ըմպել

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [əmˈpɛl]

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ըմ•պել 

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական՝ ընդ+ *pi-be՝ (կրկնավոր՝ *pōi-pī- «խմել, ըմպել») արմատից. ումպ ձևը ը-ի երկրորդական համաբանական վերականգնման արդյունք է. հմմտ. լատիներեն biİ-bō (< *pi-bō), -ere, հին իռլանդերեն ibid (*piberti) «խմում է». ոչ կրկնավոր ձևերից՝ հին հնդկերեն pāti, հունարեն πινω, հին սլավոներեն piti:

Բայ

1. խմել ◆ Ջուրը լցնում էին կարմիր և թեթև կժերի մեջ, կախում ծառերի հովտում և երբ ըմպում էին ատասների էմալը չէր դիմանում սառնությանը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Որ նեկտարի ըմպես, ճաշակեն ամբրես։ Հովհաննես Թումանյան
2. կլանել (փխբ․)
3. ներծծել, ծծել (փխբ․) ◆ Կուճդ ըմպե այրունս հուս կաթիլ։ (Դանիել Վարուժան)
4. վայելել (փխբ․) ◆ Երազն այն հեռավոր աղջկա, որի սերը պիտի ըմպի սրտից սափոր առ սափոր։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Այդ զգացումն ավելի էր բորբոքում նրա կիրքը, նրա կանացի ծարավը, այս վերջին գավաթը ըմպելու։ (Ակսել Բակունց)
5. ընկալել (փխբ․) ◆ Ես սիրտս իր խոսքը կըմպեր։ (Դանիել Վարուժան)
6. (խոհր․) փոքրիկ կումերով խմել

Հոմանիշներ

1. խմել (ընդհանրապես ջուր), դատարակել (փխբ․), կոնծել (հեգն․), գլխին քաշել, գլուխը քաշել (ոգելիц խմիչք՝ մինչև տակը), կոկորդը թրջել (քիչ քանակությամբ), անուշ անել (խսկց․), գցել (մի բաժակ) (խսկց․)
2. ծծել, քամել (դառնության բաժակը) (փխբ․)
3. տե՛ս վայելել

Արտահայտություններ

1. կյանքի դառնությունն ըմպել ֊ կյանքի դժվարությունները կրել՝ տանել ◆ Կյանքին միայն դառնություններն ըմպեցի, կյանքն ինձ համար բեռ մ' է սին։ Գրքերից

Բաղադրյալ բառեր
ըմպելասրահ ըմպելարան ըմպելեղեն ըմպելի ըմպելիք

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ drink գերմաներեն՝ trinken դանիերեն՝ drikke թուրքերեն՝ içmek իսպաներեն՝ beber, tomar իտալերեն՝ bere հոլանդերեն՝ drinken հունարեն՝ πίνω, απορροφώ շվեդերեն՝ dricka պորտուգալերեն՝ beber, tomar ռուսերեն՝ пить (ru) ‎(pitʹ), выпивать (ru) ‎(vypivatʹ), выпить (ru) ‎(vypitʹ) վրացերեն՝ სმა, დალევა ֆրանսերեն՝ boire

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։