խիստ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ խիստ

վանկեր՝ խիստ 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *khid-to-` *(s)k(h)ai-d- «խփել, հրել» արմատից (Շեֆտելովից). այս դեպքում հայերենում գործում է *dt > *tt > st անցումը, և նա պատկանում է *tt > st անցմամբ բնութագրվող տարածքին (արեալին), այսինքն՝ իրանական, հունական, բալթիական և սլավոնական լեզուներին. հմմտ. հին հնդկերեն khēda «ճնշում, ծանր բեռ», khidáti «պոկում է, սեղմում է», հայերեն (*t աճականով)՝ խիթ, խթել, խէթ։ Աճառյանը դնում է կասկածելի ստուգաբանությունների մեջ։

Ածական

  1. պահանջկոտ, մեծ՝ բարձր պահանջներ ներկայացնող ◆ Խիստ դասախոս՝ քննադատ։
  2. խստություն արտահայտող, չափազանց լուրջ ◆ Խիստ տեսք։
  3. ներողամտություն չթույլատրող, ոչ ներողամիտ, ոչ թեթևակի ◆ Խիստ նկատողության։ Խիստ միջոներ ձեռնարկել։
  4. ճշգրիտ և անխախտ կերպով կատարվող՝ տեղի ունեցող՝ պահպանվող, անշեղ, անխախտ ◆ Խիստ կարգապահություն։ Խիստ բարքեր։
  5. ճշգրիտ, լիակատար, կատարյալ ◆ Խիստ հաշվառում։
  6. չափավոր, առանց ավելորդ զարդարանքների, առանց աչք ծակող պերճանքի ◆ Խիստ ոճ։ Խիստ հարդարանք։
  7. սաստիկ, ուժգին, շատ ◆ Խիստ ցուրտ՝ շոգ։
  8. վիրավորանք պարունակող, կծու ◆ Խիստ խոսք։
  9. (հնց․) բարկ, կծու, թունդ

Մակբայ

  1. ուժգնորեն, սաստկորեն ◆ Խիստ բուրել։
  2. անզիջող կերպով, ոչ ներողամտորեն ◆ Խիստ դատել։
  3. չափազանց, արտակարգ ◆ Խիստ գեղեցիկ։

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. պահանջկոտ, խստապահանջ
  2. լուրջ, անժպիտ
  3. տե՛ս լիակատար, ճշգտիր
  4. տե՛ս չափավոր
  5. տե՛ս սաստիկ, ուժգին
  6. տե՛ս կծու, վիրավորական
  7. տե՛ս բարկ, թունդ
  8. տե՛ս արտակարգ, չափազանց
  9. տե՛ս խստաշունչ

Արտահայտություններ[խմբագրել]

Աղբյուրներ[խմբագրել]