ որ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- ինչ անեմ - ոչինչ, փույթ չէ
- ինչ անունով - ինչ պատճառով, հանուն ինչի
- ինչ ասես կուզի - հայտնի բան է, անկասկած, անշուշտ
- ինչ ասես
- ամեն ինչ, ամեն բան
- գոյականի հետ ամեն կարգի, ամեն տեսակ
- ինչ արեցի՝ արի կամ ինչ անի-չարի՝ արինք-չարնք՝ արին չարին - հակառակ բոլոր ջանքերիս, որքան էլ ջանք թափեցի
- ինչ գիտեմ - ով գիտե, հայտնի չէ, չեմ կարող ասել՝ բացատրել
- ինչ է կամ ինչ է թե - պատճառով, պատճառ բռնելով
- ինչ է, ինչ են - ինչ է (են) նշանակում, ինչ է (են) ցույց տալիս, ինչ բանի նշան են
- ինչ թե (հզվդ․) - ոչ միայն
- ինչ է, ինչ չէ - ինչ է պատահել, եղելությունը ո՞րն է
- ինչն ընչոց է (ինչոց է) - ինչ է պատահել, եղելությունը ո՞րն է
- ինչ խոսք որ - ինչ ասել կուզի, պարզ բան է, հայտնի բան է, անկասկած, անշուշտ
- ինչ կա-չկա - բոլորը, ամեն ինչ, եղած չեղածը
- ինչ կա ի՞նչ չկա - ի՞նչ իրադարձություններ են տեղի ունեցել, ի՞նչ նորություններ կան, պատմելու ի՞նչ բան կա
- ինչ կլինի - չէ՞իր կարող, չէ՞իր համաձայնի
- ինչ հոգ - հոգ չէ, փույթ չէ, ո՞վ է ուշադրություն դարձնողը
- ինչ փույթ - հոգ չէ, փույթ չէ, ո՞վ է ուշադրություն դարձնողը
- ինչ՞ից է - պատճառն ին՞չ է
- ինձ (քեզ, նրան մեզ և այլնին) ինչ - ինձ (քեզ, նրան մեզ և այլնին) չի վերաբերում, իմ (քո, նրա, մեր և այլնի) գործն չէ
| Հոլովում |
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
|---|---|---|
| Ուղղ. | ինչ(ը) | ինչեր(ը) |
| Սեռ. | ինչի | ինչերի |
| Տր. | ինչի(ն) | ինչերի(ն) |
| Հայց. | ինչի(ն) | ինչեր(ը) |
| Բաց. | ինչից | ինչերից |
| Գործ. | ինչով | ինչերով |
| Ներգ. | ինչում | ինչերում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն դերանուններ
- Քաղվածք/Ալեքսանդր Պուշկին
- Քաղվածք/Համո Սահյան
- Քաղվածք/Եղիշե Չարենց
- Քաղվածք/Հովհաննես Հովհաննիսյան
- Հայերեն բառեր հնացած իմաստով
- Քաղվածք/Աշոտ Հովհաննիսյան
- Հայերեն շաղկապներ
- Քաղվածք/Սիամանթո
- Քաղվածք/Սողոմոն Տարոնցի
- Հայերեն հազվադեպ գործածությամբ բառեր
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից