խողովակ
Վիքիբառարան-ից
Հայերեն
.jpg)
Դասական ուղղագրութեամբ՝ խողովակ
Վանկեր՝ խո•ղո•վակ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *k(u)holou-` *kuel- «պտտել» արմատից կամ *(s)kel- «ծռել» արմատից. հմմտ. առաջին դեպքում՝ հին իսլանդերեն hvel, պրուսերեն kelan «անիվ», երկրորդ դեպքում՝ հունարեն κυλινδρος՝ «գլան»: Հնչյունապես հեռու է *kau-l- «դատարկ, դատարկ ցողուն, դատարկ ոսկոր» հիմքը:
Գոյական
- երկար սնամեջ, սովորաբարգլանաձև առարկա, որ ծառայում է իբրև հեղուկատար, գազատար և այլ հարմարանք, փող, փողրակ, ագուգա ◆ Կավե խողովակներով կաթը աղբյուրի պես հոսում էր։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ամբարտակից ջուրը բաց խողովակով թափվում էր հսկա անիվի վրա։ (Ակսել Բակունց)
- թիթեղյա նույնպիսի հարմարանք վառարանի, ծխնելույզի և այլնի համար
- տե՛ս ծխնելույզ ◆ Նայց քանի գնում լավ օրվա հույսը ճալվում էր խողովակից ելնող ծուխի պես։ (Ակսել Բակունց)
- երկարավուն, սովորաբար գլանաձև զանազան սնամեջ առարկաների՝ հարմարանքների անվանում ◆ ապակե խողովակ, ռենտգենյան խողովակ, հեռուստացույցի խողովակ: ◆ Շնչառական ու մարսողական խողովակ։
- մարմնի սնամեջ անոթ՝ փող (կենս․) ◆ Շնչառական՝ մարսողական խողովակ: ◆ Ես նրան պատասխանեցի ատրճանակի մութ խողովակում։ (Վահան Թոթովենց)
- (բսբ․) բույսի ցողունի սնամեջ տարածությունը ◆ Լուրը հասել է գաղտնի խողովակներով։
- ցողուն, ծղոտ (առավելապես հացազգի բույսերի)
- գլանաձև փաթաթված որևէ բան, թղթի՝ թերթի և այլնի խողովակաձև փաթեթ (փխբ․)
- ուղի, անցում (փխբ․), (արևմտհ․)
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- փող, փողրակ, ագուգա, ջրմուղ, (հնց․)՝ խուղակ, սողեն, (գվռ․)՝ պիլչան, պրջում, պուռթ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | խողովակ(ը) | խողովակներ(ը) |
| Սեռ. | խողովակի | խողովակների |
| Տր. | խողովակի(ն) | խողովակների(ն) |
| Հայց. | խողովակ(ը) | խողովակներ(ը) |
| Բաց. | խողովակից | խողովակներից |
| Գործ. | խողովակով | խողովակներով |
| Ներգ. | խողովակում | խողովակներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
