նոր
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [nɔɾ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ նոր
վանկեր՝ նոր
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *névo- «նոր» հիմքից. հմմտ. լատիներեն novus, հին հնդկերեն, ավեստա nava, հունարեն νέος, ռուսերեն новый «նոր»։
Ածական
- միայն այժմ ստեղծված՝ պատրաստված՝ արտադրված, դեռևս չգործածված՝ չօգտագործված ◆ Նոր վերարկու՝ գլխարկ՝ կոշիկ։
- անցյալում՝ մինչև տվյալ ժամանակը գոյություն չունեցած (նորաստեղծ, նորածագ, նորակառույց ևն) ◆ Նոր ճանապարհ՝ փողոց՝ գործարան՝ սովորույթ՝ ուղի։
- այժմ՝ առաջին անգամ հայտնաբերված՝ բացահայտված՝ գտնված, նորահայտ, նորագյուտ ◆ Նոր մեթոդ՝ դեղ՝ օրինաչափություն։
- անծանոթ կամ քիչ ծանոթ, մեկի համար քիչ՝ ոչ լիովին հայտնի՝ ծանոթ ◆ Դա նրա երկարամյա աշխատանքային գործունեության ընթացքում բոլորովին նոր գործ էր։ Նոր զբաղմունք։
- միայն վերջերս տվյալ բնագավառում հայտնված՝ գործունեություն սկսած ◆ Դպրոցում նա նոր մարդ Էր։
- նախկինի փոխարեն ստեղծված՝ երևան եկած, նախկինին՝ նախորդին փոխարինած ◆ նոր նախագահ։ Նոր կարգեր։
- նախկինից տարբեր, ուրիշ, այլ ◆ Նա խոստացավ նոր կյանք սկսել։
- այս տարվա բերքին վերաբերվող՝ պատկանող, այս տարվա բերք հանդիսացող ◆ Նոր կարտոֆիլ՝ հաց՝ ցորեն։
- թարմ (նոր թխված՝ քաղված՝ մորթված ևն), թարմությունը չկորցրած, չհնացած ◆ Նոր կանաչի։ Հացը նո՞ր է, թե հին։
- ըստ ժամանակի մոտավոր, ոչ հեռավոր անցյալին վերաբերող, մոտիկ անցյալում եղած՝ տեղի ունեցած՝ կատարված ◆ Այս Նոր դեպքերը բոլորորովին ցնցել էին մարդկանց։
- միջնադարին հաջորդող դարաշրջանին հատուկ՝ վերաբերող, հետմիջնադարյան դարաշրջանում եղած՝ տեղի ունեցած ◆ Նոր պատմություն՝ գրականություն։
- միայն վերջերս կամ հիմա բուսած՝ ցանված՝ տնկված, նորաբույս, նորածիլ, նորատունկ ◆ Նոր այգի՝ ցանք։
- այժմ սկսված՝ բացված՝ սկզբնավորված ◆ Նոր գարուն՝ օր։
- եղածին ավելացած, եղածների թվում երևան եկած՝ հայտնված ◆ Ինչպե՞ս է ձեր Նոր աշակերտը։
- չմաշված, դեռևս չփչացած, պիտանիությունը՝ օգտագործելիությունը պահպանած ◆ Վերարկուն թեև մի քանի տարի հագել Էր արդեն, բայց և այնպես Նոր էր մնացել։
Գոյական
- նորահայտ՝ նորաստեղծ՝ նորագյուտ բան (երևույթ, առարկա, հայտնագործություն, ուսմունք, մեթոդ և այլն)։
Մակբայ
(բացի նախորդ նշանակությունների մակբայական գործածություններից)
- նորից, դարձյալ, կրկին ◆ Մարտեցինք, նորից նրանք՝ մարտի մեջ նոր ձախողվեցին։ ԾՌ
Կապ
- հետո, ապա ◆ Անգլերենում դրվում է ենթական, ապա՝ օժանդակ բայը, Նոր միայն՝ դերբայը։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- նոփ-նոր, նոփզոր, նոփսնոր,
- տե՛ս անծանոթ
- տե՛ս նորահայտ
- տերբեր, ուրիշ, այլ
- թարմ
- տե՛ս այժմ
- տե՛ս վերջերս
- տե՛ս հենց
- տե՛ս մոտավոր
- տե՛ս նրաբույս
- տե՛ս նորալուսին
- հետո, ապա
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- նոր աշխարհ - Ամերիկա, անծանոթ տեղ միջավայր տեղեկավար
- նոր էջ բացել - որևէ բնագավառում նոր էտապ դարաշրջան սկսել սկզբնավորել
- նոր ընթացք - երկրի տնտեսական, վարչական ու քաղաքական ուղղության շրջադարձ, կտրուկ փոփոխություն
- նորինորո - նույն է նորինորո
- նոր խոսք - գիտության, արվեստի, տեխնիկայի և այլ որևէ բնագավառի նոր վերջին նվաճում հայտնագործություն՝ ուսմունք՝ ստեղծագործություն և այլ
- Նոր կտակարան - Աստվածաշնչի քրիստոնեական (հետ-հրեական) մասը, որ պարունակում է ավետարանը, գործք առաքելոցը և առաքելական թղթերը
- նոր հնդկական լեզուներ - ժամանակից հնդկական լեզուների ընդանուր անվանումը
- նոր նորից - նույնն է նորինորո
- Նոր տարի
- հունվարի մեկի օրը, որպես սկսվող տարվա առաջին տոնական օր
- առհասարակ սկսվող տարին
- նոր տնտեսական քաղաքականություն - պրոլետարիատի դիկտատուրայի անցման շրջանի տնտեսական քաղաքականության, որը թույլատրվում էր կապիտալիզմի գոյությունը և ազատ առևտուրը ղեկավար դիրքերը պետության ձեռքում կենտրոնացման պայմաններում
- նոր տոմար - 1582 թվականից գոյություն ունեցող թվականության համակարգը, որ Ռուսատանաում ընդունվեց Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխությունից հետո (հին տոմարից տարբերվում է 13 օրով)
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։