տոն

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [tɔn]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ տօն

վանկեր՝ տոն 

տոն1

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dāp(ni-) «զոհախնջույք»՝ *dā «բաժանել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dāpayati «բաժանում է», լատիներեն daps «խնջույք», հին իսլանդերեն tafn «զոհի անասուն, զոհ»։

Գոյական

1. որևէ նշանավոր իրադարձության՝ դեպքի և այլնի առթիվ կամ հիշատակին նվիրված հանդիսավորությունների օր ◆ մայիսմեկյան տոն:
2. (եկեղ․) ավանդությամբ կամ եկեղեցական օրենքով նշվող հանդիսավոր օր կամ օրեր որևէ իրադարձութան՝ սրբի՝ մեծ գործի և այլնի հիշատակին ◆ Վարդանանց տոն: ◆ ծննդյան տոն:
3. ընդհանուր ոչ աշխատանքային՝ազատ օր կամ օրեր՝ այդպիսի հանդիսավորությունների առթիվ ◆ Այս տարի մայիսին 6 օր տոն է։
4. նույնն է՝ տոնախմբություն (1)
5. մեկի անվանակոչության օրը և դրա առթիվ տեղի ունեցող հանդիսավորությունը (խնջույք, հանդես և այլն)
6. (փխբ․) բուռն ուրախություն, ցնծություն, բերկրանք ◆ Այս գիշեր տոն է, հոգվույս՝ կիրակի։ (Միսաք Մեծարենց)
7. (լեզվբ․) հնչյունի ֆիզիկական հատկությունը, որը բնութագրվում է լարված ձայնալարերի ռիթմիկ տատանումների հաճախականությամբ
8. տե՛ս երաժշտական շեշտ
9. արտասանության ընդհանուր բնույթը, ըստ որի խոսքին տրվում է արտահայտչական-զգացական հատուկ երանգ, ինչպես՝ վերամբարձ տոն, հեգնական տոն, միապաղաղ տոն, ուրախ տոն և այլն

Արտահայտություններ

1. մեր (ձեր, նրանց) փողոցում էլ տոն կլինի - մեզ համար էլ լավ օրեր կգան (լավ ապագայի՝ հույսի արատահայտություն)

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	տոն(ը)	տոներ(ը)
Սեռ.	տոնի	տոների
Տր.	տոնի(ն)	տոների(ն)
Հայց.	տոն(ը)	տոներ(ը)
Բաց.	տոնից	տոներից
Գործ.	տոնով	տոներով
Ներգ.	տոնում	տոներում

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ holiday, feast, festival, tone, tune, fete գերմաներեն՝ Ton, Betonung դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ праздник (ru) ‎(prazdnik), празднество (ru) ‎(prazdnestvo), торжество (ru) ‎(toržestvo), именины (ru) ‎(imeniny), тон (ru) ‎(ton) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝ ton

տոն 2

Ստուգաբանություն

< тон < հուն. tonos բարձրացում, ձայնի բարձրացում, շեշտ

Գոյական

1. տե՛ս ձայնաստիճան
2. արտահայտության՝ խոսքի ձև՝ եղանակ
3. խոսքի այս կամ այն երանգը
4. ձայնի ֆիզիկական հատկանիշի բնութագրում
5. որոշակի բարձրություն ունեցող ձայն այսինքն երաժշտական ձայն
6. հավասարաչափ տոմպերացված լարվածքում ինտելվարների որոկական
7. լադի աստիճան
8. ակորդ կազմող հնչյունները

Արտահայտություններ

1. տոն տալ
   1. ուղղություն տալ
   2. գրգռել, հրահրել, դրդել
   3. առիթ տալ, պատրվակ տալ
   4. ներշնչել, թելադրել
2. տոնը փոխել
   1. արտահայտության եղանակը՝ երանգը փոխել
   2. վերաբերմունքը փոխել

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	տոն(ը)	տոներ(ը)
Սեռ.	տոնի	տոների
Տր.	տոնի(ն)	տոների(ն)
Հայց.	տոն(ը)	տոներ(ը)
Բաց.	տոնից	տոներից
Գործ.	տոնով	տոներով
Ներգ.	տոնում	տոներում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ тон (ru) ‎(ton) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Լևոն Հախվերդյան, Թատերագիտական բառարան, Երևան, «Հայաստան հրատարակչություն», 1986 — 208 էջ։
• Հ.Զ. Պետրոսյան, Ս.Ա. Գալստյան, Թ.Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիա», 1975 — 328 էջ։
• Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։