տրտունջ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tɾtund͡ʒ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ տրտունջ
վանկեր՝ տ(ը)ր•տունջ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ կրկնավոր կազմություն՝ *der- բնաձայնական արմատից՝ -ունջ վերջածանցով (մրմունջ, շշունջ). հմմտ. հունարեն δάρδα «մեղու», կիմրերեն dordd «աղմուկ», լիտվերեն dãrdēt «ճարճատել»։
Գոյական
- դժգոհություն, անբավականություն մեկից՝ մի բանից ◆ Եվ սրտերում մեր տրտունջ չկա, Մենք հավատում ենք հիմա կյանքին։ Եղիշե Չարենց ◆ Ոչ տրտո՛ւնջ, ոչ մրմո՛ւնջ սգավոր, հեռացի՛ր, մոռացի՛ր ինձ հավետ։ (Վահան Տերյան)
- գանգատ մի վիճակից՝ վշտից՝ ցավից ◆ Կարելի է լսել զուսպ տրտունջներ, որ շոգ է։ (Ակսել Բակունց)
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- դժգոհություն, անբավականություն (մեկից, մի բանից), քրթմնջյուն, քրթմնջոց, փնթնթյուն, փնթփնթոց, մռթմռթոց, քնթփնթոց, տրտնջյուն, տրտնջոց, տրտնջանք, տրտնջողություն, տրտնջություն, (գվռ․)՝ ծռծռոց, տռտռոց, նխնխոց, մռմռթուկ, թոնթոր, թոնթորանք (քթի տակ, անձայն), պթոց, տթտթոց, ժանգ ու ժեն, ժանգ ու ժունգ
- գանգատ, բողոք
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | տրտունջ(ը) | տրտունջներ(ը) |
| Սեռ. | տրտունջի | տրտունջների |
| Տր. | տրտունջի(ն) | տրտունջների(ն) |
| Հայց. | տրտունջ(ը) | տրտունջներ(ը) |
| Բաց. | տրտունջից | տրտունջներից |
| Գործ. | տրտունջով | տրտունջներով |
| Ներգ. | տրտունջում | տրտունջներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։