տարածվել

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [tɑɾɑt͡sˈvɛl]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ տարածուել վանկեր՝ տա•րած•վել 

Կազմություն

Արմատ՝ տարած, վերջածանցներ՝ -վ^?-ել:

Բայ

1. տարածել բայի կրավորական և չեզոք ձևերը ◆ Այնտեղ, սենյակի մի կողմում, հատակի վրա տարածված էր մի փափուկ, թանկարժեք օթոց։ (Րաֆֆի)
2. լսելի դառնալ, լսվել ◆ Ու տարածվեց վիթխարի քաղաքներից հեռավոր Ըմբոստ մի ճիչ հրեղեն, մի աղաղակ հրաշեկ։ Եղիշե Չարենց
3. շատ տեղերում երևան գալ՝ հայտնվել՝ սկսվել՝ բռնկվել, մեծ չափերի հասնել, տիրել, տիրապետել, համակել ◆ Սովը նորից տարածվեց ու արշավեց սրընթաց։ Եղիշե Չարենց ◆ Նախարարների Պարսկաստան գնալուց հետո խռովքն ու խառնաշփոթը տարածվեց ողջ հայոց աշխարհում։ Դերենիկ Դեմիրճյան
4. տարածություն բռնել, փռվել, ձգվել, գնալ, ընկնել ◆ (Դաշտահովիտը) տարածվում (էր) մինչև Մասիս։ (Մուրացան) ◆ Ծովն էր տարածվել մշուշոտ ու գեջ։ Եղիշե Չարենց
5. լայն տարածում գտնել, արմատավորվել ◆ Էլ ավելի քիչ են տարածված պտղատու և հատապտղային բույսերը։ (Մամուլ)
6. գնալ ◆ Գաղթականությունը տարածվում է ավելի դեպի Հնդկաստան, որ հայերի համար մի անդառնալի կորստյան անդունդ է։ (Րաֆֆի)
7. մեկնվել, փռվել, պառկել ◆ Նա հոգնած տարածվեց մահճակալի վրա։ «Գրական թերթ» ◆ Խորին տրտմությամբ նայում էր նա շղթայակապ արքայի վրա, որ տարածված էր հարդյա անկողնու վրա։ (Րաֆֆի)
8. այս ու այն կողմ ձգվել՝ երկարել ◆ Գետնի երեսին ու գետնի տակ տարածված էին անթիվ մետաղային խողովակներ։ (Շիրվանզադե)
9. ընդարձակվել, մեծ տարածություն զբաղեցնել ◆ Արեգակի բարակ շողքը, որ երկչոտ կերպով ներս էր ցոլացել ծակից, կարծես, վախենում էր ներսի խավարից և չէր համարձակվում փոքր-ինչ ավելի տարածվել: (Րաֆֆի)
10. ամեն տեղ լինել, շատ տեղերում գտնվել, շատ տեղեր գնալ ◆ Նրա (Մերուժանի) արագավազ լրտեսները տարածվել էին դեպի ամեն կողմ, դիտում էին թշնամու շարժումը, և իսկույն լուրեր էին բերում։ (Րաֆֆի)
11. շատերի կողմից ընդունվել, շատերին հայտնի դառնալ, շատերի կողմից գործածվել ◆ Ռուսները էս բառը ժամանակի ընթացքում աղավաղելով շինել են самоед, որ կնշանակի ինքնակեր, և տեղիք են տվել տարածված սխալ կարծիքին, թե նրանք իրենք իրենց ուտում են։ Հովհաննես Թումանյան
12. տարբեր վայրերում հաստատվել՝ բնակվել՝ բնակություն հաստատել ◆ Դեռ վաղագույն ժամանակներում բազմաթիվ ցեղեր էին տարածվել պատմական Հայաստանում։
13. (փխբ․) ընկնել ◆ Ուրեմն մենք երկուսս էլ մեր անմեղությամբ՝ պատճառ դարձանք մի մեղավոր գործի։ Այդ մեղքը տարածվում է մեր երկուսի վրա։ (Րաֆֆի)

Հոմանիշներ

1. ծավալվել, ընդարձակվել, ձգվել, գնալ (խսկց․), աշխարհը բռնել (ամենուրեք), աշխարհ առնել, տարածում գտնել, թևերը փռել
2. հաղորդվել, հռչակվել, հրապարակվել, տարփողվել, աշխարհ ընկնել, աշխարհով մեկ լինել, հայտնի դառնալ, ականջից-ականջ փոխանցվել, բերան-բերան ընկնել, մեկի բերանը գցել, լուրը գնալ-հասնել, լուրն ընկնել (շատերին մատչելի դառնալ)
3. պառկել, երկարվել, մեկնվել, ձգվել, չռվել (խսկց․), (գվռ․)՝ լենքվել, ծռնվել
4. ճարակվել (հիվանդությունը)
5. տե՛ս փռվել, սփռվել
6. ընդհանրանալ
7. արմատանալ, արմատավորվել, հող գտնել (որևէ բանի համար)
8. հայտնվել, երևան գալ (շատ տեղերում)
9. բռնկվել, տիրել, տիրապետել, համակել (մեծ չափերի հասնել)
10. բնակվել, հաստատել, բնակություն հաստատել (տարբեր վայրերում)

Արտահայտություններ

Խոնարհում

Անորոշ դերբայ տարածվել Ենթակայական դերբայ տարածվող Հարակատար դերբայ տարածված Համակատար դերբայ տարածվելիս Անկատար դերբայ տարածվում Վաղակատար դերբայ տարածվել Ապակատար դերբայ տարածվելու Ժխտական դերբայ տարածվի անձ եզակի հոգնակի առաջին երկրորդ երրորդ առաջին երկրորդ երրորդ Սահմանական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Անկատար ներկա տարածվում եմ տարածվում ես տարածվում է տարածվում ենք տարածվում եք տարածվում են Անկատար անցյալ տարածվում էի տարածվում էիր տարածվում էր տարածվում էինք տարածվում էիք տարածվում էին Ապակատար ներկա տարածվելու եմ տարածվելու ես տարածվելու է տարածվելու ենք տարածվելու եք տարածվելու են Ապակատար անցյալ տարածվելու էի տարածվելու էիր տարածվելու էր տարածվելու էինք տարածվելու էիք տարածվելու էին Վաղակատար ներկա տարածվել եմ տարածվել ես տարածվել է տարածվել ենք տարածվել եք տարածվել են Վաղակատար անցյալ տարածվել էի տարածվել էիր տարածվել էր տարածվել էինք տարածվել էիք տարածվել էին Անցյալ կատարյալ տարածվեցի տարածվեցիր տարածվեց տարածվեցինք տարածվեցիք տարածվեցին Ըղձական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի տարածվեմ տարածվես տարածվի տարածվենք տարածվեք տարածվեն Անցյալի ապառնի տարածվեի տարածվեիր տարածվեր տարածվեինք տարածվեիք տարածվեին Պայմանական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի կտարածվեմ կտարածվես կտարածվի կտարածվենք կտարածվեք կտարածվեն Անցյալի ապառնի կտարածվեի կտարածվեիր կտարածվեր կտարածվեինք կտարածվեիք կտարածվեին Հարկադրական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի պիտի տարածվեմ պիտի տարածվես պիտի տարածվի պիտի տարածվենք պիտի տարածվեք պիտի տարածվեն Անցյալի ապառնի պիտի տարածվեի պիտի տարածվեիր պիտի տարածվեր պիտի տարածվեինք պիտի տարածվեիք պիտի տարածվեին Հրամայական եղանակ դու դուք Ապառնի տարածվի՛ր տարածվե՛ք

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ распространяться (ru) ‎(rasprostranjatʹsja), распространиться (ru) ‎(rasprostranitʹsja), раскидываться (ru) ‎(raskidyvatʹsja), раскинуться (ru) ‎(raskinutʹsja), расстилаться (ru) ‎(rasstilatʹsja), разостлаться (ru) ‎(razostlatʹsja), ростираться (ru) ‎(rostiratʹsja), простереться (ru) ‎(prosteretʹsja), распростираться (ru) ‎(rasprostiratʹsja), распростереться (ru) ‎(rasprosteretʹsja) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։