բոյ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [bɔj]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ բօյ
վանկեր՝ բոյ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Փոխառություն՝ օսմաներեն بوی (boy)-ից․ ազգական է թուրքերեն boy-ին։
Գոյական
- տե՛ս հասակ ◆ Նրա սուրահի բոյը․․․ մարդու խելք էր տանում։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ Տեսավ, օր սընդկի մեջեն մեկ մարդ, բոյը մեկ թիզ ա, մորուքն էրկու թիզ։ Ահ
- երկարություն
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- տե՛ս հասակ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- բոյ անել -
- հասակ առնել, հասակը բարձրանալ ◆ Ինձ պես բոյ արա, որ ամեն մարդ էլ մտիկ անելիս քեզ՝ խելքը գնա։ (Խաչատուր Աբովյան)
- աճել, երկարել
- բոյը չափել - տե՛ս խրատել, հախից գալ ◆ Ես նրա բոյը կչափեմ։
- բոյին կտավ չափել - տե՛ս պատանել
- բոյդ թաղեմ, բոյդ գետինը մտնի (անեծք) - մեռնես
- բոյ-բուս, բոյ-բուսաթ - լավ արտաքին տեսք, բարձրահասակ ու գեղեցկադեմ ◆ Լավ բոյ-բուսաթ օնի, հյակբաէտա խսյաթն էլ լավ կլնի։ (Տմբլաչի Խաչան) ◆ Աֆարիմ, քվոր տղա, բոյ ու բուսաթիդ մատաղ։ (Խաթաբալա)
- բոյ քաշել, բոյ քշել - տե՛ս բոյ անել ◆ Ռեհանը բոյ ա քշել, դախացել։
- բոյդ անլվա կտավը դնեմ (անեծք) - մեռնես, պատանի արժանանաս
- բոյդ չափեմ, բոյդ խամ թելով չափեմ (անեծք) - մեռնես
- բոյդ տափը կոխեմ (անեծք) - մեռնես, քեզ թաղեմ
- Թբիլիսի՝ բոյի բռնել - երկարել, հասակը բարձրանալ ◆ Էն հանգի կրնգնիրը վուր մոդա գա, հայ թե բոյի կու բռնին մեբաշ դիփունքը։ (Խաթաբալա)
- բոյիդ մեռնեմ - սիրալիրության, նվիրվածության փաղաքշական արտահայտություն, որով նշվում է մեկի բարձր հասակը ◆ Յար քո բարակ բոյիդ մեռնեմ։ ◆ Ձենդ էլ ա հորդ նման, այ ես քու շիմշատ բոյիդ մեռնիմ։ Մաթևոս Դարբինյան
- բոյին բարեբար անել, շինել - մեկին պահել, իր հասակին՝ իր բոյին հասցնել
- բոյին կտավ չափել - մեկի մահը ցանկանալ, պատան կարել
- բոյով, բոյով-բուսաթով - բարձրահասակ և գեղեցկադեմ ◆ Չորս կողմը նստած են կամ կայնած սիրուն, բոյով-բուսաթով տղերք։ (Խաթաբալա)
- բոյով մին ոսկի չափեն, տան - եթե հասակի չափով ոսկի էլ տան․․․
- բոյով-սոյով - բարձրահասակ և տոհմիկ ◆ Ճանապարհին հանդիպեցինք բոյով-սոյով մի ջահելի։ (Անահիտ Սահինյան)
- բոյովը մին, մեկ - ամբողջ հասակով ◆ Ագահությունից բոյով մին մեկնվում է, որ իր պառկած տեղն էլ զավթի։ (Ակսել Բակունց)
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։