երկաթ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Երկաթի կտորներ

Դասական ուղղագրութեամբ՝

Արտասանություն[խմբագրել]

վանկեր՝ եր•կաթ 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Ըստ Ջահուկյանի՝ բնիկ հնդեվրոպական *d(i)u>*d(e)i - «փայլել, շողալ» արմատից է՝ *u աճականով, և նույն զարգացմամբ, ինչ երկին բառում։ Ջակուկյանը երկաթ բառը կապում է երկինք բառի հետ, քանի որ ստացվել է երկնաքարերից։ Հայերեն երկին ձևի հետ է կապում նաև քարթվելական բառաձևերը՝ վրացերեն, մեգրելերեն՝ rkina, լազերեն՝ erkina, լատ. Ferrum

Գոյական

  1. քիմիական տարր, ծանր թուխ-մոխրագույն կռելի մետաղ, որ ածխածնի միացությամբ տալիս է պողպատ կամ թուջ
  2. սովորական գործածությամբ, սակավ ածխածնային միացությամբ զանազան կարգի պողպատների ընդհանուր անվանումը
  3. երկաթյա իրեր, գործիքներ և այլն, երկաթեղեն (հվքկն․)
  4. երկաթի պարունակությամբ դեղ (բժշկ․)
  5. մետաղ (փխբ․)
  6. դարպասի ճկիկ, կոչնակ (գվռ.)
  7. զրահ (փխբ․)
  8. շղթա, կապանք (հնց․)
  9. (աշխգր․) քիմիական տարր (նշանը՝ Fe). արծաթասպիտակ փայլփլող մետաղ
  10. (կենսք․) Դ. Ի. Մենդելեևի քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի VII խմբի տարր։ Բարդ օրգանական միացությունների ձևով երկաթը մտնում է բուսական և կենդանական օրգանիզմների կազմության մեջ
  11. (երկրբ․) տարրերի պարբերական համակարգի VIII խմբի քիմիական տարր, երկրակեղևում իր պարունակությամբ (4․65 % ըստ զանգվածի) մետաղների մեջ գրավում է երկրորդ տեղը (ալյումինից հետո) և առաջացնում է մոտավորապես 300 միներալ

Ածական

  1. պինդ, կարծր, ամուր
  2. հզոր, հուժկու (առավել բազուկների մասին)
  3. շատ ծանր, զանգվածային ծանրություն ունեցող (փխբ․)

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. տե՛ս երկաթեղեն

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. երկաթ զարկել - շղթայել, ձեռքերն ու ոտքերը կապանքների մեջ դնել
  2. երկաթը տաք-տաք ծեծել, կծեծեն - ձեռնարկած կամ կատարելի գործն անմիջապես, առանց հապաղելու կատարել
  3. երկաթի ճանապարհ - տե՛ս երկաթուղի
  4. երկաթի փայլուկ - կարմիր երկաթաքարի (հեմատիտի) բյուրեղային փայլուն թեփուկ (երկրբ․)
  5. երկաջին ջուր տալ - երկաթը ջրմխել, ջրդեղել
  6. երկաթ ծամել, պողպատ փչել - տե՛ս նեղանալ

Թարգմանություններ[խմբագրել]

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Գրգեարյան Հ․Ղ․, Հարությունյան Ն․Մ․, Տնտեսական աշխարհագրության տեղեկատու բառարան (խմբ. Ավագյան Գ․Ե․), Երևան, ««Լույս» հրատարակչություն», 1982 — 408 էջ։
  • Ա․Ա․ Սիմոնյան, Ա․Ա․ Գալոյան, Ռուսերեն-հայերեն կենսաքիմիական բացատրական բառարան, Երևան, «ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն», 1997 — 428 էջ։
  • Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
  • Հողմիկ Սարգսյան, Ռուզաննա Սարգսյան, Երկրաբանական տերմինների եռալեզու հանրագիտական բառարան, Երևան, «Զանգակ», 2014 — 672 էջ։