խաղաղություն
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χɑʁɑʁutʰˈjun]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ խաղաղութիւն
վանկեր՝ խա•ղա•ղու•թյուն
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Գոյական
- պետությունների ու ժողովուրդների միջև պատերազմների՝ ռազմական գործողությունների բացակայություն, խաղաղ՝ համերաշխ գոյակցություն ◆ Զենքի ուժո՞վ եք պահպանում ձեր երկրի… խաղաղությունը: Հովհաննես Թումանյան ◆ Խաղաղություն խրճիթներին, պատերազմ պալատներին։ (Ակսել Բակունց)
- պատերազմող կողմերի միջև պատերազմի վերջնական դադարեցում, հաշտություն
- վեճերի՝ տուրուդմփոցի՝ թշնամանքի բացակայություն ◆ Բայց այդ խաղաղությունը պղտորվում էր, երբ հանկարծ մի հարց էր ընկնում մեջտեղ։ (Ակսել Բակունց)
- ձայների՝ աղմուկի բացակայություն, լռություն ◆ Անտառի խաղաղության մեջ լսվում էին այդ հովվի լոզի հարվածները։ Խաչիկ Դաշտենց ◆ Այգում խաղաղություն էր, ծաղկաթափ էին ծառերը։ (Ակսել Բակունց)
- քամու՝ փոթորկի՝ տեղումների բացակայություն, օդի՝ եղանակի խաղաղ վիճակ ◆ Ինչպես մի եղեգն՝ նա խոնարհել է գլուխը հողմերի առաջ և խաղաղության ժամին նորից հառնել։ (Ակսել Բակունց)
- հոգեկան և մտավոր անդորրություն ◆ Այն բառերը… պղտորեցին նրա մտքերի խաղաղությունը: (Ակսել Բակունց) ◆ Քո մեջ եմ գտնում իմ սրտի խաղաղությունը: (Րաֆֆի)
- անհուզմունք՝ հանգիստ արտահայտություն ◆ Նա տեսավ Միրզամի դեմքի ալեզարդ խաղաղությունը: (Ակսել Բակունց)
- աճյունի հանգստություն ◆ Խաղաղություն ձեզ, մեր անբախտ պապեր, Ձեզ տանջող ցավը մեզ էլ է պատել։ Հովհաննես Թումանյան
- մեղմություն, այնպիսի, որ ներշնչում է անդորրություն ◆ Սենյակում մոմերը վառվում էին, դեղնավուն լույսի հետ սփռելով խաղաղություն: (Ակսել Բակունց)
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- լռություն, անդորրություն, հանդարտություն, դար ու դադար (ժղ․)
- հանգստություն, անդորրություն
- հաշտություն
- զինադադար, ռազմադադար, զինադադարություն, զինադուլ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- խաղաղության աղավնի
- սպիտակ աղավնու նկարը որպես խաղաղության խորհրդանիշ
- այն անձը, որ խաղաղություն՝ հաշտություն է գցում կռվողների միջև ◆ Նա իմ տան խաղաղության աղավնին է։
- խաղաղություն բերել՝ գցել
- պառակտումին ու վեճերին վերջ տալ, թշնամի կողմերին հաշտեցնել
- պատերազմին վերջ տալ
- խաղաղություն հաստատել - նույնն է՝ խաղաղություն գցել ◆ Աշխատում էի իմ հայրենիքում հաշտություն ու խաղաղություն հաստատել: Հովհաննես Թումանյան
- խաղաղություն տիրել
- պատերազմը դադարել և սկսվել խաղաղ կյանքը ◆ Մենք պայման դրինք այն ժամանակ պսակել նրանց, հենց որ խաղաղությունը տիրե: (Մուրացան)
- անդորրություն՝ հաշտություն լինել
- բնությունը՝ եղանակը խաղաղ լինել
- խաղաղության դիցուհի՝ հրեշտակ - խաղաղություն բերող, խաղաղարար ◆ Տեսավ՝ իջավ խաղաղության դիցուհին, Չքնաղ, որպես մատաղ գարուն ծաղկավառ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան ◆ Խաղաղության հրեշտակ էր նա։ (Րաֆֆի)
- մնաք՝ մնան խաղաղությամբ - հրաժեշտի բարեմաղթություն, որ ասում է հրաժեշտ տվողը
- գնաք՝ գնան խաղաղությամբ - հրաժեշտի բարեմաղթություն, որ ասում է մնացողը գնացողին
- խաղաղություն ամենեցուն - օրհնանքի արտահայտություն՝ բոլորն էլ թող խաղաղ լինեն, խաղաղություն լինի ամենքի համար
| Ա ներքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | խաղաղություն(ը) | խաղաղություններ(ը) |
| Սեռ. | խաղաղության | խաղաղությունների |
| Տր. | խաղաղության(ը) | խաղաղությունների(ն) |
| Հայց. | խաղաղություն(ը) | խաղաղություններ(ը) |
| Բաց. | խաղաղությունից | խաղաղություններից |
| Գործ. | խաղաղությամբ | խաղաղություններով |
| Ներգ. | խաղաղությունում | խաղաղություններում |
Թարգմանություններ
[խմբագրել]| պատերազմի բացակայություն | |
| հանգստություն | |
| |
| լռություն | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։