տեղ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tɛʁ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ տեղ
վանկեր՝ տեղ
տեղ1
[խմբագրել]Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *del- «կաթել» արմատից. հմմտ. միջին հոլանդերեն delt «ցող», հին վերին գերմաներեն talg «ճրագու»։
Գոյական
- հորդ անձրև, թաթավ
- (փխբ․) վերևից առատությամբ թափվող՝ հոսող բան
Հոմանիշներ
[խմբագրել]Արտահայտություններ
[խմբագրել]- տեղ ու տարափ - հորդ անձրև, բքախառն հորդահոս անձրև
տեղ2
[խմբագրել]Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Հնագույն ձևը՝ ետղ, ծագում է հնդեվրոպական՝ *sed-lo- ձևից, որ *sed- «նստել» արմատի *-lo- վերջածանցով կազմությունն է։
Գոյական
- տարածություն ◆ Պեգասի համար դժվար չէր օրական մի քանի մղոն տեղ թռչել։ (Ղազարոս Աղայան)
- որևէ սահմանափակ տարածություն երկրի մակերևույթին, որը բնորոշվում է որևէ բանով, վայր ◆ Հարթ, քարքարոտ, լեռնոտ տեղ:
- մեկին՝մի բան հատկացված վայր ◆ Բանջարանոցի, մարզահրապարակի տեղ:
- մեկի՝մի բանի գտնվելու վայրը՝ կետը ◆ Ասորիքն է եղել մեր թշնամին-ահա դաշտ է տեղը և չկա քար քարի վրա։ (Վահան Տերյան) ◆ Շուկայի տեղը գիտե՞ս։
- բնության առանձին անկյուն, տեղանք ◆ Ինչ գեղեցիկ տեղեր կան մեր երկրում։
- հասարակական վայրերում՝ դահլիճներում՝ կինոթատրոններում՝փոխադրամիջոցներում և այլն մի մարդու նստելու կամ պառկելու հարմարություն (աթոռ, մահճակալ և այլն) ◆ Բոլորն արդեն գրավել են տեղերը: Հիվանդանոցն ունի 40 տեղ:
- այն վայրերը կամ կազմակերպություններն ու հիմնակրկները, որոնք պետության կամ քաղաքի կենտրոնական մարմինները չեն հանդիսանում, ծայրամասերը կենտրոնի հակադրությամբ ◆ Տեղերից եկած պատգամավորներ։
- որևէ բանի առանձին մաս՝հատված՝կտոր ◆ Սաքանը… հացի լավ տեղերից կտրեց, Ասյայի առաջ դրեց։ (Ակսել Բակունց)
- որոշակի տարածություն՝ մաս որևէ առարկայի վրա կամ մեջ ◆ Կազմի պատռված տեղը: Զգեստի՝ երեսի՝ թղթի թանաքոտված տեղ:
- մարմնի որևէ մաս, մարմնի առանձին մաս ◆ Աշխատում է զարկել էն տեղերին որ ավելի ցավ են տալիս։ Հովհաննես Թումանյան
- գրքի՝ գեղարվեստական կամ երաժշտական ստեղծագործության առանձին հատված՝ մաս ◆ Գրքի որոշ տեղերը կլանում են ընթերցողին։
- որևէ մեի գրաված դիրքը հասարակության մեջ՝ընտանիքում՝ գիտության ասպարեզում՝ սպորտում և այլն, կարգ, դիրք ◆ Երկուսով բաժանեցին առաջին և երկրորդ տեղերը:
- զբաղմունքի, պաշտոնի՝ուսման և այլնի համար սահմանված՝ նախատեսված հաստիք, միավոր ◆ Դասախոսի, ասպիրանտի տեղ:
- պաշտոն, աշխատանք:◆ Մեզ մոտ աշխատանքից չփախչող ամեն քաղաքացի տեղ ունի։
- բնակավայր ◆ Երկրի տարբեր տեղերից եկել էին բազմաթիվ հյուրեր
- երկրագնդի վրա որևէ վայր, երկիր ◆ Ու կսպասեր որ հեռավոր տեղերեն իր երազի ասպետը գար գեղեցիկ։ (Ազատ Վշտունի)
- անկողին ◆ Տեղը գցել։
- բաց՝ ազատ տարածություն, միջոց ◆ Փոքրիկ հրապարակում շարժվելու տեղ չկա։ (Ակսել Բակունց)
- մաս, բաժին:◆ Եկամուտը հավասար բաժանվում է երեք տեղ: (Շիրվանզադե)
- մշակության համար առանձնացված տարածություն, հող, հեղամաս ◆ Հանդի ամենալավ տեղերը նրանք էին զավթել։
- որևէ նպատակով մեկին հատկացված՝ մեկի համար որոշված վայր՝ կետ ◆ Թշնամին երևաց…Իսկույն ամեն մարդ յուր տեղը բռնեց։ (Մուրացան)
- վայր, որտեղից կարելի է մի բան ձեռք բերել՝ ճարել, որևէ բանով առատ՝ հարուստ վայր:◆ Նա լավ գիտեր այս կողմերը և ինձ ուղիղ տարավ քարայծերի տեղը:
- մի բանից մնացած հետք ◆ Ապտակի՝ վերքի՝ ոտքի տեղ:
- նշված՝ նշանակված վայր:◆ Ճիշտ ժամին խումբը տեղումն էր։
- միջավայր, հասարակություն, հասարակական վայր։ ◆ Բա էս քո տե՞ղն ա, տերտեր։ (Ակսել Բակունց) ◆ Այդ վիճակում մարդ այսպիսի տեղ չպիտի գա։ Նա շատ կասկածելի տեղեր է հաճախում։
- հիմք ◆ Գարդմանը կարծես տեղից դղրդաց։(Մուրացան)
- պատճառ, առիթ, տեղիք ◆ Քաշվելու, ամաչելու տեղ:
- հնարավորություն, միջոց ◆ Էլ սպասելու՝ համբերելու տեղ չկա։
- հարմարություն, պատշաճություն ◆ Նա միշտ տեղին համապատասխան է շարժվում։ Նայած տեղին:
- դադար առնելու՝ գիշերելու վայր, իջևան:◆ Ճանապարհորդները գյուղում տեղ գտան ու մնացին։
- (հզվդ․) նույնն է՝ տունուտեղ
- տեղին ա)հարմար, պատշաճ:◆ Շատ տեղին պատասխանեց։ բ)արժանի, ճշմարիտ, արդարացի:◆ Տեղին է հանդիմանում
- տեղով ա)վիճակով, դրությամբ ◆ Հիվանդ՝ ծեր՝ կիսագրագետ տեղով տես ինչեր է անում։
- նույնն է՝ տեղովը մեկ
- փոխարեն, փոխանակ ◆ Գործ անելու տեղ ճառ ես ասում։
- որոշիչ հոդով՝տեղը
- գոյականների որոշյալ ձևի հետ ցույց է տալիս գոյականի արտահայտած երևույթի՝ հատկության և այլնի բավարար չափով լինելը՝ունենալը:◆ Գեղոցկությունը՝խելքը՝ապրուստը՝ուժը տեղը:
- ածականների հարադրությամբ դրանց մակբայական իմաստ է տալիս, օրինակ՝ ավելորդ տեղը, զուր տեղը, անմեղ տեղը
Հոմանիշներ
[խմբագրել]Արտահայտություններ
[խմբագրել]- տեղ բռնել
- տեղավորվել, տեղ գրավել, նստել
- տեղ գրավել, տեղ զբաղեցնել, դիրք ունենալ
- դեր խաղալ, դեր ունենալ
- ամրանալ, հիմնավորվել
- տեղ գնալ - գործով՝ որևէ նպատակով մի տեղ՝ մեկի մոտ գնալ
- տեղ գտնել
- տեղ զբաղեցնել
- երևան գալ, հայտնվել, գոյություն ունենալ, լինել
- տեղ գրավել
- տեղավորվել, տեղ գտնել՝ զբաղեցնել
- դիրք գրավել, դիրք ունենալ
- տեղ զբաղեցնել
- տեղ բռնել
- տեղ՝ դիրք գրավել
- տեղ հասնել
- նշանակված տեղը հասնել, նշանակված՝ պետք եղած տեղը ժամանել
- հայտնի դառնալ, իմացվել, լուրը՝ խոսքը և այլն հասնել
- նպատակին հասնել
- հասկացվել, ըմբռնվել
- տեղ հասցնել
- լուր տալ, մեկի հասցեին ասված մի բանը իսկույն իրեն հաղորդել
- ասել՝ հայտնել ում որ պետք է
- տանել ուր որ պետք է, հասցնել նշանակված տեղը
- տեղ տալ
- տեղ հատկացնել, տեղավորվելու՝ անցնելու՝ նստելու՝ գիշերելու հարմարություն ստեղծել՝ տալ
- աշխատանք՝ պաշտոն տալ
- իր տեղը զիջել, տեղի տալ
- որևէ բանի մասնակցելու իրավունք տալ, որևէ բանի մասնակից դարձնել
- նույնն է՝ տեղը բերել
- տեղ տեղ- որոշ տեղերում, մի քանի տեղ, մեկ այստեղ՝ մեկ այնտեղ, այստեղ այնտեղ
- տեղ տուն, տեղ ու տուն- տե՛ս տուն ու տեղ
- տեղ ու տարափ- տե՛ս տեղատարափ
- տեղ ունենալ
- լինել, գոյություն ունենալ, առկա լինել
- մեկի կողմից սիրվել՝ հարգվել
- գնահատել, սիրել, արժանին հատուցել
- պատճառ, առիթ ունենալ
- տեղդ ծուխ է, վեր կաց ասել-նկատողություն ասել, վիրավորել, քեֆին դիպչել
- տեղդ նստիր- հանգիստ կա՛ց, դոի մի՛ խառնվիր, քո գործը չէ
- տեղը առնել- տեղն ընկնել, հունի մեջ ընկնել
- տեղը բերել
- ինչպես պետքն է ճշտել, սարրքել, կարգի գցել
- հարմարեցնել, պատշաճեցնել, սազցնել
- երգի՝ ոտանավորի՝ պատմության և այլն աղավաղված կտորը ճիշտ կերպով հիշեցնել՝ ասել՝արտահայտել՝ երգել
- հարմար առիթը գտնել, հարմար առիթից օգտվել
- լրացնել, վերջացնել, ավարտել
- տեղը բռնել
- մեկի տեղը գրավել
- փոխարինել
- բացասական հատկություններով ամբողջովին որևէ մեկին նմանվել
- տեղ գա այս է, տեղը գա՝ այն- մերթ ահյս է, մերթ այն, ըստ հանգամանքների՝ ըստ պահանջի՝ պայմանների՝ հարմարության կարող է ներկայանալ մեկ իբրև այս, մերթ իբրև այն:◆ Տեղը գա վարպետ է, տեղըգա ՝ոչ։
- տեղը գալ
- հարմար առիթը ներկայանալ
- հարմարվել, տեղն ընկնել, տեղը նստել
- վերականգնվել, խախտումը՝ խանգարումը՝ հիվանդագին վիճակը վերանալ
- տեղը գցել
- իր տեղը դնել, տեղը հագցնել(տեղից դուրս ընկած որևէ բան)
- իր ընթացքի մեջ դնել, պետք եղած ընթացքը տալ
- տեղը դնել
- վերցրածը կրկին իր տեղում զետեղել
- մեկին մի բանի փոխարեն ընդունել՝ կարծել
- հարկ եղած պատասխանը տալ, շշպռել
- տեղը եկավ այս է, տեղը եկավ՝ այն- նույնն է՝ տեղը գա այս է, տեղը գա՝այն
- տեղը դատարկ տեսնեմ-մեռնի, գետինը մտներ(անեծք)
- տեղը լինել
- նորմալ՝ հարկ եղած վիճակում լինել
- անթերի, անպարսավելի լինել
- գոհացուցիչ՝ բավականին քանակությամբ կամ չափով լինել
- տեղը լայնացնել
- եկամուտի միջոցներն ավելանալ
- իրավասության շրջանակը մեծացնել, ենթակայության շրջանակը լայնացնել
- տեղը ծանր կենալ
- հանգիստ մնալ, անտեղի չխառնվել, անմտություն՝ թեթևություն չանել
- հաստատ՝ աներեր մնալ մի բանի մեջ
- տեղը ծանր նստել
- հանգիստ մնալ, անտեղի չխառնվել, անմտություն՝ թեթևություն չանել
- հաստատ՝ աներեր մնալ մի բանի մեջ
- տեղը կորցնել
- ամբողջովին կործանել, հիմնովին ոչնչացնել, հետքն անգամ չթողնել
- պաշտոնից՝ տեղից՝ դիրքից զրկվել
- կարդալիս կամ գրելիս ուշադրւթյունը շեղվելու պատճառով շարունակության տեղը մոռանալ
- իրեն կորցնել, ինչ անելը չիմանալ
- տեղը հանել- փոխարենը հատուցել, փոխարենը ստանալ
- տեղը հասնել- վիճակ ստեղծվել, աստիճանի հասնել
- տեղը մեխել՝ գամել- իր տեղում պահել, նույն տեղում գամել, անշարժ պահել
- տեղը մնալ
- մեռնել, շունչը փչել
- չխառնվել, չմիջամտել
- տեղը մտնել- անկողին մտնել
- տեղը նեղանալ
- ապրուստի միջոց չունենալ, ապրուստի միջոցները սպառվել, ապրուստ չունենալ
- նույնն է՝ տեղը նեղ լինել
- տեղը նեղացնել- չարչարել, հոգին հանել
- տեղը նեղ լինել
- դժվար վիճակում գտնվել, անելանելի՝ ծանր դրության մեջ լինել
- տնտեսապես վատ վիճակում լինել, գոյության՝ ապրուստի միջոց չունենալ
- մշակելի հեղատարածություն չունենալ, շատ քիչ հող կամ բնակելի տարածություն ունենալ
- տեղը պնդացնել- որևէ տեղում ամրանալ, հաստատապես հիմնավորվել
- տեղը սառել՝ սասանել- ապշեն զարմանալ, շվարել, ինչ անելը չիմանալ
- նեղը տաք- ապահով վիճակ, անկարոտ՝ ունևոր կյանք
- տեղը տաքացնել- դիրքն ապահովել, պաշտոնում ամրանալ
- տեղը տեղին
- կարգին՝ ինչպես որ պետք է
- ամենայն մանրամասնությամբ՝ ճշտությամբ, կետ առ կետ
- հենց նույն տեղում, նույն պահին, անմիջապես
- տեղը քանդել- տե՛ս տակը փորել
- տեղը քարոտ է- լսողներ կան, ազատ չի կարելի խոսել, անցանկանալի մարդիկ կան, որոնց ներկայությամբ չի կարելի ամեն ինչ ասել
- տեղը՝ տեղում՝տեղները քարանալ՝քար կտրել- ապշել, զարմանալ, շվարել
- տեղի անտեղի- պատեհ թե անպատեհ առիթներով, ամեն առիթով, թե տեղին և թե անտեղի
- տեղի բանալի- այն կետը՝ տեղը, որի գրավումը հնարավորություն է տալիս գրավելու ամբողջ վայրը
- տեղը ըլլալ- պատճառ՝ առիթ լինել
- տեղի պարագա- ստորոգյալի լրացում, որը ցույց է տալիս այն տեղը, որտեղ կատարվում է կամ որտեղից սկսվում է կամ դեպի ուր ընթանում է ենթակայի գործողությունը
- տեղի տալ
- տեղը տալ, զիջել
- նահանջել, ընկրկել
- տե՛ս տեղիք տալ
- տեղի տակ ընկնել- հիվանդանալ, անկողնում հիվանդ պառկել
- տեղի ունենալ
- պատահել
- կայանալ
- տեղից ելնել՝ վեր կենալ
- ոտքի կանգնել, ելնել
- ոտքի ելնել, մեկի՝ մի բանի դեմ դուրս գալ
- տեղից կանգնել- հարգարժան հյուրի կամ պատկառելի որևէ անձի ներկայությամբ ոտքի կանգնել որպես հարգանքի նշան
- տեղից կտրել-ծանր բանը տեղից շարժել
- տեղից շարժվել
- որևէ բանի ձեռնամուխ լինել, որևէ բան ձեռնարկել, որևէ բան սկսել
- առաջընթաց կատարել, զարգանալ
- տեղից վեր կացողը- ամեն մի պատահական մարդ, ով պատահի, բոլորը անխտիր
- տեղից տեղ
- մի տեղից մյուսը
- տե՛ս տեղը տեղին
- (մեկի՝ մի բանի) տեղն անցնել
- մեկին՝ մի բանի փոխարինել
- ընդունվել՝ դիտվել իբրև մի բան, մեկի՝ մի բանի փոխարեն ընդունվել
- տեղն է
- արժանի է, այդպես էլ պետք է
- հարմար է, հարմար ժամանակն է, տեղին է, իսկը ժամանակն է
- տեղն էրվել
Թարգմանություններ
[խմբագրել]Թարգմանություն
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Ղազարոս Աղայան
- Քաղվածք/Վահան Տերյան
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Քաղվածք/Ազատ Վշտունի
- Քաղվածք/Շիրվանզադե
- Քաղվածք/Մուրացան
- Հայերեն հազվադեպ գործածությամբ բառեր
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից