Հայերեն

ՄՀԱ՝ [χɛɾ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ վանկեր՝ խեր

Ստուգաբանություն

ԽԵՐ, ընդհ․ Խիր, Թբիլիսի՝ ԽԱՅՐ, Համշեն՝ 1․ Օգուտ, շահ։ ◆ Մոմ տար տաճարի վերեն, քյու խերի համար վառա։ (Հակոբ Մանանդյան) ◆ Խերով գործ։ (Ձեռագիր) 2․ Բարիք, բարերարություն, լավություն։ ◆ Աղքատ աղջիկ մը կարգելը խեր էր։ Ավետիս Ահարոնյան ◆ Քու տված խերդ օր աս է, հըպը շառըդ ինչ գըլլի։ Մլխ․ 3․ Բարի, լավ, հաջողակ, բարեգուշակ։ ◆ Պետի մե խեր խաբար բեր։ (Ակսել Բակունց) ◆ Խեր բանի համար չես լինի եկած։ Ջվ․ 4․ Փառք, երանություն։ 5․ Մուշ՝ հօգեհաց։ 6․ ◆ Իմ քրտինքից իմ տնամերձից կտաք զիմ խեր ։ ՌԴ․ 6․ Մուշ՝ Հերիք բավ։
1․ Արաբկիր՝ Սեբաստիա՝ Տիգրանակերտ՝ Քղի՝ Մալաթիա՝ տե՛ս ԴԱԼ։ 2․ Խարբերդ՝ Կտրած կաթի քամվածքը։
Հերիք, բավ։
Լ Ղարաբաղ՝ Կանաչեղենի՝ բանջարի ցողունը։ ◆ Սկսում են կռծել խերի թաղերը։ ՄԱս․

Գոյական

(գվռ․) գուտ, շահ ◆ Այս ապրանքի մեջ խեր չկա։ ◆ Խերն ու բարին թոնրի մեջ է։ առած ◆ Խե՞ր լինի, -հարցրեց Հասո քիրվան։ Սերո Խանզադյան ◆ Է, խեր ըլնի քեռի Խեչան. ի՞նչ կա։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նրանից շատ խեր է տեսել։ (Րաֆֆի) ◆ Թող տանե փողը, շատ խեր չի տեսնի…մեկը կեղծ էր։ (Րաֆֆի) ◆ Մի կոպեկի խեր չունենք։ ◆ Վաղեմի ժամանակների շահերը չեն մնացել, խերը դուրս է եկել:Ր ◆ Աշխարհի խերն ու շառը (պետք է) ճանաչել։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ Ոտքդ խերով լինի։ Սերո Խանզադյան ◆ Կնոջ ոտը խերով է լինում։ (Րաֆֆի)
բարեգործություն, ◆ Աղքատ աղջիկ մը կարգելը մենձ խեր էր։ (Արփիար Արփիարյան)
ած․ բարի, ուրախ ◆ Պետի, …մի խեր խաբար բեր։ (Ակսել Բակունց) ◆ Սիրուն Սոնա, խերով եկա, քաղաքից նամակ եմ բերել։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
ուրախություն ◆ Աստված ձեզ խեր տա։ (Րաֆֆի) ◆ Նա մեր տուն էր եկել խերով բարով։
գլխներին ինչ-որ խաղ խաղալ ◆ Դրամ, դրամ։ Խերն անիծեմ աս եգիպտացիներուն։ (Ավետիք Իսահակյան)

Հոմանիշներ

օգուտ
շահ

Արտահայտություններ

Խեր անիլ, 1,Բարիք տալ։ ◆ Միթամ մե ծառ իմ, ումիկ ունիմ, վուր լավ խեր անիմ ։ (Գարեգին Սևունց) 2․Բարին տեսնել, բարիք ստանալ, լավ արդյունքի հասնել։
Խեր լինի, Բարին կատարվի, Բարեհաջող լինի։ ◆ Խեր էլնի, ո՞ր քյամին է քե ոիրե ըստեղ։ Ավետիս Ահարոնյան ◆ Խեր ըլնի, էս վախտին ի՞նչ ես էգը։ (Ձեռագիր) ◆ Մարթը տեսնըմ ա կնիկը հիլու ըռաչին կոկվում ա։ -Ախչի, էս հի՞նչ կա, խեր ինի։ -Վեչինչ, Սոնիչկան կալու ա, վեր ժողով քինանք (Խաթաբալա)
Խեր կամեցի, որ խերու ռուստ գաս, Ուրիշին լավություն արա, որ նույնւ քեզ անեն։
Խեր կգտնի զտեր, Լավ ու բարի գործ անողը մի օր վարձահատույց կլինի։
Խեր տեսնել, Լավ բանի արժանանալ, օգուտ տեսնել, վայլել։ ◆ Ջղտիդ խերը չտեսնել, մե օր մեռնեն։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Նրանից շատ խեր է տեսել։ (Րաֆֆի) ։ ◆ Թող տանի փողը, խեր չի տանի, կեղծ էր։ (Րաֆֆի)
◆ Խերը տեսնի Հերապետը, ջարմեն քաշի Կարապետը, Ար․ Շահում է մեկը, իսկ դրա վնասը քաշում է մեկ ուրիշը։ Այ Խեչան, ասում ա՝ խերը տեսնի Հերապետը, ջառմեն քաշի Կարապետը, կրկնում էին նրան շատ անգամ գյուղացիք։ (Պերճ Պռոշյան)
Խեր բարաքաթ, Օգուտ, շահ, հաջողություն։
◆ Խեր ու խաշու, Օգուտ, շահ։ Խեչանի քվեր աղջկանից քեզ ի՞նչ խեր ու խաչու (Պերճ Պռոշյան)
◆ Խեր ու շառ, Լավ ու վատ դրություն, վիճակ։ Բաքվա խեր ու շառն կիրի։ (Խաթաբալա) ◆ Խանումը մի հինգ տարեկան աղջկա,որ խեր ու շառ չէր ճանաչում, նստացրուց մեջտեղը ու վիճակի բղուղը տվուց ձեռը։ (Պերճ Պռոշյան)

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ польза, выгода, добро, доброе дело, добрый, добрая весть (ru) ‎(polʹza, vygoda, dobro, dobroje delo, dobryj, dobraja vestʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։