հանել

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Արտասանություն

ՄՀԱ: [bhɑˈnɛl]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ հանել

վանկեր՝ հա•նել 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Հավանաբար բնիկ հնդեվրոպական, բայց առաջարկված ստուգաբանությունները լիովին հավաստի չեն.

1) կա խեթերեն han- «հանել (ջուրը)», բայց սրա ծագումն էլ հավաստի չէ, եթե չվերականգնենք խեթա-հայկական կապով զուգաբանություն՝ *han ընդհանուր արմատով,
2) բավարար չափով հավաստի չեն նաև հնդեվրոպական *sem «հանել «ջուրը, թափել» արմատի և խեթերեն sanapiles- «դատարկվել» բառի հետ կատարվող համեմատությունները։

Բայ

  1. մի բան ներսից դուրս բերել ◆ իրերը սենյակից հանել
  2. գետնի խորքից դուրս բերել ◆ հանքաքարը՝ բողկը՝ կարտոֆիլը հանել
  3. նյութի բաղադրիչ մասերից մեկը բաժանել՝ մջելով կամ թորելով քամելով և այլն ◆ կանեփից ձեթ են հանում
  4. դուրս քաշել, թաշելով հեռացնել՝ դուրս բերել ◆ խցանը հանել
  5. որևէ բան մի բանի միջից դուրս բերել ◆ նրանք հանեցին չորս գնդակ երեքը օրովային խոռոչից, մեկը նախաբազուկից
  6. գլուխը՝ մարմինը՝ մարմնի անդամները որևէ բանի միջից՝ արանքից՝ տակից են դուրս բերել
  7. արձակելով՝ կանգույցի լուծելով են վրայիցը դուրս բերել
  8. գիտակցությունից հոգուց որևէ գաղափար՝ զգացմունք են վերացնել՝ դուրս բերել, մոռանալ, հրաժարվել
  9. արտաշնչել, արձակել
  10. հագածը վրագածը վրայից դուրս բերել՝ դեն ձգել՝ վերցնել
  11. վրայի օտար նյութը հեռացնել, մաքրել
  12. որոշ վիճակից դուրս բերել
  13. վտարել, հեռացնել, արտաքսել
  14. բաց թողնել, արձակել, ազատել
  15. ամբողջից որոշ մաս առանձնացնել՝ պահել վերապահել մեկին՝ մի բանի
  16. մի թիվ փոքրացնել մյուս բվի չափով (թվաբ․)
  17. մի տեղից մի այլ տեղ տեղափոխնել
  18. պառկած կամ նստած տեղից ոստի կանգնեցնել, վեր կացնել
  19. դեպի բարձր տեղ տանել, բարձրացնել
  20. առաջացնել, ծնել
  21. առաջ բերել
  22. ընդօրինակել՝ օրինակը դուրս բերել ◆ Պատճենը հանել: ◆ Պատկերը հանել:
  23. պատճառել, հնարել, անել ◆ Ինչե՜ր ասես, որ չի հանում նրա գլխին։
  24. դուրս բերել, շրջանառության մեջ դնել ◆ Ապրանքը շուկա հանել:
  25. գործածությունը դադարեցնել ◆ Ոսկին շրջանառությունից հանված Է:
  26. հետևություն անել, եզրակացնել ◆ Իմ խոսքերից նա բոլորովին ուրիշ բան հանեց:
  27. լուծել, պարզել ◆ Հանելուկը հանել:
  28. ներկայացնել իբրև, գտնել, դուրս բերել, ճանաչել որպես ◆ Հիվանդ հանել: ◆ Անմեղ՝ արդար հանել:
  29. փոխհատուցել, արդյունքով արդարացնել իրեն ◆ Մեքենան իր ծախսը հանեց:
  30. առաջնորդել, բերել, հասցնել ◆ Ափ հանել: ◆ Անտառապահը նրան խճուղին հանեց:
  31. որևէ նեղ վիճակից՝ փորձանքից ևն ազատել՝ դուրս բերել ◆ Դու, որ ինձ… կատաղի հեղեղիցն հանեցիր… այժմ ինձ մի մատնիլ կորստյան։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
  32. որոշ ժամանակ անց կացնել՝ սպառել ◆ Ձմեռը հանել:
  33. չեզոքացնել, վերացնել ◆ Բորբոսահոտը հանել:
  34. խլել, ձեռքից առնել ◆ Քեզ ինձանից հանեցին:
  35. տանել, բացվել դեպի մի տեղ, հասցնել Ճանապարհը նրան հանեց լճի եզրը ◆ Ճակատը միափեղկ… դուռ մը, որ կհանե գլխավոր դահլիճը։ Լևոն Շանթ
  36. կազմում է բազմաթիվ հարադրություններ գոյականների հետ (անուն հանել, աչքը հանել, գլուխ հանել և այլն), որոնք տե՛ս համապատասխան գոյականների տակ
  37. բայանունների հետ կազմում է հարադիր պատճառական բայեր (բռռոցը՝ դռդռոցը՝ մղկտոցը հանել = բռռացնել, դռդռացնել, մղկտացնել)

Աղբյուրներ[խմբագրել]