խառնել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χɑrˈnɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ խառ•նել
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Բայ
- գդալով՝ շերեփով՝ թիակով որևէ բան իրար տալ, հարել։ Թեյի մեջ շաքար գցեց ու սկսել գդալով խառնել
- զանազան նյութեր իրար հետ մեկտեղել՝ միացնել, միախառնել։ Ավազը, ցեմենտն ու ջուրը խառնեցին ուշաղախ պատրաստեցին ◆ Հողն ու փոշին այրված դաշտերից խառնում է ամպերին։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Նա ցորենը խառնում է գարու հետ և տանում աղաց աղալու։
- մի նյութի մեջ ուրիշ նյութ ավելացնել՝ լցնել։ Նա սիրում Է մածնին ռուպ խառնել և ուտել ◆ Պառավն արդեն կրակը խառնում էր: (Ակսել Բակունց) ◆ Ապուրը խառնել:
- իրար հետ միավորել՝ միացնել։ Գյուղացիները… ձորակներից մեկի ջուրը հանդի միջով բերում խառնում են իրենց ջրին (Զ. Դարյան) ◆ Քաջության հետ վատություն չխառնեք: (Մուրացան) ◆ Եկան ազգեր և քո շառաչին խառնեցին իրենց երգը։ (Ավետիք Իսահակյան)
- մասնակից դարձնել։ Ինձ մի՛ խառնեք այդ գործին ◆ Իմ հորն ինչու են խառնել այդ գործին։ (Նաիրի Զարյան)
- ավելացնել, գումարել։ Էլի՛ յուղ խառնիր, որ համ ունենա ◆ Ճաշին մի քիչ յուղ խառնիր:
- կարգը՝ դասավորությունը խախտել։ Շարվածքի մեջ տողերը խառնել են ◆ Չոփ էինք առնում, կոխում ծղրիդի…բունը, խառնում: Հովհաննես Թումանյան ◆ Սուրը մխեց թշնամու զորականի փորը և խառնեց: ◆ Տողերը խառնել են:
- խառնակություն՝ իրարանցում առաջ բերել, շփոթ առաջացնել, իրար խառնել։ Իր աղմկարարությամբ ամբողջ ժողովը խառնեց ◆ Եկավ նիստը խառնեց: ◆ Ամբողջ երկիրը խառնել է:
- հարդարանքը փչացնել, խառնշտորել։ Ձեռքով շոյեց գլուխը և մազերը խառնեց ◆ Քամին խառնում էր մազերը նրա, քաշում փեշերից։ Խերանյան ◆ Թելը խառնել: ◆ Գեղեցիկ սանրվածքը խառնեց:
- քրքրել, տակնուվրա անել, խառնակել մի բան գտնելու համար։ Թղթերս մի՛ խառնիր, տեղեկանքը դրանց մեջ չէ ◆ Ամբողջ թղթերս խառնել է։
- խառնակելով բորբոքել՝ թեժացնել կրակը։ Մի՛ խառնիր… կրակը. թող նա հանգչի (Աարմեն) ◆ Կրակը խառնիր։
- մեկին կամ մի բան ուրիշի (ուրիշ բանի) տեղ ընդունել, շփոթել։ Մի՛ խառնեք մեզ ձեր վայրի, արջի ցեղերին, մեր երկիրը ավերված, բայց սուրբ է հիև (Վ. Տերյան) ◆ Դու ինձ ուրիշների հետ չխառնես: (Բոգդան Վերդյան) ◆ Ինձ ու՞մ հետ ես խառնում:
- շփոթել, հուզել։ Մտքերը խառնել։ Այդ մի բառով խառնեց նրա ամբողջ էությունը ◆ Նա խառնել էր միայն ամսաթիվը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Նա քեզ ուրիշի հետ է խառնել: ◆ Վանանդի հրոսակները խառնեցին գարդմանացիների ճակատը։ (Մուրացան) ◆ Շախմատի քարերը խառնեց: ◆ Հոգիս խառնել, տակնուվրա ես արել։
- տե՛ս սիրտը խառնել
- խախտել, խանգարել։ Ոչ ոք չէ խառնում գիշերային լռությունը (Վրթ. Փափազյան) ◆ Հաշիվն այնպես խառնեց իրար։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Դրսում անձրևից բացի ոչ ոք չէր խառնում գիշերային լռությունը։ Վրթանես Փափազյան ◆ Այդ գործը գլուխ կգար, եթե նա չխառներ:
- իրար դեմ լարել՝ գրգռել, գժտեցնել։ Նա ուզում է ձեզ խառնել ◆ Դու նրան մի լսիր, նա ուզում է ձեզ խառնել:
- խոյերին ոչխարների մեջ թողնել՝ զուգավորման համար
- զուգակցել, զուգորդել։ Մեր ուրախ, անզուսպ բարձր եգերուն աղբյուրն իր հեզիկ ձայնը կխառներ (Լ.Շանթ)
- սահմանները վերացնելով կցել ◆ Ձեր բաղի պատերը քանդել են, բաղը խառնել իրենց բաղերի հետ։ (Անահիտ Սահինյան)
- հավասար դարձնել, հավասարեցնել ◆ Քեզ կխառնենք հազար տարվա մեռելոց հետ։ (Ավետիք Իսահակյան)
- աղոտանալ, մթագնել ◆ Գինին խառնել, պղտորել էր նրա աչքերի պարզ արտահայտությունը։ Անահիտ Սեկոյան
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- միացնել, միախառնել, միավորել, կցել, հոդել, հարել, մալակոնել, անոսրել, ավելացնել, գումարել, բարդել, շարախսանել, աղլղորել, լղլղել, լղլղորել
- խճճել, խառնաբնդորել, խառնափնթորել, խառնաշփոթել, շփոթել, խառնակել, խառնշտորել, խառնշտել, խառնշտկել, խառմշտկել, խառնխտել, շտոգանել, շնկղկել, պճռթկել, ժժնել, մժժել, բնդորել, ճնկլահարել, ճաճռնել, շղլղորել, իրար տալ, տակնուվրա անել, տակ ու գլուխ անել
- քրքրել, խուզարկել
Արտահայտություններ[խմբագրել]
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլ չունեցող հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն բայեր
- Քաղվածք/Ավետիք Իսահակյան
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Քաղվածք/Մուրացան
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Քաղվածք/Բոգդան Վերդյան
- Քաղվածք/Վրթանես Փափազյան
- Քաղվածք/Անահիտ Սահինյան
- Քաղվածք/Անահիտ Սեկոյան
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից