ակ

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɑk]

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ակ 

ակ1

Գոյական

1. Ագուլիս՝ ջրի ակունք ◆ Բայց ո՞վ պիտի բացեր Կանաչ աղբյուրի ակը և ինչպե՞ս պիտի բացեին։ (Ակսել Բակունց) ◆ Նեմրութա գագաթի լճակի ջուրը, սարի տակովն անցնելով կազմում է Մեղրագետի ակը: (Րաֆֆի)
2. առաջին կողմ, տես` ձայն
3. աղբյուր ◆ Ու այդ ակները հայոց սարերեն իջել են, կուգան ու կիջնեն էլի։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ծալե ծունկդ դողդոջ և աղբյուրին վրա ծռե։ Ահա ես քողդ ետ առի - որքան լույս ճառագայթեց դեմքիդ վրայեն՝ ակին մեջ։ (Դանիել Վարուժան)
4. Արարատյան, Վան, Սասուն, Ուրմիա՝ թոնրի օդանցք, սնդու ◆ Արևի հաստ շողը, այլևս չէր ընկնում թոնրի ակին: Խաչիկ Դաշտենց ◆ Թորվան ակ լցվե ու անկյունեն կոտրե, ինոր ապով փթիր կըծխրկտա ու կեշ-կեշ խոտ կխանի։ ◆ Թորվան ակնեն մեյ խատ պապյուկ տյուս էլավ։ (Գ․Շերենց)
5. Էվերիկ՝ թոնրի նախավառելիք՝ մարխ կամ դյուրավառ նյութ, կպչան
6. Համշեն՝ փեթակի աչք, անցք ◆ Մեղուն ձմեռը փաթգին ագիրը մըմա գու։ (Ձեռագիր)
7. ուրագի անցք
8. Նոր Բայազետ՝ ջրաղացի այն անցքը, որտեղից ջուրը թափվում է ցրդոնը
9. Հավարիկ՝ ուռկանի ցանցի յուրաքանչյուր անցքը
10. Խոտուրջուր՝ վերքի բաց պալար ◆ Յարես երեք ակ ունի եղած։ (Մ․Հաճյան)
11. կամուրջի ամեն մի կամարը
12. բողբոջ
13. Հավարիկ, Տիգրանակերտ՝ աչք, տեսողություն
14. (փխբ․) սկիզբ, սկզնբնաղբյուր, աղբյուր ◆ Էսպես փոխվելով հոսում է, գնում դեպի գերազանց վիճակն երջանիկ, Ակն երջանկության, սիրո հայրենիք։ Հովհաննես Թումանյան
15. լույսի աղբյուր՝ ակունք (արևի մասին) ◆ Նա կարող է հրամայել մի վայրկյանում… Արաբստանի անապատների ծովածածան ավազը մինչև արևի ակը բարձրացնել։ (Ավետիք Իսահակյան)

Հոմանիշներ

1. ակնաղբյուր, աղբերակ, ակունք, բունակն (հզվդ․)
2. աղբյուր, աղբյուրակ, աղբրակ, կաթնաղբյուր (անուշահամ), ակնաղբյուր, ակունք, (հնց․)՝ ջրբուխ, բունակն, (ժղ․)՝ չռիկ, շռիկ

Արտահայտություններ

1. ակ (ակը) տալ (ժղ․)
   1. նայել
   2. (հզվդ․) այցելել, տեսնել, հանդիպել
2. Սեբաստիա՝ (փխբ․) ակեն խմել, ակեն ջուր խմել - լուրը բուն աղբյուրից իմանալ
3. Սեբաստիա՝ ակեն պղտոր է - գործը հենց սկզբից վատ է
4. Սեբաստիա՝ ակ ու մարգարիտ թափել բերնից, բերնեն - գրավիչ, լավ խոսքեր ասել
5. Խոտուրջուր՝ ակ ընկնել - թութը, բալը և այլ պտուղները հասնելու մոտ լինել, ջուր ընկնել

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	ակ(ը)	ակներ(ը)
Սեռ.	ակի	ակների
Տր.	ակի(ն)	ակների(ն)
Հայց.	ակ(ը)	ակներ(ը)
Բաց.	ակից	ակներից
Գործ.	ակով	ակներով
Ներգ.	ակում	ակներում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ исток (ru) ‎(istok), родник (ru) ‎(rodnik) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

ակ2

Գոյական

1. թանկագին քար ◆ Մնում է զարմացած, թե էս Չախչախ թագավորը ինչքան հարուստ պետք է լինի, որ ոսկին, ակն ու մարգարիտը կոտով է չափում։ Հովհաննես Թումանյան
2. մատանու վրա ագուցված կամ զանազան իրերի՝ զարդերի և այլնի վրա ամրացված քար ◆ (Նրա) ցուցամատի վրա կար զմրուխտի մեծ ակով մի ոսկյա մատանի։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Կազմը ամբողջապես արծաթից էր, թանկագին ակներով և հիանալի քանդակներով զարդարած։ (Րաֆֆի)

Հոմանիշներ

1. ադամանդ, ակնաքար, գոհար, ջավահիր, վարդենիկ, շողակն, ալմաստ, անգին քար, քար (խսկց․)

Արտահայտություններ

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	ակ(ը)	ակներ(ը)
Սեռ.	ակի	ակների
Տր.	ակի(ն)	ակների(ն)
Հայց.	ակ(ը)	ակներ(ը)
Բաց.	ակից	ակներից
Գործ.	ակով	ակներով
Ներգ.	ակում	ակներում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ камень (ru) ‎(kamenʹ), дрогаценный камень (ru) ‎(drogacennyj kamenʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

ակ3

Գոյական

1. Արարատյան, Ղարաբաղ, Մուշ, Սասուն, Կարին, Ուրմիա, Համշեն՝ անիվ, երթևեկության միջոցները և այլն շարժման մեջ դնող, իր շուրջը պտտվող շրջանակ ◆ Աղջիկը թևից քաշեց, ասելով թե, ավտոմոբիլը ոտ չունի, ակ ունի։ Խաչիկ Դաշտենց ◆ Ոչխարն արել եմ բագը, դեմ տվել սելի ակը։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Վայ նրան, որի սելի ակն էր կոտրվում։ (Խաչատուր Աբովյան)

Հոմանիշներ

1. անիվ, հոլ, հոլոլ

Արտահայտություններ

1. ակը կապել - անիվ պատրաստել
2. ակը ցեխից հանել -
   1. նեղությունից՝ դժվարին կացությունից հանել ◆ Նա տղաների ակը նորից ցեխից հանեց: (Անահիտ Սահինյան) ◆ — Անան, հաշվից ո՞նց ես… — Ոչինչ, իմ ակը ցեխից հանում եմ։ (Անահիտ Սահինյան)
   2. մի կերպ յոլա գնալ՝ ապրել
3. ակը տալ՝ գցել - ջրիկ կերակրի մեջ փոքր քանակությամբ ձավարեղեն գցել

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	ակ(ը)	ակեր(ը)
Սեռ.	ակի	ակերի
Տր.	ակի(ն)	ակերի(ն)
Հայց.	ակ(ը)	ակեր(ը)
Բաց.	ակից	ակերից
Գործ.	ակով	ակերով
Ներգ.	ակում	ակերում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ roller գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ колесо (ru) ‎(koleso) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

ակ4

Գոյական

1. Արարատյան, Ջավախք, Հավարիկ, Խոտուրջուր՝ ձավար, բրինձ, որ գցում են հեղուկ կերակուրի՝ հատկապես ապուրի մեջ, ակնակալ ◆ Մարթ կա, օր ակը շատ թանով ապուր հազ կենե։ (Ձեռագիր)
2. Ամասիա՝ լոբահատիկ

Արտահայտություններ

1. ակը տալ - որոշ հեղուկ կերակուրների մեջ ձավարեղեն գցել

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	ակ(ը)	ակեր(ը)
Սեռ.	ակի	ակերի
Տր.	ակի(ն)	ակերի(ն)
Հայց.	ակ(ը)	ակեր(ը)
Բաց.	ակից	ակերից
Գործ.	ակով	ակերով
Ներգ.	ակում	ակերում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։

Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Ակ: