Jump to content

տալ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

«տալ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով
«չտալ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

Դասական ուղղագրութեամբ՝ տալ վանկեր՝ տալ 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *de-`, *dō-, *d- «տալ» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dā, dámi, հունարեն δίδωμι «տալիս եմ», լատիներեն dare, հին պրուսերեն dāt «տալ»։

Բայ

  1. մի բան մեկին հանձնել, իր մոտ գտնված՝ եղած իր ունեցած որևէ բանը մեկին փոխանցել՝ հանձնել ◆ Գիրքը տվի քեզ։
  2. մեկին թողնել՝ հանձնել, մեկի ձեռքը գցել՝ մատնել ◆ Հայոց աշխարհը չենք տա բռնավորին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  3. տրամադրել, մեկի՝ մի բանի տրամադրության տակ դնել ◆ Իմ քաջերից կտամ քեզ մի գունդ։ (Մուրացան)
  4. հայտնել, իրազեկ դարձնել ◆ Լուր՝ տեղեկություն տալ:
  5. խնդիր լուծելիս՝ առաջարկել մի քանակ՝ մեծություն՝ տվյալ, որի հիման վրա գործողությունը պետք է կատարվի
  6. վճարել ◆ Տասը ճագար էլ սանձի ճամար կտամ: (Ղազարոս Աղայան)
  7. նվիրել, ընծայել, պարգևել ◆ Բոլորը տամ ու նվերեմ, ինձ ո՛չ մի հուր թող չմնա։ Եղիշե Չարենց
  8. շնորհել, արժանացնել, պարգևատրել ◆ Կոչում՝ շքանշան՝ պատվոգիր տալ:
  9. մուծել ◆ Անդամավճարը՝ լույսի վարձը՝ հարկը տալ:
  10. հանձնարարել, պատվիրել ◆ Առաջադրանք՝ հանձնարարություն տալ:
  11. սահմանել, նախանշել, նախատեսել ◆ Նոր պլան և նորմաներ են տվել:
  12. օժտել մի բանով, տեսք՝ ձև՝ հատկություն՝ իմաստ հաղորդել ◆ Լորագետը… ձորին շողք ու շուք է տալիս, ջրաղացին երգ ու կորով։ Համո Սահյան
  13. արվածել, զարկել, խփել (ձեռքով՝ զենքով և այլնով) (ժղ․) ◆ Էնպես կտամ, որ մորդ հարսանիքը միտդ կգա։
  14. հյամապատասխան տեղին՝ մարմնին հանձնել (ըստ հարկի օգտագործման հետագա մշակման և այլնի համար) ◆ Գիրքը տալ տպագրության։ Սերմացուն տալ կոլտնտեսությանը։
  15. կազմակերպել, սարքել (հյուրասիրություն, հրավերք, խնջույք և այլն)
  16. հրապարակով ներկայացնել, հանդես գալ որևէ բանով ◆ Թատրոն՝ համերգ՝ ներկայացում՝ դասախոսություն՝ հաշվետվություն տալ:
  17. առաջ բերել, գոյացնել, առաջացնել իբրև որևէ պրոցեսի հետևանք ◆ Նստվածք՝ բերք տալ:
  18. արձակել, ծլեցնել, աճեցնել ◆ Ոստեր՝ ճյուղեր տալ: ◆ Փուշն ահա թերթեր տվեց: Հովհաննես Թումանյան
  19. ծնել, սերել, ծագեցնել ◆ Ֆերմայի մաքիները 1800 գառ են տվել:
  20. մատնել, հանձնել՝ գցել մեկի ձեռքը ◆ Լրտեսները նրան թշնամու ձեռքը տվին:
  21. կնության տալ, ամուսնացնել ◆ Մարջանին տալիս են Մարտիրոսին։ (Շիրվանզադե)
  22. վաճառել, ծախել ◆ Ոչխարը քանիսո՞վ տվիր:
  23. բաժանել, բաշխել ◆ Ժոդովրդին հաց տվեք: Դերենիկ Դեմիրճյան
  24. բաժին՝ մաս հանել ◆ Իր ծով հարստությունից եղբորը ոչինչ չի տվել:
  25. հրամցնել, մատուցել ◆ Տանտիրուհին մեզ հիանալի սառը թան տվեց:
  26. հատկացնել, տրամադրել ◆ Այցելուներին պատշաճավոր իջևաններ տվեցին: (Րաֆֆի)
  27. ավանդել, հաղորդել, փոխանցել ◆ Պապն իր երկար կյանքի փորձը սիրով տալիս էր նրան։ Սերո Խանզադյան
  28. ձևացնել, որևէ բանի տպավորություն ստեղծել ◆ (Տրդատ) տալով կամա երևույթը մեկնումի մը անդարձ, գնաց։ (Վարուժան) ◆ Չլսելու՝ չիմանալու տալ:
  29. թափել, գցել (գույնը, մազը, խավը, բուրդը)
  30. դասավանդել, ավանդել ◆ Նա մեր դպրոցում ֆիզիկա էր տալիս:
  31. ընձեռնել, պայմաններ ստեղծել մի բանի համար ◆ Հնարավորություն՝ ազատության տալ:
  32. սովորեցնել, գիտելիքներով օժտել, ուսուցանել ◆ Այն հայագիտությունը, որ տալիս է հայկական միջնակարգ դպրոցը, իմ համոզմամբ միանգամայն անգոհացուցիչ պետք է համարել։ (Վահան Տերյան)
  33. որևէ բանի՝ վիճակի դատապարտել՝ վիճակել ◆ Ինձ արցունք է տվել տերը։ Հովհաննես Թումանյան
  34. պատճառել, հասցնել, առաջացնել ◆ Հեղեղը հսկայական վնասներ է տվել: (Սովետական Հայաստան)
  35. մեկնել, երկարել ◆ Ձեռքը տվավ թագուհուն։ (Մուրացան)
  36. վերադարձնել, ետ տալ ◆ Նա ինձ փող Է պարտք և չի ուզում տալ: (Վահան Տերյան)
  37. նշանակել, կարգել մի գործի՝ պաշտոնի ◆ Մեզ քահանայապետ տուր, - ասում էին արքային։ (Րաֆֆի)
  38. թույլ տալ, թողնել ◆ Տուր ինձ, փոքր ինչ օգնեմ քեզ։ (Րաֆֆի)
  39. կցել, միացնել ◆ Կցան տալ:
  40. կազմել, ձևացնել ◆ Գետն այնտեղ ծունկ է տալիս: Անկյուն՝ ոլորան տալ:
  41. խփել, վնասել, փչացնել ◆ Արևը՝ ցուրտը՝ երաշտը տվել է:
  42. բերել, արտադրել, արդյունահանությամբ մատակարարել ◆ Ամեն տարի Սևանա լիճը հսկայական քանակությամբ ձուկ է տալիս երկրին։
  43. հայթայթել, մատակարարել ◆ Կյանքի ճանաչողությունը հսկայական նյութ է տալիս հեղինակին իր կերպարներն ամբողջացնելու համար։ (ԳԹ)
  44. ուղղել՝ դարձնել դեպի ◆ Աջ՝ ձախ՝ առաջ տալ:
  45. հենել, դեմ անել ◆ Մեջքը պատին էր տվել ու կանգնել։
  46. ասպարեզ հանել, իր միջից՝ իր ծոցից դուրս բերել ◆ Հայ ժողովուրդը Խորենացի ու Շիրակացի, Նարեկացի ու Թումանյան է տվել աշխարհին։
  47. զբաղմունք և որևէ զբաղմունքի հետ կապված վայր՝ հաստատություն ցույց տվող բառերի հետ՝ մի գործի՝ պաշտոնի դնել, որևէ զբաղմունքի մեջ մտցնել ◆ Մեկին սովորելու՝ գործի՝ ինստիտուտ՝ գործարան՝ արհեստի տալ:
  48. անձնատուր լինել մի բանի, նվիրվել, տարվել մի բանով ◆ Իրեն խմելուն՝ խաղալուն՝ կարդալուն տալ: ◆ Թագավորը, իրեն որսորդության է տալի: Հովհաննես Թումանյան
  49. արձակել, տարածել, սփռել ◆ Լույս՝ տաքություն՝ հոտ տալ:
  50. ներշնչել, վարակել մի բանով ◆ Ոգևորություն՝ ուժ՝ քաջություն՝ եռանդ տալ:
  51. լցնել, ածել ◆ Հողը՝ մոխիրը տվեց գլխին։
  52. ավելացնել, գումարել ◆ Եթե այդ 15 տարին տանք Աբրահամ Բեկնազարյանի հասակին, երբ նա Ղարաբաղից գերի տարվեցավ Պարսկաստան - 100 տարին բոլորովին բաց է մնում։ (Րաֆֆի)
  53. առաջարկել, գնահատել ◆ Որքա՞ն գին կտաս այս ձիուն։
  54. արտաքին տպավորությամբ որոշել (տարիքը, չափը, քանակը և այլն) ◆ Նա մոտ 60 տարեկան էր, բայց ոչ ոք այդքան չէր տալիս: (Ակսել Բակունց)
  55. ներկայացնել ◆ Դիմում՝ բողոք՝ ամբաստանագիր տալ:
  56. հատկացնել, վերագրել ◆ Այն հրաշալիքներն ու դևերի փախուստը, որ Ագաթանգեղոսը տալիս է Լուսավորչին, այս պատմագետներն էլ տալիս են Մեսրոպին։ (Հրաչյա Աճառյան)
  57. ցուցաբերել, դրսևորել, արտահայտել ◆ Սե՛ր տուր, սեր առ, աչքերդ վառ։
  58. ստեղծել, ստեղծագործել, արտադրել ◆ Դեռ չենք տվել կյանքում մենք այն, ինչ կարող էինք գուցե մենք տալ։ Եղիշե Չարենց
  59. գույն ցույց տվող բառերի տրական հոլովի հետ
    1. այդ գույնի երանգն ունենալ ◆ Սևին կարմրին՝ դեղնին տալ:
    2. այդ գույնով երևալ՝ նշմարվել՝ փայլել՝ ցոլար ◆ Հեռվից սպիտակին է տալիս Արարատի գագաթը։ ◆ Մթան մեջ կարմրին են տալիս երկու գույգ կրակներ։
  60. հայերենի դիմավոր ձևերի հետ՝ դեմքի ու թվի համաձայնությամբ և նախադաս գործածությամբ արտահայտում է գործողության սաստկություն ◆ Ամեն ինչ կտա կտանի։ Կտա կավերի։
  61. իբրև օժանդակ բառ ներգործական (հաճախ նաև չեզոք) բայերի անորոշ դերբայի հետ կազմում է պատճառական բայեր ◆ Բերել տալ, սովորել տալ, նստել տալ, ասել տալ, շիկնել տալ և այլն։
  62. գոյականների հետ կազմում է հարադրական բայեր, ինչպես՝ արձագանք տալ (=արձագանքել), բարև տալ (=բարևել), շուռ տալ (=շրջել), խոստում տալ (=խոստանալ), երդում տալ (=երդվել) և այլն

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. հանձնել, փոխանցել, մատուցել, աչքը կոխել (անարգ․)
  2. տրամադրել
  3. շնորհել, արժանացնել
  4. պարգևատրել
  5. նվիրել, ընծայել, պարգևել
  6. վճարել, մուծել
  7. թողնել, հանձնել
  8. հայտնել, իրազեկել, իրազեկ դարձնել
  9. հանձնարարել, պատվիրել
  10. տե՛ս արտադրել
  11. տե՛ս սահմանել
  12. օժտել
  13. տե՛ս խփել
  14. կազմակերպել, սարքել
  15. ներկայացնել
  16. առաջացնել, գոյացնել, առաջ բերել
  17. արձակել, աճեցնել, ծլեցնել
  18. տե՛ս ծնել
  19. մատնել, հանձնել
  20. տե՛ս ամուսնացնել
  21. տե՛ս ծախել
  22. տե՛ս բաշխել
  23. տե՛ս մասնահանել
  24. տե՛ս հրամցնել
  25. տե՛ս հատկացնել
  26. ավանդել, հաղորդել, փոխանցել
  27. տե՛ս դասավանդել
  28. ընձեռել
  29. սովորեցնել, ուսուցանել
  30. պատճառել, հասցնել, առաջացնել
  31. մեկնել, երկարել
  32. նշանակել, կարգել
  33. թողնել, թույլ տալ
  34. վնասել, փչացնել,
  35. տե՛ս մատակարարել
  36. ուղղել, դարձնել
  37. տե՛ս հենել
  38. նվիրվել, տարվել, անձնատուր լինել
  39. տե՛ս սփռել
  40. տե՛ս ներշնչել
  41. տե՛ս լցնել
  42. տե՛ս առաջարկել
  43. որոշել
  44. տե՛ս գումարել
  45. տե՛ս վերագրել
  46. տե՛ս ստեղծել
  47. տե՛ս դրսևորել

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. տալ առնել կամ առնել տալ
    1. խոսքակռիվ՝ վեճ սարքել, վիճել
    2. մտածել, ծանր ու թեթև անել, կշռադատել
    3. խորհրդակցել, խելք-խելքի տալ
  2. տուր թե կտաս - սաստիկ ծեծել, շատ ծեծել, ջարդել
  3. տուր հա կտաս - սաստիկ ծեծել, շատ ծեծել, ջարդել

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ gəlōu- արմատից. հմմտ. հունարեն հուն., լատիներեն glōs, հին սլավոներեն zūzūva «տալ»

Գոյական

  1. ամուսնու քույրը կնոջ համար

Աղբյուրներ

[խմբագրել]
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=տալ&oldid=1766682» էջից