Jump to content

ծանրանալ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ծան•րա•նալ 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բայ

  1. ծանր դառնալ, քաշը` կշիռն ավելանալ ◆ Ես դեռ չեմ մոռացել նրա բազմամյա հողաթափերը, որոնք ստեպ կարկատվելուց այնքան ծանրացել էին, որ հազիվ կարելի է շարժել։ ◆ Այդպես ցողունն է հանդում ծանրանում, երբ լցվում է ձույլ, իմաստուն հասկով։ Եղիշե Չարենց ◆ Հիշեց նրա արցունքը, որ դանդաղորեն բարձրացավ նրա աչքերի մեջ, կախվեց, ծանրացավ: (Վահան Թոթովենց) ◆ Եվ ամեն տարի ծառերի ճյուղերը ծանրանում էին փնձորից ու տանձից։ (Ակսել Բակունց)
  2. գիրանալ, ծանրամարմին դառնալ ◆ Մեռելների մսով ծանրացած թռչունները թռչելու ունակությունից զրկված հազիվ էին ցատկոտում պատի վրա։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  3. (փխբ․) լցվել, ատոքանալ ◆ Այդպես ցողունն է հանդում ծանրանում: Եղիշե Չարենց
  4. հոգնելուց թուլանալ` բթանալ ◆ Դուրս են գալիս նրանք, որոնք հետկեսօրյա քնից ծանրացել են։ (Ակսել Բակունց) ◆ Գլուխս այնքան ծանրացել էր, կարծես արճիճով լցված լիներ։ (Րաֆֆի) ◆ Բայց ծանրացել է հանկարծ ձեռքն հանճարեղ ու հմուտ։ Եղիշե Չարենց ◆ Դուրս են գալիս նրանք, որոնք հետկեսօրյա քնից ծանրացել են։ (Ակսել Բակունց)
  5. դժվարանալ, շատանալով դժվարություններ առաջ բերել ◆ Միքայելի աշխատություններն այժմ ավելի ծանրացան: (Շիրվանզադե) ◆ Միքայելի աշխատությունները այժմ ավելի ծանրացան. նա բացի Մասիսյանի գործերից կատարում էր այժմ ուրիշ վաճառականների բազմաթիվ հանձնարարություններ։ (Րաֆֆի) ◆ Նրա ընտանիքի ապրուստի պիտույքների վրա ծանրանում են ավելի խանի անտանելի հարկերը։ (Րաֆֆի) ◆ Նրանք պարտքը թողին… ծանրացավ: (Րաֆֆի)
  6. ավելանալ, մեծանալ, հավելումով դրությունը` վիճակը դժվարին դարձնել ◆ Ապրուստի պիտույքների վրա ծանրանում են ավելի խանի անտանելի հարկերը։ (Րաֆֆի)
  7. ծանր` լուրջ` վտանգավոր բնույթ ստանալ ◆ Երեկոյան հիվանդի դրությունն ավելի ծանրացավ: (Ակսել Բակունց) ◆ Պիտի գա ձմեռ, մռայլ ծերունի, պիտի ծանրանա աչքը բնության։ (Մուրացան)
  8. (փխբ․) ճնշել, ծանր կերպով ազդել, ճնշող ազդեցություն ունենալ ◆ Դալար սրտիս սուրբ արցունքը քարացավ ու ծանրացավ սրտիս վրա դառնագին։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Մարգարիտի մահը ևս ծանրանում է Սաղաթելի խղճի վրա։ (Արսեն Տերտերյան)
  9. (փխբ․) հատկապես կանգ առնել` շոշափել` արծարծել, հատուկ ուշադրության առարկա դարձնել ◆ Զեկուցողը ծանրացավ վեճի առարկա դարձած հարցի վրա։ (Սովետական Հայաստան) ◆ Եթե կարիք լինի, ես կարող եմ հատուկ հոդվածով ծանրանալ այդ կոնկրետ խնդրի վրա։ Եղիշե Չարենց ◆ Չի լինելու, - կրկնեց Ատոմը, - և չարժե ուրեմն ծանրանալ դրա վրա։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  10. (փխբ․) կուտակվել, թանձր` խիտ կերպով տարածվել ◆ Հորիզոնի վրա կրկին ամպերն են մութ ծանրանում: Եղիշե Չարենց
  11. (փխբ․) լարված դառնալ, շիկանալ ◆ Մթնոլորտը ծանրացավ, ճնշեց թանձր լռությունը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  12. ծանրաբեռնվել, որևէ բան առատորեն ունենալ` կրել ◆ Սեղանը ծանրացել էր ուտելիքներից։ (Գարեգին Սևունց)
  13. (փխբ․) ծանր կացություն` դրություն` վիճակ ստեղծվել ◆ Շրջապատման մեջ մնացած ջոկատի դրությունը ծայրահեղորեն ծանրացել էր: (Սովետական Հայաստան) ◆ Այդ բոլորի վրա ծանրանում է անեծքը։ (Րաֆֆի)
  14. կյանքի պայմանները վատթարանալ ◆ Ապրուստը` կյանքը ծանրանալ: ◆ Պարոն Ռուստամի հիվանդությունն օրըստօրե ծանրանում էր։ (Րաֆֆի) ◆ Երեկոյան հիվանդի դրությունն ավելի ծանրացավ: (Րաֆֆի)
  15. իր ծանրությամբ ճնշել ◆ Ապառաժի հսկայական բեկորը ծանրացել էր նրա վրա, և նա արդեն շնչել չէր կարողանում։ Լևոն Բաշալյան ◆ Ծանր բեռը գալիս հասնում է մինչև պոչ, ծանրանալով հետույքի վրա։ (Վահան Թոթովենց)
  16. լրջանալ, ծանրաբարո դառնալ ◆ Այդ թեթևսոլիկ աղջիկն այնպես էր ծանրացել, որ ճանաչել չէր կարելի։ «Գրական թերթ» ◆ Առաջին կարգերում նստած են «Համազգային» շրջանակի համբավորները, արդեն տարիքն առած, ծանրացած ու ծանրահայաց այրեր։ Սիլվա Կապուտիկյան
  17. վրան մի բան իջնելով` հենվելով ճնշել` սեղմել ◆ Հենց այդ միջոցին մի ուժեղ ձեռք ծանրացավ նրա ուսին։ (Ժյուլ Վեռն)
  18. հակվել դեպի ցած, խոնարհվել, կռանալ ◆ Լի հասկերն են ծանրացել գլուխներով ոսկեգույն։ «Գրական թերթ» ◆ Թիավարը ետ դարձավ ուսերուն վրայեն նայեցավ լույսին և նորեն ծանրացավ թիերուն։ Ռուբեն Զարդարյան
  19. տևական և դժվարին լինել, սաստկանալ ◆ Ձմեռը շոգերը ծանրացան:
  20. ծանր լինել շնչելու համար, ապականվել ◆ Ձեր մթնոլորտի օդը սաստիկ ծանրացած է, սաստիկ սպանիչ է։ (Րաֆֆի)
  21. համը կամ հոտը ծանր` անախորժ դառնալ
  22. հոգսը` հոգալու պատասխանատվությունը մեկի վրա ընկնել ◆ Շինանյութերի հայթայթման ամբողջ գործը ծանրացել է նրա վրա։ ◆ Ոչ մի օրով բեռ չդարձա, կյանքի վրա չծանրացա: Համո Սահյան
  23. բովանդակությամբ ծանրակշիռ` հարուստ դառնալ, իմաստավորվել ◆ Նոր խոհերով են ծանրացել Հ. Սահյանի ստեղծագործությունները։ «Գրական թերթ» ◆ Հայերի դրությունն օրըստօրե ծանրանում էր։ (Րաֆֆի) ◆ Երկրի վիճակը գնալով ծանրանում էր։ Գրքերից
  24. (փխբ․) վերահաս լինել, սպառնալ ◆ Ֆիզիկական բնաջնջման վտանգն էր ծանրացել մեր ժողովրդի վրա, բայց ծագեց նոյեմբերյան արշալույսը և փրկեց նրան ոչնչացումից։
  25. դժվարությամբ մարսվել, չմարսվելով նեղություն` անհանգստություն պատճառել ◆ Կերածը ծանրացել է ստամոքսում։
  26. դժվարություններ ներկայացնել, բարդանալ, դժվարանալ ◆ Այդ հարցն այնքան ծանրացել է, որ դժվար թե շուտով լուծվի։
  27. լսողությունը թուլանալ, ծանրականջ դառնալ
  28. հղիանալ, ծանրել
  29. հղիության պատճառով ծանրաշարժ դառնալ
  30. թեթևությունը` շարժունությունը` դյուրաշարժությունը կորցնել ◆ Ոտքերը ծանրացել են, դժվար է քայլում։
  31. մեկին ծանրաբեռնել իրեն խնամելու հոգսով, մեկի վրա բեռ դառնալ ◆ Դժվարություններն էլ ավելի մեծացան այն ժամանակ, երբ զոհված եղբոր ընտանիքը ծանրացավ նրա վրա։ ◆ Այդ բոլորի վրա ծանրանում է անեծքը։ (Րաֆֆի) ◆ Շոգից և հոգնությունից ծանրանում են իմ կոպերը։ (Ակսել Բակունց)
  32. խճողվել, կողմնակի` ավելորդ տարրերով` տեղեկություններով և այլնով ծանրաբեռնվել ◆ Ամեն կարգի ավելորդաբանություններով լցվել է վեպը և ծայրահեղորեն ծանրացել:
  33. անբարեհամբույր` անմարդամոտ դառնալ ◆ Հիվանդությունից հետո բնավորությունը շատ է ծանրացել:
  34. (փխբ․) իջնել, պատել, տիրել, համակել ◆ Լինում են վայրկյաններ, երբ տխրությունը ծանրանում է վրաս։ ◆ Եվ լռությունը նորից ծանրացավ…: (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ապառաժի լռություն մը իր սարսափովը կը ծանրանար: Սիամանթո ◆ Մթնոլորտը ծանրացավ, ճնշեց թանձր լռությունը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  35. դժվարությամբ տեղի ունենալ, կանոնավոր աշխատանքը` աշխատելու կանոնավորությունը խախտվել ◆ Շնչառությունը` սրտի աշխատանքը ծանրանալ: ◆ Նրա շնչառությունը հետզհետե ծանրանում էր։ (Րաֆֆի) ◆ Վայրկյանները ծանրացել են։ Սերո Խանզադյան
  36. (փխբ․) կաշկանդել, որևէ բանի արգելք` խոչընդոտ հանդիսանալ ◆ Նորի` առաջադիմականի վրա դեռ ծանրացել է ավանդամոլությունը։
  37. (փխբ․) ծանրությունը` դժվարությունը ընկնել մեկի` մի բանի վրա, կենտրոնանալ ◆ Գլխավոր հարվածը ծանրացավ աջ թևի վրա։ ◆ Եթե ես կուրացնեմ Բերին, այդ հանցանքը քեզ վրա պիտի ծանրանա: (Մուրացան)
  38. (փխբ․) ընկնել, դրվել, բարդվել ◆ Եթե ես կուրացնեմ Բերին, այդ հանցանքը քեզ վրա պիտի ծանրանա: (Մուրացան)
  39. ռազմական ◆ Արքայականների դրությունը ծանրանում էր։ (Մուրացան)
  40. ճակատամարտում որևէ կողմի վրա ճնշումը մեծանալ ◆ -Ձախի վևա է ծանրանում, - նկատեց Ներշապուհը։ -Այո, ձախի վրա, - կրկնեց Վարդանը խուլ։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Պատերազմի ամբողջ ուժգնությունը ծանրացավ բուն կամ փոքր Ղափանի վրա։ (Լեո) ◆ Ես պատմեցի նրան բոլորը, ինչ որ ծանրացած էր իմ սրտի վրա։ (Րաֆֆի) ◆ Լինում են վայրկյաններ, երբ տխրությունը ծանրանում է վրաս։ (Մուրացան)
  41. տխրել ◆ Օր-օրի վրա ծանրացավ հեգիս։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Նա այլևս երջանիկ չէր, նրա սիրտը ծանրացել էր։ (Վիլյամ Սարոյան)
  42. ծանրաբեռնվել ◆ Կես ժամ հետո ուտելիքներով ծանրացած սեղանի մոտ… Վարդանյանն ասաց։ Սերո Խանզադյան
  43. բարոյապես ◆ Մոլարիստը խորտակում էր այն սև նախապաշարմունքները, որ ծանրացած էին ամբոխի հոգու վրա։ (Րաֆֆի) ◆ Մարդկային սեռի վրա ծանրացած այդ ժառանգությունը հեղինակի կարծիքով կայանում է սիրո մեջ։ (Րաֆֆի)
  44. իր առկայությամբ դժվարություն, խոչընդոտ, արգելք ստեղծել, առաջ բերել ◆ Անցած պատերազմից ժառանգություն մնացած չլուծված հարցերը ահռելի բեռի պես ծանրացել են պետությունների հարաբերությունների վրա։ (Մամուլ)

համակվել, ներծծվել, տոգորվել ◆ Գլուխը ծռած մշակը սրտում, վարում է գութան արգավանդ դաշտում, եվ նրա երգը հնչում է արդեն, երգը հոգսերով ծանրացած արդեն։ (Րաֆֆի)

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. դժվարանալ, բարդանալ, կնճռոտվել
  2. տե՛ս շոշափել
  3. կուտակվել, դիզվել, կիտվել, շեղջվել, կուտանալ, կուտվել, բրգանալ, (փխբ․)՝ սարանալ, լեռնանալ (մեծ քանակով), կուտապ-կուտապ լինել, հավաքվել, ժողովվել, ամբարվել
  4. ծանրաբեռնվել, բեռնավորվել, (գվռ․)՝ շալկվորել, ճնռքոտել
  5. տե՛ս վատանալ, վատթարանալ
  6. տե՛ս հակվել, կռանալ
  7. տե՛ս սաստկանալ
  8. տե՛ս սպառնալ
  9. տե՛ս խլանալ
  10. տե՛ս հղիանալ
  11. տե՛ս խճողվել
  12. տե՛ս կենտրոնանալ

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. մեկի` մի բանի վրա անեծք ծանրանալ - անիծված լինել
  2. որևէ տեղում, տան վրա և այլն մահվան ավերիչ ձեռքը ծանրանալ
- այդ տեղերում շարունակաբար կամ իրար հետևից մահեր տեղի ունենալ ◆ Կարծես թե իրոք մահվան ավերիչ ձեռքը ծանրացել էր այդ իշխանական դղյակի վրա։  Վրթանես Փափազյան  ◆ Լուծը դաժան չար բռնության կը ծանրանար ռամկի վրան։  (Ավետիք Իսահակյան)
  1. վերջին քունը մեկի վրա ծանարանալ - մեռնել ◆ Վերջին քունը կը ծանրանար իր վրա։ (Միսաք Մեծարենց)
  2. գլուխը ծանրանալ - մտավորապես հոգնել, չկարողանալ հստակ մտածել, շշմել ◆ Գլուխս ծանրանում է տեսածներս, լսածներս ու խորհածներս վերածվում են քաոսի։ (Ավետիք Իսահակյան)
  3. ոտքը, ոտը ծանարանալ - ոտքի դյուրաշարժությունը կորչել ◆ Երբ ցուրտ է լինում կամ շատ հոգնած, ոտը ծանարնում է, կարծես երկաթ լինի կախված ոտից։ (Ավետիք Իսահակյան)
  4. Շունչը ծանարանալ - շնչելը դժվարանալ ◆ Նրա կոկորդն սկսեց ճնշվել, շունչը ծանրացավ: (Վահան Թոթովենց)

Աղբյուրներ

[խմբագրել]
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=ծանրանալ&oldid=1750558» էջից