մաքուր

Հայերեն

«մաքուր» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

• ՄՀԱ՝ [mɑˈkʰuɾ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ մաքուր

վանկեր՝ մա•քուր 

Ստուգաբանություն

Ծագումն անհայտ է։

Ածական

1. կեղտից զերծ, իստակ, ոչ կեղտոտ ◆ Լուսերեսն ու Վարդերեսը իրենց մոր տնակը միշտ մաքուր էին պահում։ Հովհաննես Թումանյան
2. զուտ, անխառն, մեջը օտար նյութեր, չխառնած ◆ Թամբի սանձը, ասպանդակը մաքուր պողպատից էին։ (Մուրացան) ◆ Եղել է խաղող, ողկույզ պայծառ և գինի՝ մաքուր ու կենարար։ Եղիշե Չարենց
3. ջինջ, հստակ, վճիտ ◆ Քան զով երկինք՝ ջինջ ու մաքուր, ախ սիրտս սիրուդ պապակ է։ (Ավետիք Իսահակյան)
4. առանց բծերի, ջնջվածքի ◆ Շահյանը այնքան հավանեց իր նամակը, որ չծուլացավ մաքուր արտագրելու և արտագրածը մի քանի անգամ կարդալու։ (Նար-Դոս)
5. օտարաբանություններից ու գռեհկաբանություններից զերծ ◆ մաքուր լեզու
6. օրինավոր, ազնիվ, արդար ◆ Արդարև իմաստուն դատավոր էր. մաքուր էին նրա բոլոր բռնած գործերը։ (Ավետիք Իսահակյան)
7. անարատ, անաղարտ ◆ Ժողովուրդը անվերջ տառապանքի մեջ կենդանի է պահել իր մաքուր հավատը դեպի ազգի ապագան, դեպի լավագույն գալիքը։ (Վահան Տերյան)
8. պարկեշտ, բարեբարո ◆ Երիտասարդը ազնիվ սրտի ու մաքուր վարք ու բարքի տեր է։ (Մուրացան)
9. կանոնավոր, նուրբ, ճիշտ (կատարված)
10. մեղադրանքից ազատ, կասկածներից հեռու (փխբ․)
11. պայծառ, պարզ
12. թարմ, չապականված
13. երբ կամ որտեղ չարագործություններ չարիքներ չկան ◆ Մաքուր օրերի անուշ երազով մենք դեռ ապրում ենք։ Հովհաննես Հովհաննիսյան

Մակբայ

1. իսպառ, բոլորովին ◆ Մաքուր խելքը թռցրել է։
2. միանգամայն (խսկց․) ◆ Մաքուր կեցցես։ (Հակոբ Մանանդյան)
3. Կաղապար:երաշժտ պրիմայի, կվարտայի, կվինտայի, օկտավայի, ունդեցիմայի, կվինտդեցիմայի դիատոնիկ տարատեսակի անվանումը

Հոմանիշներ

1. իստակ, (ժղ․), անկեղտ, յուղ թափես՝ կհավաքվի, յուղ լցնես՝ կհավաքվի
2. անխառն, անաղարտ, զուտ
3. ականակիտ, ջինջ, պայծառ, հստակ, զուլալ, պարզ, վճիտ, մաքրամաքուր, բյուրեղային, բյուրեղյա, սերսուրբ, սերսփիկ, (գվռ․), սպրկիկ, սպրկուկ, չինչին
4. անմեղ, անարատ, անպիղծ, պարկեշտ, բարեբարո, սուրբ, կույս, անախտ, անախտական, մաքրենի (հնց․)
5. կոկիկ, վայելուչ
6. մաքրասեր, մաքրակենցաղ, մաքրակյաց, մաքրաբարո
7. բարակ, նուրբ, նրբաթել, նրբահյուս, գերմակ, գեղադեմ, գեղակազմ, քնքուշ

Արտահայտություններ

1. մաքուր խիղճ ունենալ - որևէ վատ արարք գործած չլինել, կեղտոտ գործերից անմասն լինել, խղճի վրա ոչ մի մեղք չունենալ
2. մաքուր խղճով - որևէ վատ արարք գործած չլինել, կեղտոտ գործերից անմասն լինել, խղճի վրա ոչ մի մեղք չունենալ
3. մաքուր սրտով - առանց հետին մտքի, անկեղծ
4. մաքուր քաշ - զուտ քաշը, առանց տարայի

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ clean, fresh, pure, virgin, virginal, cleanly, entire, fine, immaculate, spotless գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ temiz իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ καθαρός շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ чистый (ru) ‎(čistyj), чисто (ru) ‎(čisto) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։