երկաթ

Հայերեն

• ՄՀԱ^(key): [jɛɾˈkɑtʰ]

Երկաթի կտորներ

Դասական ուղղագրութեամբ՝

Արտասանություն

Վանկեր՝ եր•կաթ 

Ստուգաբանություն

Ըստ Ջահուկյանի՝ բնիկ հնդեվրոպական *d(i)u>*d(e)i - «փայլել, շողալ» արմատից է՝ *u աճականով, և նույն զարգացմամբ, ինչ երկին բառում: Ջակուկյանը երկաթ բառը կապում է երկինք բառի հետ, քանի որ ստացվել է երկնաքարերից: Հայերեն երկին ձևի հետ է կապում նաև քարթվելական բառաձևերը՝ վրացերեն, մեգրելերեն՝ rkina, լազերեն՝ erkina:

Գոյական

1. քիմիական տարր, ծանր թուխ-մոխրագույն կռելի մետաղ, որ ածխածնի միացությամբ տալիս է պողպատ կամ թուջ
2. սովորական գործածությամբ, սակավ ածխածնային միացությամբ զանազան կարգի պողպատների ընդհանուր անվանումը
3. երկաթյա իրեր, գործիքներ և այլն, երկաթեղեն (հվքկն․)
4. երկաթի պարունակությամբ դեղ (բժշկ․)
5. մետաղ (փխբ․)
6. դարպասի ճկիկ, կոչնակ (գվռ.)
7. զրահ (փխբ․)
8. շղթա, կապանք (հնց․)

Ածական

1. պինդ, կարծր, ամուր
2. հզոր, հուժկու (առավել բազուկների մասին)
3. շատ ծանր, զանգվածային ծանրություն ունեցող (փխբ․)

Հոմանիշներ

1. տե՛ս երկաթեղեն

Արտահայտություններ

1. երկաթ զարկել - շղթայել, ձեռքերն ու ոտքերը կապանքների մեջ դնել
2. երկաթը տաք-տաք ծեծել, կծեծեն - ձեռնարկած կամ կատարելի գործն անմիջապես, առանց հապաղելու կատարել
3. երկաթի ճանապարհ - տե՛ս երկաթուղի
4. երկաթի փայլուկ - կարմիր երկաթաքարի (հեմատիտի) բյուրեղային փայլուն թեփուկ (երկրբ․)
5. երկաջին ջուր տալ - երկաթը ջրմխել, ջրդեղել
6. երկաթ ծամել, պողպատ փչել - տե՛ս նեղանալ

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։