անուշ

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ անոյշ

Արտասանություն

ՄՀԱ: [anush]

վանկեր՝ ա•նուշ 

Ստուգաբանություն

Փոխառություն իրանական աղբյուրից. հմմտ. միջին պարսկերեն anōš:

Ածական

1. դուրեկան, ախորժելի
2. քաղցր
3. սիրելի, փափագելի
4. խաղաղ, անդորր
5. (խոհր․) ածխաջրերով հարուստ, քաղցր մթերք է, միրգ և այլն

Հոմանիշներ

1. Համշեն՝ ախորժելի, հաճելի, դուրեկան, (փղքշ․)՝ անուշիկ, անուշակ
2. քաղցր, համեղ, ախորժահամ, քաղցրահամ, անուշահամ, բարեհամ, համադամ, անուշ-մեղուշ
3. մեղմ, հեզ, քաղցրաբարո, հեզաբարո, բարեբարո
4. բարեմաղթություն, որ ասվում է օղի, գինի խմողին ◆ Անուշ, անուշ քավոր Գարեգին, քու աչքն էլ լիս։ (Պերճ Պռոշյան)
5. Սեբաստիա՝ բարեհամբույր ◆ անուշ մարդ, խոսք
6. Առտիալ, Խարբերդ՝ համեղ

Արտահայտություններ

1. անուշ լինի - խմածդ կամ կերածդ անուշ, քաղցր լինի (կերածը, խմածը) ◆ Քեռի ջան, ինչ կերար, խմեցիր, անուշ ըլնի։ Սահակ Ամատունի
2. անուշ անել -
   1. հաճույքով ուտել, խմել, վայելել ◆ Համեցեք, հաց անուշ արա։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Ճաշն էլ էստի է ուզում անուշ անի։ (Գարեգին Սևունց)
   2. (անարգ․) (փխբ․) տալիքը ուրանալ, ստացածը յուրացնել, ուտել ◆ Հերդ փողերս անուշ արեց։ Սահակ Ամատունի ◆ Մի սրիկա բարեգործական նպատակով փողերը հավաքեց և անուշ արեց։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
3. անուշ ջուր - քաղցր ջուր
4. Նոր Նախիջևան, Պոլիս՝ անուշ-անուշ խոսել - հաճելի և դուրեկան զրուցել ◆ Ինչ անուշ-անուշ կխոսի։ (Հրաչյա Աճառյան)
5. անուշ լեզուն մեղրից քաղցր է - լավ՝ բարեկամական խոսքը ամեն բանից բարձր է
6. անուշ լեզուն օձը բնիցը կհանի, անուշ լեզուն օձը ծակիցը կհանի - քաղցր խոսքով ամեն դժվարին գործ կկարգավորվի
7. անուշ կենաս - պատասխան խոսք՝ անուշ ըլնի ասողին, հաճելի, լավ վիճակում մնաս ◆ Կերած խմածդ անուշ ըլնի։— Անուշ կենաս։ Սահակ Ամատունի
8. Պարտիզակ՝ անուշ մար - զոքանչ ◆ Անուշ մարիս շատ կսիրեմ։ ՏՀՏ
9. Պոլիս՝ անուշ նայել - թեթևակի շիլ նայել ◆ Աղջիկը քիչ մը անուշ կնայի։ (Հրաչյա Աճառյան)
10. Նոր Նախիջևան, Պոլիս, Սեբաստիա, Վան՝ անուշը կապել, անուշի կապել - խնդիրը, վեճը, կռիվը խաղաղությամբ վերջացնել ◆ Մուխթար էֆենդին շտապեց գործը անուշի կապել, չէր ուզում դեպքը կուսակալի ականջն ընկնի։ Զարզանդ Դարյան
11. Երզնկա՝ անուշ-անուշ ըլլալ -
    1. հաշտվել
    2. Շիրակ՝ անուշախոս, գեղեցկախոս, քաղցրախոս ◆ Աննան աղավնյակ, Անուշախոս սոխակ, Երկնային արուսյակ։ (Շերամ)

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ sweet, tasty, honeyed գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ вкусный (ru) ‎(vkusnyj), сладкиий (ru) ‎(sladkiij), прятный (ru) ‎(prjatnyj), дорогой (ru) ‎(dorogoj) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Գոյական

1. անուշեղեն
2. լիմոնադ (արևմտհ․)
3. Խոտուրջուր, Համշեն, Մարզվան, Պոլիս, Սեբաստիա՝ անուշեղեն, քաղցրավենի, մուրաբա ◆ անուշներ դնել սեղանին

Հոմանիշներ

1. մուրաբա

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։