սուգ

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [sukʰ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ սուգ

վանկեր՝ սուգ 

Ստուգաբանություն

Իրանական փոխառություն. հմմտ. միջին պարսկերեն *sūg, պարսկերեն sōg, sōk:

Գոյական

1. մեկ մահվան կամ հասարակական որևէ աղետի առթից արտահայտվող մեծ վիշտ, որը դրսևորվում է ընդհանուրի կողմից ընդունված արարողություններով, նշաններով և այլնով ◆ Լալկան կանայք իրենց սուգով, երգերով կարողանում են նրա աչքից արցունք քամել։ (Ակսել Բակունց) ◆ Բակում բառաչում էին հորթերը մինչև ուշ գիշեր, սուգ էր իջել գյուղի վրա։ (Ակսել Բակունց)
2. (փխբ․) մեծ վիշտ, որևէ բանի առաջացրած ծանր վիշտ՝ տխրություն ◆ Դժբախտ Հռաքելը մի ժամանակ սուգի մեջ էր։ (Րաֆֆի) ◆ Անցան սգի առաջին օրերը։ (Շիրվանզադե)
3. սև զգեստ՝ կտոր՝ ժապավեն են, որպես ննջեցյալի առթիվ արտահայտվող վշտի նման ◆ Քանի-քանի սուգ հառաչներ Մրմունջ քամին կսուլեր։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
4. ննջեցյալի մահվան՝ թաղման կամ հասարակական աղետի առթիվ լալը, ողբ
5. որոշ ժամկետ՝ ժամանակամիջոց, որի ընթացքում հանգուցյալի հարազտներն ու մերձավորները սուգ են պահում

Հոմանիշներ

1. ողբ, լաց, կական, կոծ, լացուկոծ, հեծեծանք, կոծանք, եղերգ, ախուվախ, ախուվիշ, շիվան (ժղ․), վայնասուն, ջայլ, (հնց․) եղեր, ողողանք, ավաղանք, ողբանք, ողբարկ, ողբարկություն, ողբաձայնություն, վայասացություն, սուգ ու լաց, սուգ ու շիվան (ժղ․)
2. տե՛ս սգահանդես
3. տե՛ս վիշտ, տխրություն

Արտահայտություններ

1. սուգ անել - սգալ ◆ Կիրակոսի կինը սուգ էր անում։ Հովհաննես Թումանյան
2. սուգ կալնել - սուգ պահել, մեծ վիշտ տարածել, մեծ վիշտի մեջ գցել ◆ Դեզ-դեզ կիտեց դեղին ոսկին, Սև սուգ կալավ Հայոց ազգին։ Հովհաննես Թումանյան
3. սուգ կապել
   1. սուգ անել, սգալ
   2. սուգ մտնել
4. սուգ մտնել - սկսել սգալ ◆ Ու աշխարհքը ամեն սև սուգ է մտած։ Հովհաննես Թումանյան
   1. սգալ
   2. մեծ տխրություն՝ վիշտ ապրել
   3. որոշակի ժամանակամիջոց որպես սուգ մնալ, սուգ պահել
5. սուգ նստել - սգալ, սուգ անել ◆ Ափսոսացին են գյուղացիկ, Սև կապեցին, սուգ նստեցին։ Հովհաննես Թումանյան
6. սուգ պահել - տևական ժամանակով սուգի մեջ մնալ, սուգ մտնել ◆ Կնոջ մահից հետո, ինչպես սովորություն է, վաճառականը սուգ է պահում։ Հովհաննես Թումանյան
7. սուգ ու լաց - լաց ու կոց, ողբ ◆ Ի՞նչ անսել կուզի, գալիս է վրեն, էլ ինչ մղկտոց, էլ ինչ սուգ ու լաց։ Հովհաննես Թումանյան
8. սուգ ու շիվան - տե՛ս սուգ ու լաց
   1. սուգ անել
   2. որոշակի ժամանակի ընթացքում ընդունված սգո արարողությունները և կանոնները կատարել (սև զգեստ հագնել, երեսի մազերը պահել են)
9. սգո քուրձ հագնել - զգեստ հագնել, սգավորվել
10. սգի մեջ մտնել - սուգ պահել
11. սգից դուրս բերել - նույնն է՝ սգից հանել ◆ Նա ուզում է քեզ սգից դուրս բերել և հատկապես քեզ հետ բարեկամանալ։ (Շիրվանզադե)
12. սգից դուրս գալ - սուգ պահելու ժամանակը լրացնելով՝ սգի արարողություններին ու զգեստավորման վերջ տալ ◆ Այսօր պետք է նրանք դուրս գային սգից: (Րաֆֆի)
13. սգից հանել - սգի ժամանակը լրանալուց հանգուցյալի հարազատներին մխիթարելով և ընդունված արարողությունները կատարելով՝ սգին վերջ տալ ◆ Ուրեմն մյուս կիրակի կտանք հանգուցյալի հիշատակին մեր վերջին հարգանքը, իսկ երկուշաբթի օրը քեզ սգից կհաննենք։ (Շիրվանզադե)

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	սուգ(ը)	սուգեր(ը)
Սեռ.	սուգի	սուգերի
Տր.	սուգի(ն)	սուգերի(ն)
Հայց.	սուգ(ը)	սուգեր(ը)
Բաց.	սուգից	սուգերից
Գործ.	սուգով	սուգերով
Ներգ.	սուգում	սուգերում

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ mourning գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ yas, matem, keder իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ скорбь (ru) ‎(skorbʹ), траур (ru) ‎(traur), скорбный (ru) ‎(skorbnyj), траурный (ru) ‎(traurnyj) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։