Jump to content

ծակ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ ծակ վանկեր՝ ծակ 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Ծագումն անհայտ է։

Բացատրություն

  1. (մսնգ․) գործվածքի ֆոնի վրա ամբողջության խախտում դուրս պրծած մանրաթելերի պատճառով

Գոյական

  1. անցք, որ բացված է առարկայի մի կողմից մինչև մյուսը կամ կիսով չափ ◆ Չարենցի խախալի ծակից վեր ընկած մի ոսպ է գտել, Խառնելով սեփական թեփին, Եկել ու շուկա է մտել: Համո Սահյան ◆ Գնա գտիր Աբելին, թեկուզ ասեղի ծակից: (Նաիրի Զարյան)
  2. ճեղք, բացվածք, արանք ◆ Ծակ ու ծերպեր: (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Տան պատը խարխլել էր, քամին ծակերից ներս էր փչում։
  3. գետնի մեջ բացված անցք՝ խոռոչ, փորվածք ◆ Արտում բազմաթիվ ծակերի մեջ ցորենի հատիկներ էին լցվել։ ◆ Գետնի մեջ բացված են զանազան ծակեր:
  4. հագուստի պատռվածք ◆ Վերարկուի վրա մի քանի տեղ ծակեր էին բացվել։ ◆ Գուլպայի ծակերը լցնել: ◆ Շալվարի ծակը կարկատել:
  5. (պատմ․) երկու տների կից պատի մեջ հատուկ բացվածք, որով պատկից դրկիցները միմյանց հետ հաղորդակվում էին. դրիճակ ◆ Այդ հաղորդակցությունը պահպանվում էր զանազան ծակերի միջոցով: (Րաֆֆի)
  6. առարկայի մի կողմից մյուսը՝ մի ծայրից մյուսը բացված անցք ◆ Դռան մեջ մի ծակ էր բացել, դուռը եծելիս այդ ծակով նայում էր։
  7. գետնի կամ պարսպի մեջ փորված ականատ ◆ Դուք պետք է թույլ տակ ինձ, որ առաջ ես իմ մարդիկներով անցնեմ ծակից: (Րաֆֆի)
  8. (արհմրհ․) նեղ մուտք՝ անցում՝ դուռ ◆ Բանտի դռան փոքրությունից է, որ կոչվում էր ծակ: (Րաֆֆի) ◆ Նրանք խրճիթ մտան մի ծակով, որ երևի ծաղրանքով դուռ էին անվանում։ Ժ. Օլիվիե
  9. (արհմրհ․) փոքրիկ նեղ խրճիթ` կացարան` խանութ և այլն ◆ Նրա խուղը իսկապես մի ծակ էր, որ փորել էր գետնի մեջ: (Րաֆֆի) ◆ Ամեն մինը մի ծակ են մտել, մի քանի թոփ չիթ ու կտորի վրա նստել, արշինը ձեռքին: (Ակսել Բակունց) ◆ Հինգ հոգով ապրում էին մի փոքրիկ ծակում:
  10. Արարատյան՝ Էվերիկ՝ անշուք տուն, հյուղ
  11. Էվերիկ՝ սենյակ
  12. (փխբ․) բանտ ◆ Սպասի, նրան ծակում պիտի փտեցենեմ: ◆ Աբեշչիկը նրան գազանաբար ծեծելուց հետո հայտարարեց, թե նրան ծակում պիտի փտացնի։
  13. (փխբ․) մուտքը ամենքի համար ոչ մատչելի տուն` հիմնարկ` հաստատություն և այլն ◆ Նա ամեն ծակ մտնում է` բալ, կոնցերտ, մասկարադ: (Րաֆֆի)
  14. տեղ, վայր, միջավայր, ծակուծուկ
  15. բույն, որջ ◆ Մկան ծակը տասը թումանով էիր առնում։ ◆ Մուկը փախավ մտավ իր ծակը:
  16. մարմնի վրա բնական անցք ◆ Այդ միջոցին նրա ահագին քթի ծակերը լայնացան: (Րաֆֆի) ◆ Ականջի ծակերը ջուր լցվեց:
  17. զանազան գործիքների՝ հարմարանքների՝ սարածների վրա սարքած հատուկ անցք՝ բացվածք կամ խորունկ փոսիկ՝ համապատասխան մասը մեջը մտցնելու համար ◆ Կողպեքի բանալու ծակը ինչ-որ բանով լցվել էր։
  18. մարմնի վրա գնդակի անցք
  19. պարտք
  20. Նոր Նախիջևան՝ երեխաների համար թխվող հաց, մեջտեղը բացվածքով
  21. ամրությունների՝ դիքերի և այլնի դիտանցք
  22. սրի՝ դաշույնի ևն հարվածից կամ գնդակից մարմնի վրա բացված խորունկ խոց կամ անցք

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. անցք, խոռ, արանք, սոր, բացվածք, ճեղք, ճեղքվածք, խորշ, խոռոչ, փորվածք, ական, վտառ, ծակուծուկ
  2. ծակուռ
  3. կոթառ (կացնի, ուրագի, մուրճի)
  4. աղց (ասեղի)
  5. խռչակբերան (խռչակի)
  6. զնկուտի, տկլոզ (գրպանի)
  7. բիբ (տակառի)
  8. թորիծ (օղ, տախտակ հագցնելու)
  9. սնտու, սնկվալ, ակ (թոնրի
  10. խանծկալ, սրահակ (հին հրազենների)
  11. ռունգ, քթափող (ձիու քթի), պինչ (քթի)
  12. օղակ, լամբակ (կոճակի)
  13. կապիճ, ճանակ (մատանու)
  14. որջ, թաքստոց, թաքստարան, բույն (մկան)
  15. որմածերպ
  16. հրակնատ
  17. տե՛ս բանտ

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. գլուխը ծակ - ասվում է այն մարդու մասին, որի վրա հեշտ է մեղք բարդել
  2. գրպանը ծակ - փող չունեցող
  3. ծակ բերան - անգաղտնապահ, բացբերան
  4. ծակ գլուխ - մոռացկոտ
  5. ծակ գրպան - շռայլ
  6. ծակ երկաէ - հրացան
  7. ծակ-ծուկ - տե՜ս ծակուծուկ ◆ Կրակ չկրցի գտնել տան մեջ ծակ ծուկ չձգեցի: Հակոբ Պարոնյան
  8. ծակ ու ծուկ - տե՜ս ծակուծուկ ◆ Մարջանը կատվի նման ամեն ծակ ու ծուկ մտնում է: (Րաֆֆի) ◆ Վայրի հավքեր ծակ ու ծուկերեն փախ կուտային: (Ավետիք Իսահակյան)
  9. ծակ փիլիսոփա - գլխին զոռ անող, դատարկամիտ, դատարկախոս
  10. ծակ փիլիսոփայություն - իմաստակություն
  11. ծակ փող - չնչին դրամ, սև փող
  12. ծակը դնել
    1. բանտարկել
    2. փախցնել, հալածել
  13. ծակը գցել
    1. բանտարկել
    2. փախցնել, հալածել
  14. ծակը գոցել - խցել
  15. ծակը կոխել
    1. բանտարկել ◆ Ուրեմն մեզ էլ պետք է ծակը կոխեն: (Րաֆֆի)
    2. փախցնել, հալածել
  16. ծակը մտնել - պահվել, մեջտեղ չգալ, որևէ բանից վախենալով տնից դուրս չգալ
  17. ծակը մտցնել
    1. բանտարկել
    2. փախցնել, հալածել ◆ Անգլիացիներին ու ֆրանսիացիներին ծակը մտցնող ռուսած զորղը հիմի անճար էր մնացել: (Ավետիք Իսահակյան)
  18. ծակը քաշվել - պահվել, մեջտեղ չգալ, որևէ բանից վախենալով տնից դուրս չգալ
  19. ծակերում հաչել - գաղտնի բամբասել, գործնական որևէ վնաս չտալ ◆ Նա չի կարող վնասել, ծակերում է հաչում:
  20. իր ծակը իմանալ - չափը ճանաչել, իր կարողությունից վեր համարձակություն չառնել
  21. մի ծակ փակել - մի որևէ պարտք մարել, մի պակասություն հոգալ ◆ Էդ 600 ռ. էլ մի ծակ կփակի: Հովհաննես Թումանյան
  22. մկան ծակը ծախ առնել - փախչելու` թաքնվելու տեղ որոնել, որևէ վտանգավոր գործի չխառնվելու համար հեռանալ
  23. մկան վակը հարյուր կամ հազար թումանով (ռուբլով) առնել - նույնն է` մկան ծակը ծախ առնել

Ածական

  1. ծակված, պատռված, ճեղքված ◆ Ծակ կոշիկ՝ շալվար։ ◆ Վրաս զգեստ չկա, կոշիկս ծակ, ճերմակեղենս քար-աղտ է կապեր վրաս: (Ավետիք Իսահակյան)
  2. (փխբ․) կեղծ, սուտ ◆ Ծակ փիլիսոփա: ◆ Ծակ մարդասեր:

Աղբյուրներ

[խմբագրել]
  • Լ․ Մուղնեցյան, Մասնագիտական տերմինների բացատրական բառարան, Գյումրի, «Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարանի տպագրություն», 2007 — 268 էջ։
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=ծակ&oldid=1785320» էջից