ոչ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [vɔt͡ʃʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ոչ
վանկեր՝ ոչ
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Կազմված է բնիկ հնդեվրոպական ո- և չ տարրերից, որոնցից երկրորդը գալիս է վերջնահար *-k՛- մասնիկից (հմմտ. ո-ք, ին-չ, այլև հին հնդկերեն ça, ավեստերեն ča , հունարեն έξ, լատիներեն -ex), իսկ առաջինի հարցը լիովին պարզ չէ։ Ճիշտ է, այն կարծես համընկնում է ո- (<*kuo-) դերանվանական հիմքի հետ, բայց այդ դեպքում պարզ չէ, թե որն է ժխտական տարրը (*kuo-kue- պիտի նշանակեր «ով որ», «ով է», որի անցումը ոչ-ի դժվար է բացատրել)։
Վերաբերական
[խմբագրել]- գործածվում է իբրև ժխտման պատասխանական բառ՝ չէ նշանակությամբ ◆ -Գալի՞ս ես։ -Ոչ:
Մասնիկ
[խմբագրել]- գործածվում է ժխտական բացասական մասնիկի նշանակությամբ՝ ան- բացասական իմաստով ◆ Ոչ հեռու։ Ոչ գովելի։ Ոչ հարկադրական։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- չէ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- ոչ այլ կերպ - ուրիշ ոչ մի կերպ
- ոչ այլ ոք, քան թե - ուրիշ ոչ ոք, եթե ոչ
- ոչ այն է… ոչ (էլ) այն է - դժվար է բնութագրել՝ որոշել՝ իմանալ
- ոչ արասցե - աստված չանի
- ոչ երբեք - ոչ մի դեպքում, բոլորովին, ամենևին
- ոչ միայն… այլև - միայն այս (կամ այսպես) չէ, այլ նաև, դրա հետ նաև
- ոչ իսկ - նույնիսկ չը, ոչ նույնիսկ
- ոչ ապաքեն - չէ՞ որ
- ոչ է… ոչ է - տե՛ս ոչ այն է… ոչ այն է
- ոչ բարով - զղջման՝ ափսոսանքի՝ հեգնանքի արտահայտություն
- ոչ ես, ոչ դու կամ էլ ոչ ես, ոչ դու - վերջ մեր բարեկամության՝ հարաբերություններին
- ոչ մի
- ոչինչ, ոչ ոք
- որևէ, թեկուզ մեկ՝ մի
- ոչ ոք - ոչ մեկը, ոչ մի մարդ
- ոչ ու փուչ - տե՛ս ոչուփուչ
- ոչ արև տեսած, ոչ անձրև թակած - անլսելի, անտեսանելի
- ոչ շառին խառնվող, ոչ խերին - անտարբեր
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։