խաղաղություն

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [χɑʁɑʁutʰˈjun]

Խաղաղության խորհրդանիշը՝ աղավնին ձիթապտղի ճյուղով

Դասական ուղղագրութեամբ՝ խաղաղութիւն

վանկեր՝ խա•ղա•ղու•թյուն 

Ստուգաբանություն

խաղաղ + -ություն

Գոյական

1. պետությունների ու ժողովուրդների միջև պատերազմների՝ ռազմական գործողությունների բացակայություն, խաղաղ՝ համերաշխ գոյակցություն ◆ Զենքի ուժո՞վ եք պահպանում ձեր երկրի… խաղաղությունը: Հովհաննես Թումանյան ◆ Խաղաղություն խրճիթներին, պատերազմ պալատներին։ (Ակսել Բակունց)
2. պատերազմող կողմերի միջև պատերազմի վերջնական դադարեցում, հաշտություն
3. վեճերի՝ տուրուդմփոցի՝ թշնամանքի բացակայություն ◆ Բայց այդ խաղաղությունը պղտորվում էր, երբ հանկարծ մի հարց էր ընկնում մեջտեղ։ (Ակսել Բակունց)
4. ձայների՝ աղմուկի բացակայություն, լռություն ◆ Անտառի խաղաղության մեջ լսվում էին այդ հովվի լոզի հարվածները։ Խաչիկ Դաշտենց ◆ Այգում խաղաղություն էր, ծաղկաթափ էին ծառերը։ (Ակսել Բակունց)
5. քամու՝ փոթորկի՝ տեղումների բացակայություն, օդի՝ եղանակի խաղաղ վիճակ ◆ Ինչպես մի եղեգն՝ նա խոնարհել է գլուխը հողմերի առաջ և խաղաղության ժամին նորից հառնել։ (Ակսել Բակունց)
6. հոգեկան և մտավոր անդորրություն ◆ Այն բառերը… պղտորեցին նրա մտքերի խաղաղությունը: (Ակսել Բակունց) ◆ Քո մեջ եմ գտնում իմ սրտի խաղաղությունը: (Րաֆֆի)
7. անհուզմունք՝ հանգիստ արտահայտություն ◆ Նա տեսավ Միրզամի դեմքի ալեզարդ խաղաղությունը: (Ակսել Բակունց)
8. աճյունի հանգստություն ◆ Խաղաղություն ձեզ, մեր անբախտ պապեր, Ձեզ տանջող ցավը մեզ էլ է պատել։ Հովհաննես Թումանյան
9. մեղմություն, այնպիսի, որ ներշնչում է անդորրություն ◆ Սենյակում մոմերը վառվում էին, դեղնավուն լույսի հետ սփռելով խաղաղություն: (Ակսել Բակունց)

Հոմանիշներ

1. լռություն, անդորրություն, հանդարտություն, դար ու դադար (ժղ․)
2. հանգստություն, անդորրություն
3. հաշտություն
4. զինադադար, ռազմադադար, զինադադարություն, զինադուլ

Արտահայտություններ

1. խաղաղության աղավնի
   1. սպիտակ աղավնու նկարը որպես խաղաղության խորհրդանիշ
   2. այն անձը, որ խաղաղություն՝ հաշտություն է գցում կռվողների միջև ◆ Նա իմ տան խաղաղության աղավնին է։
2. խաղաղություն բերել՝ գցել
   1. պառակտումին ու վեճերին վերջ տալ, թշնամի կողմերին հաշտեցնել
   2. պատերազմին վերջ տալ
3. խաղաղություն հաստատել - նույնն է՝ խաղաղություն գցել ◆ Աշխատում էի իմ հայրենիքում հաշտություն ու խաղաղություն հաստատել: Հովհաննես Թումանյան
4. խաղաղություն տիրել
   1. պատերազմը դադարել և սկսվել խաղաղ կյանքը ◆ Մենք պայման դրինք այն ժամանակ պսակել նրանց, հենց որ խաղաղությունը տիրե: (Մուրացան)
   2. անդորրություն՝ հաշտություն լինել
   3. բնությունը՝ եղանակը խաղաղ լինել
5. խաղաղության դիցուհի՝ հրեշտակ - խաղաղություն բերող, խաղաղարար ◆ Տեսավ՝ իջավ խաղաղության դիցուհին, Չքնաղ, որպես մատաղ գարուն ծաղկավառ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան ◆ Խաղաղության հրեշտակ էր նա։ (Րաֆֆի)
6. մնաք՝ մնան խաղաղությամբ - հրաժեշտի բարեմաղթություն, որ ասում է հրաժեշտ տվողը
7. գնաք՝ գնան խաղաղությամբ - հրաժեշտի բարեմաղթություն, որ ասում է մնացողը գնացողին
8. խաղաղություն ամենեցուն - օրհնանքի արտահայտություն՝ բոլորն էլ թող խաղաղ լինեն, խաղաղություն լինի ամենքի համար

Ա ներքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	խաղաղություն(ը)	խաղաղություններ(ը)
Սեռ.	խաղաղության	խաղաղությունների
Տր.	խաղաղության(ը)	խաղաղությունների(ն)
Հայց.	խաղաղություն(ը)	խաղաղություններ(ը)
Բաց.	խաղաղությունից	խաղաղություններից
Գործ.	խաղաղությամբ	խաղաղություններով
Ներգ.	խաղաղությունում	խաղաղություններում

Թարգմանություններ

պատերազմի բացակայություն
քրդերեն՝ aştî անգլերեն՝ peace գերմաներեն՝ Frieden դանիերեն՝ fred իսպաներեն՝ paz իտալերեն՝ pace հոլանդերեն՝ vrede թուրքերեն՝ barış հունարեն՝ ειρήνη շվեդերեն՝ fred պորտուգալերեն՝ paz ռուսերեն՝ мир (ru) ‎(mir) վրացերեն՝ მშვიდობა ֆրանսերեն՝ paix

հանգստություն
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ sakinlik, dinginlik, sükunet իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ спокойствие (ru) ‎(spokojstvije) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

լռություն
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ sessizlik իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ тишина (ru) ‎(tišina) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։