հին
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [hin]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ հին վանկեր՝ հին
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *seno- «հին» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն sána-, ավեստերեն hanē «հին», հունարեն ένος` «հին», լատիներեն sena «ծեր, հին, ծերունի», հին իռլանդերեն sen:
Ածական
- անցած՝ հեռավոր ժամանակներում եղած, վաղեմի, վաղնջական ◆ Հայոց հին հավատալիքները
- վաղուցվանից գոյություն ունեցող, անցյալից մեզ հասած, հնավանդ ◆ Հին ձեռագիր, ◆ Հին սովորություններ
- հեռավոր անցյալում գոյություն ունեցած՝ ապրած՝ գործած ◆ Հին հայեր
- երկար ժամանակից ի վեր գոյություն ունեցող ◆ Երևանը շատ հին քաղաք է, ◆ Այս հին աշխարհը կփորենք մինչև հիմքերը
- այժմ գոյություն ունեցողին՝ գործածվողին նախորդած, նախկին ◆ հին ուղղագրություն, ◆ Հին Երևան
- այժմյան ժամանակից առաջ եղած՝ գրված՝ հրատարակված (պարբերական հրատարակությունների՝ նամակների մասին) ◆ «Գրական թերթի» հին համարները թերթելիս նա հանդիպեց իր մի հոդվածին, որի մասին վաղուց մոռացել էր
- նախորդ տարվա (տարիների) բերքին կամ պաշարներին պատկանող ◆ Հին ցորենը դեռ չի վերջացել
- նախկին ժամանակներին հատուկ, ոչ այժմեական, իր դարն ապրած, գործածությունից՝ սովորությունից դուրս եկած ◆ Աշխատանքի հին ոճ
- նախկին հասարակարգին հատուկ՝ պատկանող՝ վերաբերվող ◆ Հին կարգեր
- խարխլած, ժամանակից ընթացքում փչացած՝ կազմությունը խախտված ◆ Հին շենք, ◆ Հին կազմ
- վաղուց ի վեր հայտնի, վաղուցվանից գործածության՝ շրջանառության մեջ եղող ◆ Դա հին ճշմարտություն է
- անցած-գնացած, կարևորությունը՝ նշանակությունը կորցրած ◆ Հին վեճերը մոռանանք, ◆ Աղմուկ է նրանց սրտում աղմուկը հին, հազարամյա
- թարմությունը կորցրած, հնացած ◆ Հին հաց
- վաղուցվանից՝ երկար տարիներ մի բանով զբաղվող՝ մի տեղ աշխատող ◆ Գորշարանի հին բանվոր
- (փխբ․)՝ երկար մի բանով զբաղվելով հմտացած, փորձված ◆ Հին վարորդ՝ մեքենավար, Մեծավորս էնքան սիրեց, հին գրչակոթն ինձ նվիրեց Հովհաննես Թումանյան
- երկար տարիների ◆ Հին ընկեր, ◆ Բայց հին ու նոր քո վերքերով կանգնած ես դու կենդանի, կանգնած խոհուն, խորհրդավոր ճամփին նորի և հնի Հովհաննես Թումանյան
Գոյական
- ծերերի սերունդը
- նախնիները, նախկին սերունդները
- (խոհր․) տե՛ս քարթու
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- վաղեմի, վաղնջական, հնամենի, նախնական, հնամյա, հնօրյա, անտիկ, Նոյի տարվա, Ադամ-Եվայից մնացած, Ադամից սկսած
- հնավանդ
- նախկին, առաջվա
- տե՛ս խարխուլ
- տե՛ս մաշված
- տե՛ս անցած-գնացած
- տե՛ս փորձված
- հնացած
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- հին աղվես-խորամանկ
- հին աշխարհ
- անտիկ աշխարհ
- հին՝ իր դարն ապրած՝ մինչսոցիալիստական հասարակարգը
- հին աշխարհներ-Ասիա, Եվրոպա, Աֆրիկա
- հին գայլ
- խորամանկության՝ խարդախության՝ չարաշահումների վարժված մարդ
- իր գործի մեջ՝ տվյալ բնագավառում եփված ու շատ հմուտ մարդ
- կեղեքիչ, հարստահարիչ
- հին գրականություն- տվյալ ժողովրդի հին դարի գրականությունը, որը նախորդել է միջին շրջանի գրականությանը (հայերի մոտ մինչև 10-րդ դար)
- հին դար(եր)-պայմանական անվանում մեր թվարկության 5-րդ դարով սահմանափակվող հին ժամանակներ
- հին դարերի պատմություն-պատմության այն շրջանը, որ պայմանականորեն ավարտվում է 5-րդ դարով
- հին բողչան բանալ (բացել), հին դարմանը քամուն տալ-անցածը քրքրել՝ վերստին արծածել, հնացած անախորժ՝ վատ բաները նորից հիշել՝ հիշեցնել
- հին երգ-վաղուց հայտնի՝ շատ կրկնված ու հետաքրքրությունը կորցրած բան
- հին երգը ասել-կրկնել
- հին զեն-կին
- հին մեռելը գերեզմանից(հողից) հանել- վերհիշել
- հին լեզու-որևէ լեզվի պատմության հին շրջանի այն համակարգը, որը նախորդել է միջին կամ նոր շրջանի համակարգին
- հին լեզուններ
- դասական լեզուններ
- հին դարերում գոյություն ունեցած լեզուններ, որոնք անհետացել՝ վերացել են
- հին կտակարա-աստվածաշնչի հնագույն՝ մինչ-քրիստոնեական շրջանում հորինվա մասը
- հնից-նորից, հնոց-նորոց- հին և նոր բաների մասին
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։