սառչել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [sɑrˈt͡ʃʰɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ սառ•չել
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Գոյական
- սառույցի վերածվել, սառցային վիճակի փոխարկվել (հեղուկների մասին) ◆ Լուսաբացին ցողը սառչում էր, դառնում եղյամ։ (Ակսել Բակունց)
- սառցի շերտով պատվել, երեսը՝ մակերեսը սառույց կապել ◆ Վարարում Է գետը, հետո բարակում, ձմեռը սառչում է, սառույցի տակ մռմռում։ (Ակսել Բակունց) ◆ Պատուհանները սառել են։
- սաստիկ ցրտից՝ սառնամանիքից մարմինը փայտանալ՝ մեռնել ◆ Առանց քեզ ես չէի հասնի քաղաք և ճանապարհին կսառչեի: Պ
- սաստիկ մրսել, ցրտից վնասվել ◆ Ձեռքերը սառել են։
- տաքությունից զրկվել, սառը դառնալ ◆ Թեյը սառել է։
- (փխբ․) մարելուն մոտ լինել, թեժությունը կորցնել ◆ Ծխելով թեժացնում էին չիբուխների սառած կրակը։ (Ակսել Բակունց)
- (փխբ․) անարտահայտիչ՝ անփայլ դառնալ, փայլը՝ արտահայտչականությունը կորցնել ◆ Իսկ զարմանալիս նրա այնքան շարժուն դիմագծերը հանկարծ սառչում, քարանում էին։ (Նար-Դոս) ◆ Աչքերը սառչել:
- (փխբ․) մնալ որպես հետք ◆ Սեղմված շրթունքներին սառել է ցավի արտահայտությունը։ (Մարտիրոս Վեսպեր)
- (փխբ․) ընդարմանալ, փայտանալ, շարժունությունը կորցնել ◆ Իվան բեյը կմկմաց, լեզուն կարծես սառել էր, չէր շարժվում։ (Ակսել Բակունց)
- (փխբ․) աշխուժությունը՝ եռանդը կորցնելը ◆ Առաջ շատ աշխույժ էր, սիրում Էր իր աշխատանքը, իսկ հիմա կարծես սառել է։
- (փխբ․) մեղմանալ, թուլանալ ◆ Կրքերը սառեցին: (Ա.Բելևյան)
- (փխբ․) մեկի նկատմամբ ունեցած զգացմունքը թուլանալ, անտարբեր դառնալ մեկի նկատմամբ։ ◆ Որքան սառչում էր նա ինձնից, այնքան սերս ավելի բորբոքվում էր։ (Նար-Դոս)
- (փխբ․) ջերմությունը՝ բուռն զգացմունքայնությունը կորցնել ◆ Հենց որ այդ սերը սառեցավ, միությունը քայքայվեց, դժբախտությունները իրանց դռները բացին։ (Մուրացան)
- ջերմությունից՝ մարմնի տաքությունից զրկվել ◆ Դիակը դեռ չէր ◆ սառել:
- (փխբ․) զարմանքից՝ հուզմունքից ևն քար կտրել, շշմել ◆ Վարմունքն այնքան տարօրինակ և անսպասելի էր, որ ինձ մնում էր միայն սառել ու մոլորված քայլերով տուն դառնալ։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- սառնանալ, սառցանալ, սաույց կտրել, պաղ կտրել, ցրտահարվել, ցրտատարվել,
- տե՛ս սառցակալել, սառույց կապել,
- (փխբ․) դողալ, դողդողալ, դողդողացնել, (ժղ․)՝ կոնկոռնալ, սռսռալ, սռսռացնել, սռսռթալ, սռսռթացնել, ատամ ատամի զարկել, ատամ ատամի չբերել, ղասաբխանի շան պես դողալ
- ցրտահարվել, սառրել, պաղել, ցուրտը տանել, ցրտատար լինել, ցրտահար լինել, ձյունը տանել, ձնատար լինել, սառույց կտրել
- պաղել, պաղ առնել, ցուրտ առնել
- տե՛ս ընդարմանալ, փայտանալ
- տե՛ս մեղմանալ, թուլանալ
- տե՛ս շշմել
- վիմանալ, սալանալ, քար կտրել, քար կտրվել, (քարի վերածվել)
- կարծրանալ, պնդանալ, քար կտրել, քար կտրվել (քարի հատկություն ձեռք բերել, կարծր դառնալ)
- արձանանալ, կոճղանալ, քար կտրել (անշարժ դառնալ)
- տե՛ս ապշել
- տե՛ս անզգայանալ
- տե՛ս լռել
Արտահայտություններ
[խմբագրել]| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։