Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ բանականութիւն

վանկեր՝ բա•նա•կա•նութ•յուն

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

(ֆզլգ․) մարդու իմացական գործունեության բարձրագույն աստիճան՝ տրամաբանորեն մտածելու, երևույթների իմաստն ու կապը, աշխարհի և հասարակության օրենքները հասկանալու և դրանք փոփոխելու ունակություն
բանական լինելը, բանականի հատկությունը
խորհելու և խոսելու կարողություն
(նորբ․) խելք, մտածողության կարողություն, դատողություն ◆ Նա հույսը դրել էր ավելի խիզախության, քան բանականության վրա։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Զարմանում են գիտնականները, թե որտեղից է ծղրիդին… խելք ու բանականություն։ Հովհաննես Թումանյան

գիտակցություն, գիտակցականություն, տրամաբանություն, դատողություն, դատողականություն, մտածողություն, մտածողականություն, ողջախոհություն, խելք, միտք, ինտելեկտ, բանական լինելը, բանականի հատկություն, խորհեկու և խոսելու կարողություն, մարդուն հատուկ ճանաչողության բարձրագույն ունակություն
տե՛ս դատողանակություն և բանականություն

Բաղադրյալ բառեր
բանականորեն բանականաբար բանական բանականապես

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ mind, rationality, wit գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ разум (ru) ‎(razum), ум (ru) ‎(um) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Սիլվա Ամիրյան, Արտաշես Մարտիրոսյան, Ֆիզիոլոգիական տերմինների հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն բառարան-տեղեկատու (ԵՊՀ հրատարակչություն), Երևան, 2013 — 704 էջ, ISBN 978-5-8084-1819-6։
Մ․Մ․ Ռոզենտալի, Փիլիսոփայական բառարան (Հայաստան), Երևան, 1975 — 468 էջ։
Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։