եղջյուր

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [jɛʁd͡ʒˈjuɾ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ եղջիւր

վանկեր՝ եղջ•յուր 

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական, բայց վերականգնումը դժվարությունների է հանդիպում. *k՛er- «վերնամաս, գլուխ, եղջյուր, գագաթ» արմատից ենթադրված *k՛reuer- կամ *k՛reuro- նախաձևի դեպքում ենթադրում է *k՛r-ի նույնպիսի զարգացում, ինչպես *bhr-ի դեպքում (աղբյուր և եղբայր բառերում), որ քիչ հավանական է. անհավանական է նաև խեթերեն *karauar «եղջյուր» և հայերեն եղջյուր բառերի համար *ghr-ով նախաձևի վերականգնումը (փոխանակ *k՛r-ով նախաձևի)։

Գոյական

1. պինդ` ոսկրային կազմությամբ ցցունք որոշ կենդանիների գլխի վրա, պոզ, կոտոշ ◆ Դռան ճակատին մեխել են պախրայի գլուխը՝ ճյուղավոր եղջյուրներով: (Ակսել Բակունց) ◆ Ուռենիների թավուտներից դուրս հարձակվեցավ մի ահագին եղջերու ծանր, բազմաճյուղ եղջյուրներով: (Րաֆֆի) ◆ Դռան ճակատին մեխել են պախրայի գլուխը՝ ճյուղավոր եղջյուրներով: (Ակսել Բակունց)
2. եղջերյա անոթ` գինի խմելու համար ◆ Մելանյան գինի խմելու եղջյուրներն էր մաքրում։ (Րաֆֆի) ◆ Մելանյան գի նի խմելու եղջյուրներն էր մաքրում։ (Րաֆֆի)
3. եղջերյա փող, եղջերափող ◆ Որքան զվարճալի են փչում այդ երկար շեփորներն ու եղջյուրներն այսօր։ Վրթանես Փափազյան ◆ Որքան զվարճալի են փչում այդ երկար շեփորներն ու եղջյուրներն այսօր։ Վրթանես Փափազյան
4. (փխբ․) առարկայի դուրս ցցված մաս` ցցունք ◆ (Հեռախոսափողի) բութ եղջյուրները ցցվել էին խլացած ականջների նման։ Սերո Խանզադյան ◆ Հանկարծ նրա աչքին ընկավ լուսնի նորածին եղջյուրը: (Րաֆֆի) ◆ Լուսնի եղջյուրն ընկավ լճին, ճոճած ուռին վարանոտ։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
5. (փխբ․) նորալուսնի եղջյուրաձև շերտը ◆ Հանկարծ նրա աչքին ընկավ լուսնի նորածին եղջյուրը: (Րաֆֆի) ◆ Լուսնի եղջյուրն ընկավ լճին, ճոճաց ուռին վարանոտ։ (Շուշանիկ Կուրղինյան) ◆ Երկու բարակ շղթաներ ամրացված էին բոլորտիքով անցնելով դեպի ծոծրակը, այնտեղ փակվում էին արծաթյա -արմանդներով։ (Րաֆֆի)
6. եղջերենու պտուղը
7. (բժշկ․) եղջյուրաձև անոթ, որ օգտագործվում է արյուն առնելիս

Հոմանիշներ

1. կոտոշ, պոզ (ժղ․)
2. բողկուկ
3. եղջրանոթ, պոզանոթ, պոզ
4. եղջերափող, եղջերափողակ, շեփոր, գալարափող
5. ցցունք
6. չանչափ (ժղ․)

Արտահայտություններ

1. եղջյուր ածել
   1. հոխորտալ
   2. ազդանշան տալ (եղջյուրով, եղջերափողով)
2. եղջյուր կրել - խաբված լինել (կնոջից)
3. եղջյուր հնչեցնել - ազդանշան տալ (եղջյուրով, եղջերափողով)
4. եղջյուրներ դնել (ամուսնու գլխին) - ամուսնուն խաբել, դավաճանել
5. եղջյուրները շարժել՝ ցույց տալ - իր ուժը ցուցադրել, իր ուժով սպառնալ ◆ Ոչ, թագավորը կատակ չի անում։ Նա արդեն եղջյուրներ է ցույց տալիս։ Ստեփան Զորյան

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	եղջյուր(ը)	եղջյուրներ(ը)
Սեռ.	եղջյուրի	եղջյուրների
Տր.	եղջյուրի(ն)	եղջյուրների(ն)
Հայց.	եղջյուր(ը)	եղջյուրներ(ը)
Բաց.	եղջյուրից	եղջյուրներից
Գործ.	եղջյուրով	եղջյուրներով
Ներգ.	եղջյուրում	եղջյուրներում

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ horn, antler գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ рог (ru) ‎(rog), рожо́к (ru) ‎(rožók), сосу́д для вина́ из ро́га (ru) ‎(sosúd dlja viná iz róga), рог ме́сяца (ru) ‎(rog mésjaca), ме́сяц (ru) ‎(mésjac) վրացերեն՝ ուկրաիներեն՝ ріг (uk) ‎(rih) ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։