պաղել

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [pɑˈʁɛl]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ պաղել

վանկեր՝ պա•ղել 

Ստուգաբանություն

պաղ + -ել

Բայ

1. սառչել, սառույց դառնալ, սառցանալ, սառցային զանգվածի վերածվել
2. ջերմությունը պակասել, տաքությունը նվազել ◆ Ուշքի որ գամ՝ ի՜նչ տեսնեմ լավ, - երկինքը թուխպ, երկիրը սև, դառը քամի, սառը անձրև, արար աշխարհ պաղել, փոխվել։ Հովհաննես Թումանյան
3. նվազել՝ թուլանալ՝ դադարել՝ հանգչել (հոգեկանի՝ տրամադրության և այլնի մասին) ◆ Այն օրից, ինչ որ նրան թաղեցին, բերկրանք, խնդություն իմ մեջ պաղեցին: Հովհաննես Թումանյան
4. (փխբ․) թուլանալ, նվազել ◆ Սմբատը չթողեց, որ տպավորությունը պաղի։ (Շիրվանզադե)
5. (փխբ․) զարմանքից ապշել, ապուշ կտրել ◆ Պաղած մնաց Արեգնազ, բայց գնաց պագավ մեծ հոր ձեռքերը։ (Ղազարոս Աղայան)
6. (փխբ․) կենսական ջերմությունից զրկվել, սառչել ◆ Մարմինն արդեն պաղել էր:
7. (փխբ․) կյանքից՝ գոյությունից զրկվել, անկենդան դառնալ, մեռնել, անշնչանալ ◆ Գրողը անգութ այնպես ծիծաղեց, խեղճ մարդը իսկույն դալկացավ, պաղեց: Հովհաննես Թումանյան ◆ Գտնում է միշտ… և աշխարհքներ, որ պաղել են վաղուց իրենց ողջ կյանքով, և աշխարհքներ, որ տակավին այրվում են հուր երկունքով։ Հովհաննես Թումանյան
8. մի բանի կամ որևէ մեկի նկատմամբ ունեցած սերը՝ հետաքրքրությունը կորցնել, մեկի նկատմամբ անտարբեր դառնալ ◆ Թե որ սա մեր միասին անցուցած երկու տարվան մեջ շատ չսիրեիր զիս՝ չպիտի պաղեիր հիմա ինե։ (Գրիգոր Զոհրապ)
9. (փխբ․) նվաղել ◆ Խեղճի սիրտը պաղեց:
10. (բրբ․) տեղում կանգնած պարել

Հոմանիշներ

1. սառչել, սառնանալ, սառցանալ, սառույց կտրել, պաղ կտրել
2. մրսել, (փխբ․) դողալ, դողդողալ, դողդողացնել, (ժղ․)՝ կոնկոռնալ, սռսռալ, սռսռացնել, սռսռթալ, սռսռթացնել, ատամ ատամի զարկել, ատամ ատամի չբերել, ղասաբխանի շան պես դողալ
3. ցրտահարվել, ցրտահարել, սառնահարվել, սառչել, մրսել, ձմռնահարվել, ցրտատարվել, ցրտառել, ցրտահար լինել, ցրտատար լինել, ցուրտ(ը) առնել, ցուրտը տանել, ցուրտը խածել (խածնել), ձյունը տանել, ձնատար լինել, սըռը տանել (գվռ․)
4. ապշել ապշահարվել, զարմանալ, շշմել, ահռել (հնց․), (փխբ․)՝ շանթահարվել, կայծակնահարվել, ապուշ կտրել, ապշություն գալ վրան, քար կտրել, աչքերը բաց մնալ, աչքերը չորս անել, աչքերը չորս բանալ (բացել, բաց անել), աչքը առնել, աչքերը ճակատը (ճակատին) թռչել, աչքերը (աչքը) չռել՝ չռվել, աչքերին չհավատալ, բերանը բաց մնալ, ափիբերան լինել, մատը բերանը մնալ, ոտքերը գետին կպչել, զարմանք կտրել, փայտ կտրել, էշ կտրել (գռհկ․), մատը խածնել, պռոշը կծել
5. տե՛ս զարմանալ
6. տե՛ս թուլացնել
7. տե՛ս մեռնել
8. տե՛ս նվաղել

Արտահայտություններ

Խոնարհում

Անորոշ դերբայ պաղել Ենթակայական դերբայ պաղող Հարակատար դերբայ պաղած Համակատար դերբայ պաղելիս Անկատար դերբայ պաղում Վաղակատար դերբայ պաղել Ապակատար դերբայ պաղելու Ժխտական դերբայ պաղի անձ եզակի հոգնակի առաջին երկրորդ երրորդ առաջին երկրորդ երրորդ Սահմանական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Անկատար ներկա պաղում եմ պաղում ես պաղում է պաղում ենք պաղում եք պաղում են Անկատար անցյալ պաղում էի պաղում էիր պաղում էր պաղում էինք պաղում էիք պաղում էին Ապակատար ներկա պաղելու եմ պաղելու ես պաղելու է պաղելու ենք պաղելու եք պաղելու են Ապակատար անցյալ պաղելու էի պաղելու էիր պաղելու էր պաղելու էինք պաղելու էիք պաղելու էին Վաղակատար ներկա պաղել եմ պաղել ես պաղել է պաղել ենք պաղել եք պաղել են Վաղակատար անցյալ պաղել էի պաղել էիր պաղել էր պաղել էինք պաղել էիք պաղել էին Անցյալ կատարյալ պաղեցի պաղեցիր պաղեց պաղեցինք պաղեցիք պաղեցին Ըղձական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի պաղեմ պաղես պաղի պաղենք պաղեք պաղեն Անցյալի ապառնի պաղեի պաղեիր պաղեր պաղեինք պաղեիք պաղեին Պայմանական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի կպաղեմ կպաղես կպաղի կպաղենք կպաղեք կպաղեն Անցյալի ապառնի կպաղեի կպաղեիր կպաղեր կպաղեինք կպաղեիք կպաղեին Հարկադրական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի պիտի պաղեմ պիտի պաղես պիտի պաղի պիտի պաղենք պիտի պաղեք պիտի պաղեն Անցյալի ապառնի պիտի պաղեի պիտի պաղեիր պիտի պաղեր պիտի պաղեինք պիտի պաղեիք պիտի պաղեին Հրամայական եղանակ դու դուք Ապառնի պաղի՛ր պաղե՛ք

Բաղադրյալ բառեր
պաղեցնել պաղեցվել

Թարգմանություններ

սառչել
անգլերեն՝ freeze, cool, chill, get cold գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ охладевать (ru) ‎(oxladevatʹ), охладеть (ru) ‎(oxladetʹ), остывать (ru) ‎(ostyvatʹ), остыть (ru) ‎(ostytʹ), остынуть (ru) ‎(ostynutʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

մեռնել
անգլերեն՝ freeze, fade, end, die գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ умереть (ru) ‎(umeretʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

ապշել
անգլերեն՝ freeze, be astonished, surprised, taken aback գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ опешить (ru) ‎(opešitʹ), обалдевать (ru) ‎(obaldevatʹ), обалдеть (ru) ‎(obaldetʹ), очуметь (ru) ‎(očumetʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

սառույց դառնալ

անգլերեն՝ freeze, ice over, ice up գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ леденеть (ru) ‎(ledenetʹ), обледенеть (ru) ‎(obledenetʹ), оледеневать (ru) ‎(oledenevatʹ), оледенеть (ru) ‎(oledenetʹ), заледеневать (ru) ‎(zaledenevatʹ), заледенеть (ru) ‎(zaledenetʹ), застывать (ru) ‎(zastyvatʹ), застыть (ru) ‎(zastytʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։