խաղալ
Հայերեն
Բայ
- ՄՀԱ՝ [χɑˈʁɑl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ խա•ղալ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
- որևէ կարգի խաղով զբաղվել, ժամանակ անցկացնել։ ◆ Երեխաները բակում խաղում են:
- որևէ խաղ վարել, կատարել, սպորտային խաղով մրցել իրար հետ
- շախմատ, ֆուտբոլ, նարդի խաղելով
- հերթական հաջորդական քայլ կատարել խաղի ընթացքում ◆ ձին (կամ ձիով) մի՛ խաղա:
- որևէ խաղի տիրապետել, որևէ խաղի կանոնները գործնականորեն իմանալ ◆ Շախմատ խաղո՞ւմ ես:
- որևէ բան օգտագործել խաղի համար ◆ Դոմինոյի քարերով դամա են խաղում:
- որևէ առարկա խաղալիքի տեղ գործադրել, դեսուդեն շարժել, նետել, դարձնել և այլն ◆ Գդալի հետ մի՛ խաղա:
- արագորեն զանազան շարժումներ կատարել, վազվզել, ցատկոտել, թռչկոտել, պտույտներ գործել և այլն ◆ Երկու թիթեռնիկ խաղում են օդում:
- պարել (ժղ․)
- տարուբերել, տատանվել երերալ ◆ Գերանը ոտքի տակ խաղում էր: (ժղ․)
- ջղաձգորեն շարժվել, թրթռալ ◆ աչքը, միսը, մկանունք խաղալ
- դեր կատարել, որևէ խաղով հանդես գալ, դերասանությամբ զբաղվել ◆ Այսօր Հրաչյան խաղում է: Արմենյանը Լենինականի թատրոնում էր խաղում։
- որևէ բանով զբաղվել ոչ լուրջ կերպով, անփույթ, անկարգ անել մի բան, մի գործի զբաղմուքի վրա ժամանակ վատնել առանց այն կատարելու ◆ Նվագո՞ւմ ես, թե՞ խաղում: (փխբ․)
- մեկի, մի բան վերաբերել որպես հաճույքի առարկայի հետ, խաղալիք դարձնել, մեկի հետ վարվել և քմահճույքների համաձայն, առանց նրա կամքի հետ հաշիվ նստելու ◆ Մի՛ խաղա մարդու զգացմունքների հետ։ (փխբ․)
- անլուրջ կամ անզգույշ, անպատասխանատու, կշռադատված արարքով վտանգի ենթարկել մեկին, մի բան ◆ Քո արարքներով մարդկանց բախտի հետ ես խաղում: (փխբ․)
- ներկայացնել բեմական որևէ կերպար, որևէ հերոսի դեր կատարել ◆ Ո՞վ է այսօր Համլետ խաղալու:
- ցուցադրել, ձևացնել, ձևանալ, կեղծել ◆ Դաժանություն, լրջություն բարեկամություն խաղալ ◆ Արուսի բնավորության ու հոգու մեջ ոչինչ արհեստական չկա, որ նա խաղա ուրիշի առաջ: (Զ. Դարյան)
- բորբոքվել, եռալ ◆ արյունը խաղաց երակներում (փխբ․)
- ցոլալ, վետվետել ◆ Պատին խաղում էին արևի շողերը: (փխբ․)
- ծփալ, ալիքավորվել ◆ Մեղմ կոհակներով լճակն է խաղում: (փխբ․)
- առհասարակ՝ շարժման մեջ լինել, խայտալ, հոսել, փչել (քամու մասին և այլն) ◆ Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում: (Վ. Դավթյան) (փխբ․)
- ակամայից մի բան անցնել կամ անել ձևացնել ◆ Կյանքը իր պահանջները կդնե, մեկ ոտքով կյանքի մեջ ես կարծես. բայց նորեն պետք է երթաս ու աշակերտ խաղաս: Լևոն Շանթ (փխբ․)
- գնալ, ընթանալ, շարժվել ◆ Մարտակառքով արքայական խաղաց և գնաց իջավ լճափ: (Լ. Միրիջանյան) (հին) (բնստ․)
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- մրցել (որևէ մարզաձևում, շախմատ և այլն)
- թռվռալ, խաղ անել (խաղով զբաղվել)
- տե՛ս վազվզել
- տե՛ս պարել
- տե՛ս շարժվել երերալ
- տե՛ս կատակել
- տե՛ս դերակատարել
- տե՛ս ցուցադրել, ձևացնել
- տե՛ս ձևանալ
- տե՛ս բորբոքվել, եռալ
- տե՛ս վետվետել, ցոլալ
- տե՛ս խայտալ
- տե՛ս ընթանալ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- առաջ խաղալ
- ետ խաղալ
- հոգու հետ խաղալ
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։