խմոր

Հայերեն

• ՄՀԱ^(key): [χmɔɾ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ խմոր

Վանկեր՝ խը•մոր 

1. ԽՄՈՐ, 1. Խմոր: 2. Սեբաստիա` Աման շինելու կավ: 3. Տե՛ս ԽՄՈՐԱԿՆԵՐ:

Ստուգաբանություն

Թերևս փոխառություն սեմական աղբյուրից՝ արամեերեն xmī (ասորերեն xma) «թթվել» (լիաձայն՝ -ու-ով ձևի երկրորդական վերականգնումով):

Ածական

1. ալյուրը ջրի կամ կաթի հետ խառնելուց ու շաղախելուց ստացվող, թանձր մածուցիկ զանգված, որից հաց կամ այլ թխվածք են եփում ◆ Ես արդեն փուռը վառել եմ ու խմորը հունցել։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Հացի խմորը հասել էր։ (Ավետիք Իսահակյան)
2. այդ զանգվածին նմանվող որևէ նյութի շաղախ, մաստաք, մածիկ ◆ Ոչ ոքի չի ճանաչում, որ դիմում կատարի, ուտում է ուղտի համար պատրաստված թույլ խմորից։ (Վահան Թոթովենց)
3. տե՛ս թթխմոր ◆ Խմորի մի փոքրիկ մասը թթվեցնում է ամբողջ զանգվածը։ (Րաֆֆի)
4. խմորում առաջացնող որևէ նյութ Խմորն է գինու։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
5. որևէ վատ բան առաջացնող միջոց, պատճառ ◆ Նա ուրիշ տեսակ խմորից է ստեղծված։
6. մտքերը խմորող՝ հեղաշրջող առարկա՝ երևույթ ◆ Մի՞թե դու չես բոլոր չարության խմորը։ (Րաֆֆի)
7. խմորանման ◆ Բողոքականությունը որպես նոր աղանդ, որպես նոր խմոր ավելի թունդ է։ (Րաֆֆի)
8. ◆ Վիրակապին ինչ-որ խմոր դեղ քսելով կպցրեց վերքին։ (Դերենիկ Դեմիրճյան)
9. ◆ Մի լիքը տաշտ խմոր արինք։ (Անահիտ Սահինյան)
10. ◆ Դա այնպիսի խմոր է, որ շատ ջուր կվերցնի։ (Նար-Դոս) ◆ Այս խմորը շատ ջուր կվերցնի։ Հովհաննես Թումանյան
11. ◆ Այս խմորը դեռ շատ ջուր կտանի։ (Գարեգին Սևունց) ◆ Իր քրոջ խմորից է, - անավ նրա մտքով։ (Գարեգին Սևունց)
12. ◆ Քույր ու եղբայր մի խմորից եք թխված։ (Գարեգին Սևունց)
13. ◆ Այլևս ուրիշ խմորի մարդ եղար։ (Երվանդ Օտյան)

Հոմանիշներ

1. հայս, զանգված
2. մակարդ, խախաց
3. մածիկ

Արտահայտություններ

1. խմոր ջուրը դնել- նախօրոք մի գործի պատրաստվել, գործ սկսել

• Խմոր թրել, Սբ. Խմոր հունցել՝ շաղախել:
• Խմոր նորել, Սբ. Նոր տարվա նախօրեին Նոր տարվա համար հատուկ հաց թխել:
• Խմոր նոր,
• Խմոր նորուք, Սբ. Նոր տարվա առթիվ հատուկ հաց թխելու օրը կամ սովորությունը:
• ◆ Խմորը մենք շաղվեցինք, գաթան դուք կուտեք, ՆՆ Ով աշխատի, ով ուտի:
• Խմորի լինել, Աշտ. Խմոր անելու գործով զբաղված լինել՝ հաց թխելու համար: ◆ Տերտերենք խմորի են, թաժա հաց պիտի թխեն, գրտնակը ես պիտի քաշեմ (ՊՊ):
• Խմոր-խմոր մեռնել, Մատաղահաս վախճանվել: Նրա երեխաները խմոր-խմոր մեռան (ԱՃ.):

|}

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։