ըմպել

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ըմ•պել 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ ընդ+ *pi-be՝ (կրկնավոր՝ *pōi-pī- «խմել, ըմպել») արմատից. ումպ ձևը ը-ի երկրորդական համաբանական վերականգնման արդյունք է. հմմտ. լատիներեն biİ-bō (< *pi-bō), -ere, հին իռլանդերեն ibid (*piberti) «խմում է». ոչ կրկնավոր ձևերից՝ հին հնդկերեն pāti, հունարեն πινω, հին սլավոներեն piti:

Բայ

  1. խմել ◆ Ջուրը լցնում էին կարմիր և թեթև կժերի մեջ, կախում ծառերի հովտում և երբ ըմպում էին ատասների էմալը չէր դիմանում սառնությանը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Որ նեկտարի ըմպես, ճաշակեն ամբրես։ Հովհաննես Թումանյան
  2. կլանել (փխբ․)
  3. ներծծել, ծծել (փխբ․) ◆ Կուճդ ըմպե այրունս հուս կաթիլ։ (Դանիել Վարուժան)
  4. վայելել (փխբ․) ◆ Երազն այն հեռավոր աղջկա, որի սերը պիտի ըմպի սրտից սափոր առ սափոր։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Այդ զգացումն ավելի էր բորբոքում նրա կիրքը, նրա կանացի ծարավը, այս վերջին գավաթը ըմպելու։ (Ակսել Բակունց)
  5. ընկալել (փխբ․) ◆ Ես սիրտս իր խոսքը կըմպեր։ (Դանիել Վարուժան)
  6. (խոհր․) փոքրիկ կումերով խմել

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. խմել (ընդհանրապես ջուր), դատարակել (փխբ․), կոնծել (հեգն․), գլխին քաշել, գլուխը քաշել (ոգելիц խմիչք՝ մինչև տակը), կոկորդը թրջել (քիչ քանակությամբ), անուշ անել (խսկց․), գցել (մի բաժակ) (խսկց․)
  2. ծծել, քամել (դառնության բաժակը) (փխբ․)
  3. տե՛ս վայելել

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. կյանքի դառնությունն ըմպել ֊ կյանքի դժվարությունները կրել՝ տանել ◆ Կյանքին միայն դառնություններն ըմպեցի, կյանքն ինձ համար բեռ մ' է սին։ Գրքերից

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։