զարկել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [zɑɾˈkɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ զար•կել
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Բայ
- խփել, հարվածել, հարվածներ հասցնել {{օրինակ, դարբիննե՛ր, կռանը սալին։}} Հովհաննես Հովհաննիսյան
- հրազենով կրակել՝ խփել ◆ Զարկեց լորին՝ դիպավ ջորուն։
- զենքով՝ հարվածելով վնասել, վիրավորել կամ սպանել ◆ Մեջքին երկու տեղից դաշույնով զարկել էին:
- զենքով որսալ ◆ Երկու կաքավ է զարկել:
- ջախջախիչ հարված հասցնել, պարտության մատնել ◆ Անակնկալ հարձակումով թշնամուն զարկեցին ու ետ շպրտեցին։
- ափնահարել, ափնակոծել, ալիքներով՝ հորձանքով ափին խփել
- ներգործելով՝ ազդելով վնասել՝ խախտել առողջությունը, խփել ◆ Արևը գլխին զարկել:
- բախել, ծեծել ◆ Դուռը զարկել:
- հարվածելով հնչեցնել՝ նվագել ◆ Ես վեր ելա ոգի առած՝ զարկի սրտիս լարերին։ (Ավետիք Իսահակյան)
- հարվածելով խրել՝ վարսել՝ գամել ◆ Մեխը պատին զարկեց:
- տեղավորել, դնել, զետեղել ◆ Բանակ՝ վրան զարկել:
- կպցնել, դեմ տալ, դիպցնել ◆ Շամփուր դըրին թեժ կըրակին ու զարկեցին խոր մըրափած Մըսրա-Մելքի բաց կըռնակին։ Հովհաննես Թումանյան
- թեթևակի հարվածներով խառնել՝ շաղախել ◆ Ձուն՝ խյուսը զարկել:
- (ժղ․) որևէ բան նետելով՝ արձակելով կամ հարվածելով նպատակակետին դիպցնել՝ հասցնել կամ որևէ բանի մեջ գցել ◆ Ատրճանակով զարկեց թիրախի կենտրոնին։
- (ժղ․) ուղղություն բռնել, կտրել-անցնել
- ավելացնել, գումարել
- մի բանի նմանություն տալ (գույների մասին)
- ձևացնել
- կպցնել, փակցնել
- կտրել, խփել (թղթախաղի մեջ)
- նարդի խաղի մեջ՝ խփել
- դիպչել, ընկնել մի բանի վրա, հասնել ◆ Արևը զարկել է պատին։
- բաբախել ◆ Զարկում են քունքերը նրա։ (Ս. Տարոնցի)
- հոսանքով՝ ընթացքով տանելով՝ մի բանի խփել, ընդհարել ◆ Ձին հեծյալին զարկեց ծառին։ ◆ Ալիքները նավակը զարկեցին ժայռին։
- եղջյուրներով՝ ոտքով կամ գլխով հարվածել (կենդանիների մասին), հարու տալ, աքացի տալ, գլխով խփել
- հատու գործիքով՝ զենքով հարվածելով՝ կտրել ◆ Էն կարկաչուն վզիկը սուր դանակով զարկեցին: Հովհաննես Թումանյան
- ջարդել, կոտորել ◆ Բեկը զարկում էր շրջակա այլազզիներին։ (Րաֆֆի)
- (խսկց․) թալանել, կողոպտել ◆ Զարկեց մեր շեն, մեր լի Ջուղան։ Հովհաննես Թումանյան
- (գվռ․) շահել, օգուտ ստանալ
- ուժգին հոսանքով վնասել ◆ Կարկուտը՝ անձրևը զարկել է ցորենը։
- իբրև հենարան մի բան դնել, դեմ տալ ◆ Մեջքին երկու բարձեր զարկեց, ապա դարձավ իր հյուրին։ (Մ. Խերանյան)
- ուժգին հոսանքով բխեցնել, ցայտել, շատրվանել ◆ Զարկում է պերճագեղ շատրվան։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- հարվածել, խփել, զարնել (արևմտհ․), զարկ տալ, զարկ հասցնել, (գվռ․)՝ նի գալ, վեր տալ
- դիպցնել
- միտել, տալ
- բախել, ծեծել
- կտրել, խփել (թղթախաղում՝ խաղաթուղթը)
- տե՛ս կրակել
- տե՛ս սպանել
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- զարկել-անցնել
- մի տեղով կտրել-անցնել
- արագորեն՝ թափով հարվածել ու գնալ
- զարկել-զարկվել
- կռվել, ճակատամարտել
- ընդհարվել, իրար ծեծել
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
| Խոնարհում | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։