խազ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ խազ

վանկեր՝ խազ 

խազ1[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Փոխառված է կովկասյան լեզուներից, հմմտ.՝ վրացերեն «խազի»՝ գիծ, շարք, «խազվա»՝ գիծ քաշել, գծագրել, «մխազվելի»՝ գծագրիչ, «դախազվա»՝ գծեր քաշել, կանոնավորել, հատակագիծ պատրաստել, «դախազուլոբա»՝ հատակագիծ, պատկեր, կյուրին «խազ»՝ ճեղքել, լազերեն «խազ»՝ գծել։

Գոյական[խմբագրել]

  1. գիծ ◆ Ձողերի վրա կային շատ…խազեր: (Րաֆֆի) ◆ Ընդհանուր ժողովում ձերոնք իրենք խազ կքաշեն նրա վրա։ Սերո Խանզադյան
  2. հին հայկական երաժշտական նշանագրերի անվանումը, ձայնանիշ ◆ Նա վերստին սիրով դարձավ իր գուսանին և խազերին: Պարույր Սևակ
  3. ձեռքի ափի մեջ եղած գծերը ◆ Ափի խազերի միջոցով արվում են գուշակություններ։
  4. աղեղի վրա գծված տեղ, ուր դրվում է նետը (հնց․)
  5. նետի տակի փոս արած տեղը, որ դրվում է աղեղի լարի վրա, սուփար (հնց․)
  6. գլխի մազերի սանրվածքի մեջ բացված գիծ, վարս ◆ Գլխուն վրա կը բանա խազն սպիտակ։ (Դանիել Վարուժան)
  7. գծաձև ճեղք, ճեղքվածք, քերծվածք
  8. երաժշտական հնչյուն ◆ Երգ է հոգիս, ուր խազերն են թրթռում (Վ. Դաքեսյան) ◆ Հզոր լարերուն մեջ բնավ չկան…մեզկ գգվանքը թույլ խազերու: (Միսաք Մեծարենց)
  9. (երաժշտ․) գիծ, գծանիշ (նևմա)
  10. տե՛ս հայկական խազային նոտագրություն

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. տե´ս գիծ
  2. ձայնանիշ (հին հայկական) (երժշտ․)
  3. ձեռնանիշ (ձեռքի ափերի գծերը)
  4. սուփար (նետի տակի փաոս տեղը, որ դրվում է աղեղի լարի վրա) (պատմ․)
  5. տե´ս մազագիծ, հերագիծ
  6. Քրիստոնեական խորհրդանիշ և պաշտամունքի առարկա շատ կրսններում, որին վերագրվում են գերբնական մոգական հատկություններ։

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. խազ քաշել - գծել, գիծ քաշել
  2. խազ քաշել մեկի վրա - մեկի հետ հարաբերությունները խզել
  3. տե´ս քերծվածք

խազ2[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Փոխառություն իրանական աղբյուրից. հմմտ. պարսկերեն xāz «չեչաքար, պեմզա»։

Գոյական[խմբագրել]

  1. քար

խազ3[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Ծագում է իրանական աղբյուրից և փոխառված է դատախազ, մատակախազ բառերի կազմում. հմմտ. միջին պարսկերեն xvāstan (xvāz), սողդերեն juz «ուզել, խնդրել, պահանջել»։

Ածական[խմբագրել]

  1. մոլեգնորեն ցանկացող

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։