սպանել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [spɑˈnɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ սպանել
վանկեր՝ (ը)ս•պա•նել
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Ծագումն անհայտ է։
Բայ
- որևէ միջոցով մեկին կյանքից զրկել, մեռցնել ◆ Դու առուտու՞ր եկաս անես, թե՞ իր շեմքում մարդ սպանես: Հովհաննես Թումանյան
- մահ պատճառել, մահացնել ◆ Ոչ գնդակը մեզ սպանեց, ոչ էլ կսպանե հոգնությունը։ Եղիշե Չարենց
- (փխբ․) կործանել, ոչնչացնել, վերացնել ◆ Թագավորությունը սպանեցին, այժմ պետք Է սպանեն ազգությունը, կրոնը։ (Րաֆֆի)
- (փխբ․) տանջել, տառապանք պատճառել, չարչարել ◆ Սպանում ես ինձ քո քմահաճ խաղերով ու նազանքով անմեկին։
- (փխբ․) քաղցով՝ ծարավով և այլն տանջել ◆ -Որտե՞ղ էիր է՛, որ էսօր ինձ քաղցած սպանեցիր, որ մեռնեի՝ հետո… Հովհաննես Թումանյան
- (փխբ․) ծանր՝ կործանիչ ազդեցություն ունենալ ◆ Հաշիշամոլությունն սպանում է երիտասարդությանը ԱՄՆ-ի շատ քաղաքներում։
- (փխբ․) գարշանք պատճառել, շատ ծանր՝ անտանելի կերպով ազդել ◆ Ա՜խ այս բաղնիսի հոտն ինձ սպանեց՚: (Շիրվանզադե)
- (փխբ․) փարատել, ցրել, չքացնել ◆ Մեն մի գռույթը ձիուդ հոգիիս մեջ կսպանե երկյուղի տրոփ մը անգութ։ (Դանիել Վարուժան)
- (փխբ․) իր բնույթից՝ էությունից՝ կարևոր հատկանիշից զրկել, աղճատել, աղավաղել ◆ Հայ ժողովրդի հոգին չեն սպանել ոչ ահեղ արհավիրքները, ոչ դարավոր ստրկության լուծը։ (Վահան Տերյան)
- (փխբ․) շատ ձանձրացնել՝ հոգնեցնել, զահլա տանել ◆ -Դե սպանեցիր, էլի՛ …բա՛ն ասա, բան լսենք։ (Ակսել Բակունց)
- (փխբ․) խեղդել, մեծ ճիգով հաղթահարել՝ մեռցնել ◆ Նա ցանկանում Էր սպանել այդ զգացմունքը։
- (փխբ․) վատնել, անօգուտ՝ ապարդյուն բանի վրա սպառել (առավելապես՝ ժամանակ ցույց տվող բառերի հետ) ◆ Նա խելահեղ կերպով երիտասարդությունն սպանեց: (Ն. Նեկրասով)
- (փխբ․) վերացնել ◆ Գիտությունը մարդու մեջ սպանում է վայրենի ինստինկտները։ (Շիրվանզադե)
- (փխբ․) որսալ, խփել ◆ Մի պախրա կսպանենք, կուտենք։ Հովհաննես Թումանյան
- (փխբ․) խափնել (մարել, փչացնել, քանդել և այլն) ◆ -Ո՞վ է սպանել կրակը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- (փխբ․) ծանր կերպով ճնշել, ճնշող ներգործություն ունենալ։ Ամոթը սպանում էր Շահյանին (Նար-Դոս)։
- (ժղ․) մորթել (անասուն)
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- մահացնել, մեռցնել, անէացնել, խողխողել, մորթել, գնդակահարել, զինահարել, մահապատժել, հրացանահարել, գլխատել, կառափնատել, կախել, խաչել, (հին)՝ խոշորել, ծակել, սպանանել, սատակել, զատակել, սպանդագործել, կենզրավել, ընդուլնել, վախճանել, հրացանել, (հզվդ․), (գվռ․) վերջացնել, կրճատել, կաթեցնել, ղակատել, պկել, դաղել, զնգռտել, մահապատժի ենթարկել, խաչ հանել, սպանություն գործել, սրահար անել, սրի ճարակ դարձնել, սրի քաշել, սրի ածել, գնդակահար անել, գնդակախորեվ անել, գյուլլախորով անել, հրացանի բռնել, հրացանազարկ անել, փորը ծխով լցնել, արյուն թափել, կյանքը կարճել, կյանքը խզել, կյանքին վերջ դնել, կյանքի թել կտրել, մահ պատճառել, աստղը խավարեցնել, արևը առնել, արևը հանգցնել, արևը մարել, արևը մթնացնել, արևը սևացնել, արևը քաղել, ճրագը հանգցնել, ճրագը մարել, հոգին առնել, այն աշխարհն ուղարկել, դրախտն ուղարկել, մայրը լացացնել, կարմիրը կապել, գլուխն աղալ, գլուխն աղ դնել, գլուխն ուտել, գլուխը խաշել, գլուխը կտրել, գլուխը թռցնել, գլուխը զարնել, գլուխը ուսերից ցած բերել, գլուխը սխտորել, բոնձ անել, պահսը եփել, ձեռքից արյուն ելնել, ձեռքից արյան հոտ գալ, մահ տալ, մահը բերանը տալ, սատանի բաժին անել, ՝շի դրախտը ղրկել, դժողքն ուղարկել, դժողքի բաժին դարձնել, ջահանդամի ծոցն ուղարկել, (անարգ․) շան սատա անել, լեշը փռել, ծվանը կտրել, ծուխը քամուն տալ, ծուխը պնչերից հանել, ևևս անել, ոչ ևս անել, մեծ կտորը ականջը թողնել, ջուր անել, հոտը կտրել, արյունը մտնել, վրեժն առնել
- կոտորել, սրածել, ջարդել, , սպանոտել, ոչնչացնել
- տե՛ս որսալ
- տե՛ս կործանել, վերացնել, անճիտել
- տե՛ս ձանձրացնել
Արտահայտություններ
[խմբագրել]| Խոնարհում | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլ չունեցող հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն բայեր
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Քաղվածք/Եղիշե Չարենց
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Րաֆֆի
- Քաղվածք/Շիրվանզադե
- Քաղվածք/Դանիել Վարուժան
- Քաղվածք/Վահան Տերյան
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Քաղվածք/Դերենիկ Դեմիրճյան
- Հայերեն բառեր ժողովրդական իմաստով
- Հայերեն հազվադեպ գործածությամբ բառեր
- Հայերեն բառեր անարգական իմաստով
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից