Jump to content

աղքատ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

«Աղքատ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

Դասական ուղղագրութեամբ՝ աղքատ

վանկեր՝ աղ•քատ 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Ծագել է հնդեվրոպական նախալեզվի oliqo- ձևից՝ -ատ մասնիկով։

Համեմատության համար հին իռլանդերեն՝ liach «թշվառություն», հին պրուսերեն lic-uts «փոքր», լիթվաներեն՝ lёկ-na-s «ճղճիմ», բաղաձայնի աստիճանը փոխելով՝ հունարեն՝ όλίγος «փոքր, քիչ», όιγηπελέω «տկարանալ», λοιγός «հիվանդություն, ախտ, մահ», ալբաներեն՝ l′ik «չար, նիհար», l′ig-εn «նիհարացնել», լիթվաներեն՝ ligá «հիվանդություն», ligónis «հիվանդ, տկար», լեթթերեն` liga «հիվանդություն» և այլն։ Հայերենին ամենամոտիկ ձևը հունարենն է։

Ածական

  1. Զեյթուն, Հաճն՝ ապրուստի անհրաժեշտ միջոցներից զուրկ, չքավոր, խեղճ, տնանկ ◆ Խեղճ աղքատը դառը դատի, դատարկ նստի։ (Ավետիք Իսահակյան)
  2. Վան՝ մուրացկան
  3. որևէ բան բավարար չափով չունեցող, պակասություն զգացող, խղճուկ ◆ Մեր հանրապետությունը անտառներով աղքատ է։ ◆ Գուցե սրա կուտն է աղքատ, Կամ թե փայտե վանդակն է վատ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
  4. անշուք, ճոխությունից զուրկ ◆ Այնպես աղքատ ու պարզ հագած… Թեթևաքայլ գնում էր նա։ Հովհաննես Թումանյան
  5. ոչ ճոխ ◆ Ամեն մի տողում տասն են վանկերը, Բայց ինձ աղքատ են թվում հանգերը։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Աղքատ ընթրիքի շուրջը բոլորած նվագում են, երգում ու զվարճանում։ Հովհաննես Թումանյան
  6. մուրացկան ◆ Մեկ էլ կամաց դուռը ճռռա՜ց, աղքատ մի մարդ կուզեկուզ… տունը մտավ սուսուփուս։ (Ավետիք Իսահակյան)
  7. Խոտուրջուր, Համշեն՝ հիվանդոտ, նիհար (մարդ)

Մակբայ

  1. աղքատի պես, կարոտություն քաշելով
Հոմանիշներ
[խմբագրել]
  1. չքավոր, չունևոր, ընչազուրկ, անինչ, խեղճ, թշվառ, թշվառական, կարոտ, կարոտյալ, կարիքավոր, տնանկ
  2. աբիոն, աղկաղկ, անստացիկ, անստացիչ, անքար, խարվակ, չքոտ(ն), չքոտի, փանաքի, վատուկ (հնց․)
  3. անկուտ, անկուտի, լպուկ, լպուստ, պլուտ, պլեճկեր, օրուկ, տուկատ, սպլտրան, սպլտրիկ, ձեռքը դարտակ, ձեռքը կարճ, ձեռքը պակաս, տակը դատարկ, մորից մերկ, մորե մերկ, ավուր հացի կարոտ (բրբ․), գրպանում մկներ են խաղում (պարում), գրպանում մկները ջիրիդ են խաղում, թոնիրն ածես՝ շորահոտ չի գա, աղքատ Ղազարոս
  4. մուրացկան, մուրացիկ, մուրացող, մուրող
  5. մուր, մուրիկ (հնց․)
  6. ուզվոր, ժողովարար, ժողովքարար, օրեն հացի մուրացկան, ճարնկան, խզան, խնդրական, ժուռիկան (բրբ․)
  7. աղքատիկ, խղճուկ, անշուք
Արտահայտություններ
[խմբագրել]
  1. (բսբ․) աղքատի բանջար - հովանոցավորների ընտանիքին պատկանող բույս, ողորմակոթ
  2. աղքատ իրիցու քարոզ չընցա - աղքատի խոսքին կարևորություն տվող չկա
  3. աղքատ հանք – մետաղի փոքր պարունակությամբ հանք
  4. աղքատ լեզու – անհրաժեշտ քանակությամբ բառեր ու ոճեր չունեցող լեզու
  5. աղքատ դառնալ – աղքատանալ
  6. աղքատ դարձնել – աղքատացնել
  7. աղքատ բուսականություն
  8. աղքատ ու հպարտ – աղքատ, բայց հպարտ, պարծենկոտ, սնապարծ ◆ Եվ մի փոքր անցած… գալիս է շալն ուսերին գցած, ճակատը բաց, աղքատ ու հպարտ: (Շիրվանզադե)
  9. խելքի աղքատ, խելքից աղքատ – խելքը պակաս, անխելք ◆ Հողն են քաշում տակներիցդ, խելքի աղքատներ: Դերենիկ Դեմիրճյան
  10. աղքատի աչքը սրբել - աղքատին օգնել ◆ Երբ մարդ սրտին կհետևի, աղքատի աչքը կսրբի։ (Խաչատուր Աբովյան)
  11. աղքատին ձեռ բռնել - թշվառին օգնել, կարեկցել ◆ Տասը մանեթ տար մեկին պարտք, ամեն տեղ կտարածեր, թե ինքն աղքատին ձեռ է բռնում։ (Ակսել Բակունց)
Թարգմանություններ
[խմբագրել]

Աղբյուրներ

[խմբագրել]
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=աղքատ&oldid=1775816» էջից