ձեռ

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [d͡zɛr]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ ձեռ

վանկեր՝ ձեռ 

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական բառ՝ *g'hes(o)r- «ձեռք» նախաձևից։ Հմմտ. χείρ հունարեն «ձեռք»։

Գոյական

1. մարդու վերին վերջույթներից յուրաքանչյուրը՝ ուսահոդից մինչև մատների ծայրերը, թև, կուռ (կզմխս․) ◆ Իր ահագին ձեռքը վեր բարձրացրեց Վասակը։ (Նաիրի Զարյան)
2. նույն վերջույթի դաստակից մինչև մատների ծայրերը, թաթ ◆ Բաբենկոյի ձեռքերը ծերությունից արդեն սկսել էին դողալ։

(Հրաչյա Քոչար)

1. մարդ, անձ (որպես աշխատող ուժ) (փխբ․) ◆ Մի աշխատող ձեռք և վեց ուտող բերան։ (Նաիրի Զարյան)
2. իշխանություն, իրավունք, տիրապետություն (փխբ․) ◆ Հիմա էլ գերմանացու ձեռքն ընկանք։ (Հրաչյա Քոչար)
3. զորություն, ուժ (փխբ․) ◆ Ինչ-որ ձեռք արգելում էր ինձ իրագործելու իմ նպատակը։ (Րաֆֆի)
4. հովանավորություն, պաշտպանություն (փխբ․) ◆ Ռուսի ձեռքի տակ հայը ապահովություն գտավ։ (Քրիստափոր Թափալցյան)
5. գրելու ձևը, ձեռագիր, ձեռացագիր ◆ Մեծավորս… ձեռքս շատ հավանեց և առաջին իսկ օրը արտագրություն տվեց։ Ստեփան Զորյան
6. ավելի մեծ թղթով կամ հաղթաթղթով կտրածը և վերցրածը, առք
7. մեկ ամբողջություն կազմող իրերի համալիր ◆ Մի ձեռք հագուստ։
8. ձեռքի ուժով կատարվող ◆ Ձեռքի աշխատանք։
9. դաշնամուրային գրվածքի մեջ՝ աջ ձեռքով կամ ձախ ձեռքով նվագելու մասը (երժշտ․)

Հոմանիշներ

1. թև, բազուկ, (ժղ․)՝ կուռ ձեռ (մարդու ուսահոդից մինչև մատների ծայրը)
2. թաթ, ձեռնաթաթ (դաստակից մինչը մատների ծայրը)
3. այր, տղամարդ, այրամարդ
4. ամուսին, էրիկ (արևմտհ․), էրիկմարդ
5. մահկանացու, ադամորդի, ադամածին (հզվդ․), ադամածնունդ, մարմնավոր, երկրավոր, երկրածին, երկրաբնակ, հողածին, հողազգեստ, հողեղեն, եղծական (հնց․), եղծանելի, կանանցածին, դեմետրածին, մահավոր, մեռոտ, մեղաց որդի, մարդ արարած, հումկաթնակեր, լո
6. ոմն մեկ (ը), ոք (գրբ.), ոքմին (բրբ․), օքմին
7. անձնավորություն, մարդ, էակ, արարած, ինքնուրույն, ներանձն (հնց․)
8. հոգի, շունչ, ջան (բրբ․), բերան
9. տե՛ս հովանավորություն
10. դիմադրություն (պաշտպան(վ)ելը)
11. տե՛ս ինքնապաշտպանություն
12. ապահովություն (որև է բանի ապահովող միջոցների ամբողջությունը)
13. տե՛ս դատապաշտպանություն
14. հովանավորություն, պատսպարություն, խնամակալություն, թևութիկունք, թև-թիկունք (ժղ․), մեջք (գվռ.) կռնակ (պաշտպանելը, հովանավորելը, հովանավորվելը)
15. տե՛ս ջատագովություն
16. տե՛ս պահպանություն
17. տե՛ս հավանություն
18. ձեռացագիր, ձեռագիր
19. տե՛ս ստորագրություն
20. տե՛ս համալիր, կոմպլեկտ
21. առք, սակ (մեծ խաղաթղթով կտրածը)

(բրբ․) ժում, հաղ, գամ, բերան, հետի, դիր, կուսթ, տապու, տարպա, տպա (յ), կռաթ, քառատ

1. տե՛ս նույնիսկ
2. զորություն, կարուղություն, կորով, զոռ, հարաքյաթ
3. բռնություն, ճնշում
4. կամք, խելք (փխբ․)
5. հզորություն, էներգիա
6. իրավազորություն
7. հզորություն, իշխանություն
8. ազդեցություն, ներգործություն
9. հզորություն, ինտենսիվություն, լարվածություն
10. մեծություն, կարուղություն, զորություն
11. միջոց, հնարավորություն (փխբ․)
12. հանգամանք, երևույթ (փխբ․)
13. հզորություն
14. ճիգ, ջանք
15. կենսունակություն
16. եռանդ, ավյուն, կորով
17. սաստկություն, թափ, ուժգնություն

Արտահայտություններ

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ hand գերմաներեն՝ hand դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ mano իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ hand հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ рука (ru) ‎(ruka), кисть (ru) ‎(kistʹ), рабочие руки (ru) ‎(rabočije ruki), комплект (ru) ‎(komplekt) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝ main

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։