հաց

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

«հաց» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով
հացամթերքի տեսականի

Դասական ուղղագրութեամբ՝ հաց

վանկեր՝ հաց 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *poku-ti-՝ *peku- «եփել, թխել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն pakti- «եփում, եփված կերակուր», լատվիերեն pektas «տապակած, խորոված»։

Գոյական

  1. ալյուրից թխած ամենօրյա ուտելիք
  2. հացահատիկ (ցորեն, գարի)
  3. հացահատիկի արտեր
  4. առհասարակ՝ ուտելիք, ուտեստ, սնունդ
  5. ճաշ
  6. հացկերույթ
  7. մեղրի բլիթ, մեղրահաց, խորիսխ
  8. ապրուստ, ապրուստի միջոց (փխբ․)
  9. եկամուտ (փխբ․)
  10. երախտիք, բարերարություն (փխբ․)
  11. (խոհր․) մարդու սնման հիմնական մթերք, պատրաստում են ալյուրի, ջրի խառնուրդից, հունցելով, խմորին ավելացվում է աղ, երբեմն կաթ, մածուն, շաքար, ճարպ, ածիկ, թան, համեմունքներ և այլն
Հոմանիշներ[խմբագրել]
  1. ցորենահաց, տեսակները՝ գարեհաց, մատնաքաշ, մատնքաշ, պան, նկանակ (բոլորշի), լավաշ, լոշ, զանգակ (քարի վրա եփվող), եղջերահաց, բոկեղ, շոթ (բարակ), անեկ (խմորը չհունցած), բաղարջ (անթթխմոր), խուկլի (հարկ եղած չափով չթթված), կողի, կսկուծ, պասպաճիկ, գուկատ, տողիկ, փոփոճ (կլոր), սոմի (փռան հաց), տամպուզ, բոքոն, պիտե, ձողի հաց, ճաթ (կորեկի, եգիպտացորենի), ճադ (ի) (եգիպտացորենի), կիլիկ հաց, տաշտի քեր, պահուց քուլիճա, տաքհացի քուլիճա, դոմպիկ, թերուն, փօան բաղաճ, պիսմետ, պուռմա, գինու պեսմետ, քուլիճի պեսմետ, թոնրի հաց, կիլիկ, թունրի բաղաճ, նողլ, զեմպիլ, խլրտիկ (օղակաձև), հուսք, փարայով հաց, քյուսե, կուտ հաց, անեկ հաց, անեկ բաղաճ, քացխուն հաց, սաճի հաց (սաճի վրա թխվող հաց), յուխա, ֆեթել, փուռնիդ, փուռնիկ (փռի մեջ եգիպտացորենի կամ ցորենի հաց), փոփոճ (կլոր), մամա, փափա (մանկ.)
  2. քարթու, օթեկ, չորաբեկ, աշտուճ (հին, չոր)
  3. նշխարհ (հաղորդություն), շալաքի (մատաղի հաց)
  4. մեղրահաց, մեղրաբլիթ, մեղրի բլիթ
  5. տե՛ս հացահատիկ
  6. ուտելիք, սնունդ, սննդամթերք, պարեն, պարենամթերք, ոգեպահ (հնց․), ոգեպահիկ
  7. տե՛ս ապրուստ
  8. տե՛ս եկամուտ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
  1. հաց գնդել - խմորագնդեր պատրաստել հաց թխելու համար
  2. հաց գցել, դնել - սեղան պատրաստել
  3. հաց կտրել կամ ուտել (իրար հետ, միասին) - աղուհացով իրար հետ կապված լինել
  4. հաց ունենալ - հաց թխելով զբաղված լինել
  5. հաց ու պանիր - նույնն է՝ պանիր հաց
  6. հաց ուտել
    1. ուտել
    2. սեղան նստել (ճաշել, նախաճաշել, ընթրել)
  7. հացը ուտել - պատժվել
  8. հացի ընկնել - ուտելու ախորժակը բացվել (հիվանդությունից ապաքինվելիս)
  9. հացի խնդիր - ապրուստի, գոյությունը պահպանելու խնդիր, գոյության կռիվ
  10. հացի ձեն - հյուրասիրության լուր
  11. հացի մեջ (կամ միջին) աղ չլինել - արած լավությունը անտես լինել, երախտիքը չճանաչվել
  12. հացի նստել - հաց ուտել
  13. հացի տեր դառնալ, հացի տիրանալ
    1. ապրուստի միջոցներ ձեռք բերել (ծառայության, արհեստի մտնելով կամ որոշ ունեցվածք ստանալով)
    2. արհեստ, մասնագիտություն սովորել, ապրուստն ապահովելու համար
  14. հացի քոռ (ժղ․) - անհյուրասեր, ժլատ
  15. հացի ջուր - տե՛ս հատջուր
  16. մեկի հացին յուղ քսել - մեկին շողոքորթել
    1. մեկին նպաստավոր դիրք բռնել, իր խոսքով կամ գործով անուղղակիորեն մեկին օգնել
  17. հացին քացով տալ - իր գործով, վարմունքով իրեն վնասել, իրեն վիճակված օգուտին չկարողանալ տիրանալ
  18. հացից ընկնել
    1. աղքատանալ, ապրուստից զրկվել
    2. ուտել չկարողանալ
  19. հացից ուտել - տե՛ս հացն ուտել
  20. հացով մարդ - հյուրասեր, առատասիրտ
  21. հացի դեղ - հացադեղ (բսբ․)
  22. հացից կտրել
    1. աշխատանքից զրկել
    2. տե՛ս աղքատացնել
  23. դեռ շատ հաց ու պանիր պետք է ուտես
  24. հազար մաղի հաց կերած
  25. հոգու հաց - տե՛ս հոգեհաց
  26. մեկի հացը կտրել, խլել
  27. միասին հաց կտրել
  28. նրա հացի մեջ աղ չկա
  29. ցամաք հաց
  30. չոր հաց
  31. քարից հաց քամել, հանել
  32. օրվա հացի կարոտ է
  33. հաց աշխատել
  34. հաց քաշել - տե՛ս հաց գցել
  35. հաց ու ջուր տալ
  36. հացի հասցնել - տե՛ս հացի տեր անել
  37. հացի տեր անել, շինել


Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Հաց: