սեղմել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [sɛʁˈmɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ սեղմել
վանկեր՝ սեղ•մել
Կազմություն
[խմբագրել]Բայ
- ճնշելով՝ ճնշումով որևէ բանի ծավալը փոքրացնել ◆ Հատուկ մխոցով սեղմում են խառնուրդը։
- ճնշելով՝ ճնշում դործադրելով միջի հեղուկը քամել ◆ Լվացած բուրդը սեղմեց ու ջուրը քամեց։
- ճնշելով խտացնել ու ծավալը փոքրացնել, փոքրածավալ դարձնել՝ մի բանի մեջ տեղավորելու համար, հուպ տալով մտցնել՝ խցկել՝ տեղավորել ◆ Բամբակը սեղմեց պարկի մեջ։
- ամուր կերպով իրար միացնել, սերտորեն հպել՝ կպցնել իրար ◆ Շրթունքները՝ ատամները սեղմել:
- կծկել, հավաքելով՝ իրար մոտ բերելով գունդ կազմել ◆ Բռունցքը սեղմեց:
- ուժեղ կերպով ճնշելով՝ հուպ տալով ցավացնել ◆ Ձեռքս մի՛ սեղմիր: Մատներն այնպես սեղմեց, որ ճրթճրթացին։
- նեղ՝ փոքր լինելով ճնշել՝ ցավ պատճառել ◆ Կոշիկը ոտքը սեղմում է:
- շրջապատելով՝ սեղմորեն կպչելով՝ ընդհուպ մոտենալով և այլնով ճնշել՝ ճնշման ենթարկել ◆ Սառույցները սեղմեցին նավը։
- նեղ տարածության մեջ փակել՝ շրջափակել, նեղացնել, նեղ դարձնել ◆ Ցածում ժայռերը սեղմում էին գետի հունը։ (Ժիրայր Ավետիսյան)
- ճնշել, ճնշող ազդեցություն թողնել, դառնության՝ կսկծանքի զգացում առաջացնել ◆ Նրա վշտահար դեմքը միշտ սեղմում է սիրտս, մի ծանր զգացումով պատում։
- հուպ տալ, օղակի մեջ առնելով՝ մի բանի շուրջը փաթաթվելով ճնշել՝ հուպ տալ ◆ Օձը փաթաթվեց խեղճ կենդանուն և սեղմեց իր օղակների մեջ։
- ձեռքով ճնշելով՝ ուժեղ կերպով հուպ տալով անհանգստություն՝ ցավ՝ նեղություն պատճառել ◆ Իր հաստ ու մսալի մատները սեղմեց նրա կոկորդին։ (Նաիրի Զարյան)
- ամուր բռնել, մատները լարելով ամուր կերպով հուպ տալ բռի մեջ ◆ Նրա մազոտ ձեռքերը սեղմեցին ծանր մահակը և մահակն անասելի թափով իջավ կնոջ թիկունքին։ (Ակսել Բակունց)
- սեղմ կերպով գիրկն առնել, գրկել, գրկախառնվել, փաթաթվել ◆ Նա կարոտագին սեղմեց որդուն իր գրկում։ ◆ Մեկին իր կրծքին սեղմել:
- ձեռքով՝ մատով և այլնով ճնշելով՝ հուպ տալ ◆ Նա մատով սեղմեց ատրճանակի ոտին, և մի ակնթարթ խավարը փարատվեց վառոդի լույսից։ (Շիրվանզադե) ◆ Սահակյանը շտապով իջավ և սեղմեց դռան կռնակը։ (Նար-Դոս)
- ջերմությամբ թոթվել, թեթևակի կերպով հուպ տալով ջերմություն արտահայտել ◆ Նա սեղմում է իմ ձեռքը։ (Ակսել Բակունց)
- կրճատել, թուլացնել, դանդաղեցնել ◆ Զինախումբը ձեռաց սեղմեց թափը և գնաց քայլքով։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- դեմ անել, ընդհուպ մոտեցնել՝ կպցնել ◆ Ուղևորները վագոնների պատուհաններին են սեղմել իրենց ճակատը։
- խստություն գործադրել, նեղել, պատժել ◆ Օրական հիսուն մարդ եմ սեղմում: (Նաիրի Զարյան)
- կրճատել, կարճացնել, ժամկետը՝ ժամանակամիջոցը նվազեցնել ◆ Ժամկետները սեղմել:
- ճնշել, կեղեքել, հարստահարել ◆ Որքան ժամանակը երկարում էր, այնքան պարտքատերը սեղմում էր նրան և քամում վերջին կոպեկները՝ «տոկոսի հաշվին»։
- կրճատել, համառոտել ◆ Հոդվածը՝ շարադրանքը սեղմել:
- համառոտելով տեղավորել, ամփոփել ◆ Հարգանքն ու գորովը, որ ունիմ սիրելի Չոպանյանի մասին, հնար չէսեղմել մի քանի սյունակներու մեջ։ Զուլալ Գազանճեան
- աննկատելիորեն խցկել՝ դնել ◆ Պերճուհին բերկանքով վերցրեց իրեն մեկնված նամակը փոստատարի ափին մանր փող սեղմելով: Վահագն Դավթյան
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- խտացնել
- քամել
- հպել, կպցնել
- ցավացնել
- ցավացնել, հուպ տալ
- փակել, շրջափակել
- կծկել
- տե՛ս գրկել, փաթաթվել
- տե՛ս կրճատել, կարճացնել
- տե՛ս համռոտել
- տե՛ս ճնշել, հարստահարել
- տե՛ս կպցնել
- տե՛ս նեղել
Արտահայտություններ
[խմբագրել]| Խոնարհում | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն բառեր -ել վերջածանցով
- Հայերեն բառեր R-s ձևույթային կառույցով
- Հայերեն բայեր
- Քաղվածք/Ժիրայր Ավետիսյան
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Քաղվածք/Շիրվանզադե
- Քաղվածք/Նար-Դոս
- Քաղվածք/Դերենիկ Դեմիրճյան
- Քաղվածք/Զուլալ Գազանճեան
- Քաղվածք/Վահագն Դավթյան
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից