ցեխ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [t͡sʰɛχ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ցեխ
վանկեր՝ ցեխ
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]< цех < գերմ. Zeshe
Գոյական
- ջրով թրջված ու ներծծված հող, ջրախառն հող
- հողի, ցեմենտի կամ կավի շաղախ ավազի, հարդի և այլնի հետ՝ կառուցվող պատի արանքները լցնելու, սվաղելու և այլնի համար, շինարարական շաղախ
- շաղախված կավի զանգված, որից զանազան իրեր են սարքում
- ջրավազանների հատակին նստած կամ գետնի ստորին շերտերում գոյացած հանքային զանազան բաղադրություններով տիղմ, որ օգտագործում են որպես բուժական միջոց
- հանքային որոշ բաղադրություն ունեցող հողից պատրասվող շաղախ, որ քսում են մարմնին՝ մազերը թափելու համար
- (փխբ․) պղտոր՝ տղմոտ ջուր
- (փխբ․) զանազան բաների ցեխանման շաղախ ◆ Գոմը այնքան չեն մաքրել, որ ամբողջովին ցեխ է դարձել։
- չափազանց մեծ ջրային պարունակություն ունեցող հաց կամ թխվածք ◆ Սա հա՞ց է, թե՞ ցեխ:
- (փխբ․) ջրալի հողի չորացած ու մի բանի վրա մնացած շերտ՝ գուղձ՝ կտոր ◆ Անձրևաջրի հետ պատերից թափված ցեխը մնացել է հատակին, ոչ մաքրող կա, ոչ տիրություն անող։
- (փխբ․) առհասարակ՝ հողխառն կեղտ որևէ բանի վրա ◆ Վերարկուն ամբողջապես ցեխ էր դարձել։
- ապականություն, ապականված բարքեր՝ միջավայր և այլն ◆ Ի դեպ, սրանց անուններն էլ հայ դիցաբանության պանթեոնից են վերցված և հենց սկզբից ներկայացված որպես «քսաներորդ դարու ցեխին մեջ ինկած» հեթանոս պատանիներ։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- տիղմ, գայռ, սիկ, (հզվդ․)՝ կարակում, խոհեր, տաղախ, (գվռ․)՝ տիլ, ճապալեզ, ճլճեխ, ճճեղ, ճոռ, լեպ, լոպոպ, միծ, ցրփեխ, քոռ, փխակ (խորը), չխչխանք (ջրիկ)
- տե՛ս շաղախ
- տե՛ս կեղտ
- տե՛ս ապականություն
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- ցեխ գցել՝ նետել՝ շպրտել մեկի վրա - անվանարկել, վարկաբեկել, ամբաստանել
- ցեխը կոխել - վատաբանել, խայտառակել, անպատվել
- ցեխը կոխել ու հանել - խիստ քննադատել՝ պարսավել
- ցեխի հետ հավասարեցնել - վատաբանել, խայտառակել, անպատվել
- ցեխի մեջ աղտոտել - վատաբանել, խայտառակել, անպատվել
- ցեխի մեջ խրվել - խայտառակվել, անպատվաբեր գործի մեջ ընկնել
- ցեխից դուրս բերել՝ հանել - անպատվությունից՝ խայտառակությունից դուս բերել՝ փրկել
- ցեխ ու մուր թափվել մեկի գլխին վրա - սաստիկ խայտառակել՝ անպատվել
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ցեխ(ը) | ցեխեր(ը) |
| Սեռ. | ցեխի | ցեխերի |
| Տր. | ցեխի(ն) | ցեխերի(ն) |
| Հայց. | ցեխ(ը) | ցեխեր(ը) |
| Բաց. | ցեխից | ցեխերից |
| Գործ. | ցեխով | ցեխերով |
| Ներգ. | ցեխում | ցեխերում |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։