դառն
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [dɑrn]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ դա•ռ(ը)ն
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dhergh- բուսանվանական հիմքից (*dhrghno- > դառն, եթե նախնական իմաստը բուսանվանական է). հմմտ. գալլոռոմաներեն dragenos «փուշ», լիտվերեն drignes «բանգի» (թունավոր խոտ), ռուսերեն дерён «հոն» և այլն։
Ածական
- յուրահատուկ անախորժ համ ունեցող, խինինի համ ունեցող ◆ Դառը կորիզ։
- (փխբ․) անախորժ, տհաճ ◆ Դառը զգացամ։
- (փխբ․) տխրություն՝ վիշտ պատճառող ◆ Դառը հուշեր։
- (փխբ․) խիստ, ծանր, դժնդակ ◆ Առանց քեզ կյանքը դառն է և անձուկ։ Հովհաննես Թումանյան
- (փխբ․) տխրությամբ համակված, տխրություն արտահայտող ◆ Դառը հայացք։
- (ժղ․) աաստիկ ◆ Դառը խավար։
- (փխբ․) թունոտ, թունալից, խայթող ◆ Դառը ժպիտ։
- (փխբ․) աղիողորմ, սրտաճմլիկ ◆ Դառը լաց։
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- դառը, դառնահամ, լեղի, լեղահամ, դառնաճաշակ, (ժղ․)՝ աղի-լեղի, օձի լեղի, օձի փոր
- դառնավուն, դառնորակ, դառնանման
- դաժան, ծանր, անտանելի, զարհուրելի, սարսափելի, քստմնելի (վիճակ, տեսարան և այլն)
- տե՛ս խիստ
- տե՛ս թունոտ
- աղիողորմ, սրտաճմլիկ, սրտակեղեք, սրտամորմոք, սրտակտուր, սրտաշարժ, սրտահույզ, սրտատոչոր, սրտապապակ, գթաշարժ, աղեմորմոք, աղեկեզ, աղեխարշ, աղեխորով, աղեկոտոր, աղեկտուր, աղեգալար, կսկծաբեր, կսկծալիր, կսկծալի, կսկծալից, կսկծական, կսկծահար, կսկծագին, կսկծավոր, դառնակսկիծ, դառնահառաչ, դառնահեծ, դառնահեծեծ, դառնաղի, դառնակեզ, դառնակոծ, մորմոքիչ, մորմոքեցուցիչ, մորմոքալից, խղճալի, խղճահար, կարեկցալի, կարեկցական, վշտագին, վշտալի, վշտալից, վշտալիր, ցավագին, ցավալի, ցավալից, ցավալիր, աղի-աղի, հոնգուր-հոնգուր
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- դառը բիան (բսբ․) - թիթեռնածաղկավորների ընտանիքին պատկանող խոտաբույս, մարուխի մի տեսակը
- դառը դատել (ժղ․) - չարչարանքով՝ տանջալից աշխատանքով վաստակել
- դառը պտուղ(ները) ճաշակել մի բանի - մի բանի ծանր հետևանք(ներ)ը կրել
- դառն արտասուք թափել՝ արտասվել - սգալ, ողբալ
- դառն ընկնել - նեղն ընկնել, նեղ դրության մեջ ընկնել
- դառն (կես) գիշեր - խոր (կես) գիշեր
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։