պարան
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [pɑˈɾɑn]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ պարան
վանկեր՝ պա•րան
պարան1[խմբագրել]
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Թերևս կազմված է պար արմատից՝ -ան վերջածանցով. հմմտ. նաև պարանիլ «շրջվել, հետ դառնալ»։
Գոյական[խմբագրել]
- կանեփի կամ այլ կարգի ամուր թելի մի քանի տակ ոլորած կամ հյուսած առասան՝ զանազան բաներ կապելու և տնտեսական տարբեր գործածությունների համար, թոկ, չվան, ճոպան ◆ Լուսավորչի կանթեղը կախ է ընկած առանց պարան Արագածի կատարին։ Հովհաննես Թումանյան
- կաշվե երկար ու բարակ շերտ, փոկ ◆ Պատանին տվեց նրան կաշյա երկար պարանը: (Րաֆֆի)
- ծայրին օղակ ունեցող թոկ, որ նետելով գցում են թշնամու կամ որսի վիզը, եղջյուրներին և այլն ◆ Ռոստամը չկամենալով սպանել որսը, ձգեց պարանը նրա վզից։ (Րաֆֆի)
- (հնց․) երկարության չափ, որ օգտագործվում էր հողաչափության մեջ
- (փխբ․) որևէ բանի շատ բարակ՝ պարանի նման երկարորեն ձգվող շեշտ՝ հետք և այլն ◆ Ժայռից ի ժայռ ձգած արյան կարմիր պարան: (Կ. Սիտալ)
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- թոկ, չվան, ճոպան, առասան, լար, մալուխ, կառան, պարուսան (ուղտի), կեմ, ճով (խոտի), սիրա (մազի, սեզի)
- օղապարան, օղաթոկ, օղկապ, արկան, քամանդ (գվռ․)
- պարանաչափ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- պարան չեմ տա, որ խեղդվի - ոչ մի բանի արժանի չէ, նույնիսկ խեղդվելու պարանն էլ ափսոս է
- պարանը վիզը գցել
- խեղդել
- խեղդվել
- նեղել, բկին չոքել
- կախվել ◆ Ողորմելի մարդը աշխարհիս վրա ապրելը մեռնելուց վատ է ճանաչում ու կամ դեղ կխմի կամ պարանը վզին կգցի: Ռափայել Պատկանյան
- պարանին ցախ չդնել - չվստահել, հավատ չընծայել
- պարանի հանել, պարան քաշել - խաբել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | պարան(ը) | պարաններ(ը) |
| Սեռ. | պարանի | պարանների |
| Տր. | պարանի(ն) | պարանների(ն) |
| Հայց. | պարան(ը) | պարաններ(ը) |
| Բաց. | պարանից | պարաններից |
| Գործ. | պարանով | պարաններով |
| Ներգ. | պարանում | պարաններում |
Թարգմանություններ[խմբագրել]
| թոկ, չվան | |
| |
| կաշվե փոկ | |
| |
| օղապարան | |
| |
պարան2[խմբագրել]
օգտագործվում է միայն արտահայտությունների մեջ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- պարան գալ
- փլվել, փլուզվել
- փռվել, գետին գլորվել, մեկնվել
- պտույտ գալ, պտտվել
- պարան տալ
- փլել, փլուզել
- գետին գցել, մեկնել, փռել
- շուռ տալ
- սիրտը պարան տալ - սիրտը ետ տալ
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։