Jump to content

լիզել

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ լիզել վանկեր՝ լի•զել 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *leig՛h- «լիզել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն lihati «լիզում է», հունարեն λειχω, լատիներեն lingō, հին սլավոներեն lizati «լիզել»

Բայ

  1. լեզուն մի բանի քսել մաքրելու՝ սրբելու համար, լեզվով մաքրել  Կովը շուտ-շուտ գոմի դռանն էր նայում, հորթուկին լիզում։ (Ակսել Բակունց)  Իմ աստվածները հարալեզ լիզում են արդ նրան։ (Նաիրի Զարյան)
  2. լեզուն քսելով ուտել մի բան, լպստել  Վիթխարի եզ մի… հանկարծ գա՝ լիզի մի ողջ հարդի դեզ։ Եղիշե Չարենց
  3. թեթևակի քսվել, շոշափել
  4. (փխբ․) լավ մաքրել, մաքրելով փայլեցնել  Արջը թաթը կոխում է կավով ծեփաց քթոցի մեջ, լիզում մեղրը, գայլը լիզում է գառան տաք արյունը։ (Ակսել Բակունց)
  5. (խսկց․) հաճախակի՝ շատ համբուրել, պաչպչել, պաչպչորել  Շաչող դաժան մրրիկ մի ահեղ լիզեց լեզվով իր տոչոր… երկիր քո հին։ Եղիշե Չարենց  Գարնանից ի վեր չէր եկել ոչ մի անձրև, որպեսզի լիզեր կավը կավը դրանց վրայից։ (Մկրտիչ Արմեն)
  6. (փխբ․) շողոքորթել, ստորաքարշել  Իսկ քարերը մթիս ընդերքում ոչ անձրև են տեսել, ոչ մշուշն է լիզել նրանց։ (Ակսել Բակունց)  Ցուրտ խոնավ քամին լիզում էր նրա դեմքը։ Եղիշե Չարենց
  7. (փխբ․) սրբել-տանել, մաքրելով՝ քշելով վերացնել  Շաչող դաժան մրրիկ մի ահեղ լիզեց լեզվով իր տոչոր… երկիրը քո հին։ Եղիշե Չարենց
  8. (փխբ․) ուտելի՝ ամանը ամբողջովին մաքրել կպած ոչինչ չթողնելով, ուտելով մաքրել
  9. (խսկց․) շատ տիրել  Միմիանց լիզում են։
  10. (փխբ․) քծնել, ստորաքարշություն անել  Նա քծնումէ, լիզում, ուզում է, որ ես ել քծնեմ, լիզում։ Դերենիկ Դեմիրճյան

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. լպստել, մաքրել, լափել
  2. համբուրել, պաչպչել

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. թեփշի լիզել, թքածը լիզել, ոտքերը՝ գարշապարը լիզել-տես կապակցությունների առաջին բառերի տակ
  2. մեկի ոտքը՝ փեշերը լիզել
    1. քծնել, շողոքորթել, մեկի առաջ սողալ  ինչո՞ւ փայփայել չքավոր մարդուն, ո՛չ, շողոքորթի մեղրածոր լեզուն անմիտ պերճության ոտքը թող լիզել։ Թարգմ
    2. թախանձագին խնդրել՝ աղաչել

Աղբյուրներ

[խմբագրել]