Jump to content

բուրդ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ վանկեր՝ բուրդ 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ * bherdh- «կտրել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն bardhaka «կտրելուկ, խուզելուկ», հունարեն πέρθω, πορθέω՝ «քանդել, ավերել, ամայացնել», հին իռլանդերեն bard «եզր»։

Գոյական

  1. կաթնասունների մազե ծածկը մորթի վրա
  2. Համշեն՝ ոչխարից և մի քանի այլ կենդանիներից խուզած մազը որպես թելացու
  3. այդ մազից պատրաստված թելը և կտորեղենը
  4. Սիվրիհիսար՝ նարնջի արտաքին կեղևի և միջուկի միջև գտնվող սպիտակ բարակ խավը
  5. (հեգն․) երեսի մազ
Հոմանիշներ
[խմբագրել]
  • (հզվդ․) գեղմ, ասր
  • գզաթ (գզած), կիզ(ն), պրոն (այծի), պուրակ
  • աղվամազ, ման (պտուղի)
  • շալ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]
  1. բուրդը թափել, տալ, բուրդն ուտել ֊
    1. խիստ նիհարել, մաշվել
    2. սնանկանալ
  2. բուրդ ծեծել ֊ փայտե ամուր ճիպոտով բրդին հարվածել՝ կոշտերը և թաղկուճները փափկացնելու համար
  3. բուրդը քամուն տալ ֊ սաստիկ ծեծել, խոշտանգել, անպատվել
  4. բուրդը գզել ֊
    1. խոշտանգել, ծեծել, բզկտել  Աբա գըժվիլ իմ, ուզում իք՝ բուրթըս գզիլ տա։ (Գրիգոր Զոհրապ)
    2. խիստ նախատել, անպատվել
  5. բանը բուրդ է -
  6. Կարին՝ բրդին տալ - զանազան կեղծ խոսքերով համոզել՝ խաբել, շողոքորթել  Խեղճ մարթուն բրթին տվին, խափեցին, ձուկը աժան-աժան առան։
  7. բուրդ աղնել -
    1. Մալաթիա՝ վատ՝ անճաշակ նվագել  Երբ նվագածուները անախորժ եղանակներ կածեն, կըսեն՝ բուրդ կաղնեն։ Արշակ Ալպոյաճյան
    2. Առտիալ՝ աղքատանալ
  8. բուրդ դնել, բամբակ գզել -
    1. խիստ կշտամբել, բամբասել, նախատել  Ապա նրանց ճանգը պիտիք ննգնի, վուր ձեր օխտեմեն գան, ու թե մե անդուր բան ասիք, բուրդ դնեն, բամբակ գզեն։ (Խաթաբալա)
    2. սաստիկ նեղել, տանջել  Հոքաբարցուները վարժապետներին բուրթ դնում, բամբակ են գզում։ (Խաթաբալա)
    3. խիստ ծեծել, ջարդուխուրդ անել
  9. Սեբաստիա՝ բուրդ մորուք - տգետ, անուս (քահանա)
  10. Մալաթիա՝ բուրդ չարբոց - բուրդ թակելու ճիպոտ
  11. Բալու՝ բուրդը բամբակի փոխել - խիստ նախատել՝ հանդիմանել, ընկճել  Քեզ ընանկ գզեց, օր բուրդդ բամպկի փոխեց։ (Ձեռագիր)
  12. բուրդը բարերար անել, բուրդը բարերարը հանել -
    1. սաստիկ ծեծել, ջարդ տալ  Ղևոնդը լսի, իմ բուրդը բարերար կանի։ (Պերճ Պռոշյան)
    2. գզել, բզկտել
  13. բուրդը բարերարը ելնել - ջարդուխուրդ լինել, բզկտվել  Արի այստեղից զգուշությամբ հեռանանք, եթե ոչ Բողուրը մեզ այնպես կբզկտե, որ բուրդերս բարերարը կելնի։ (Էմինեան ազգագրական ժողովածու)
  14. բուրդը բերանը անել - սաստիկ ծեծել
  15. Սեբաստիա՝ բուրդը բերանը մնալ - մեկի դեմ չարությամբ լցվել
  16. Սեբաստիա՝ բուրդը ջուրը գցել - գործը վատ վիճակի հասցնել
  17. բուրդը տալ, բուրդը վեր տալ -
    1. խեղճանալ, փառքից ընկնել, սնանկանալ  Թաթոսը առաջվանը չի, բուրդը տվել ա։ Սահակ Ամատունի  Նա բուրդը վեր ա տվե։ (Գրիգոր Տեր-Ալեքսանդրյան)
    2. պառավել
  18. Ակն՝ բուրդը տնկվել - կատաղել, բարկանալ  Այս խոսքին վրա բրդներնիս տնկվեցավ։ (Հրաչյա Աճառյան)
  19. Պուրտ, Սեբաստիա՝ բուրդ ու բապուճ փախչել - ահաբեկված, խուճապահար փախչել  Աբիսողոմ աղան բուրդ ու բապուճ փախավ մայրաքաղաքեն։ Հակոբ Պարոնյան
  20. Խոտուրջուր՝ բուրդ ու բզիկ անել - կտոր-կտոր, պատառ-պատառ անել
  21. Վան՝ բուրդք հանել -
    1. մազերը թափվել
    2. ծեծել

Աղբյուրներ

[խմբագրել]