Jump to content

կետ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

կապույտ կետ

Դասական ուղղագրութեամբ՝ կէտ

վանկեր՝ կետ 

կետ 1

[խմբագրել]

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *geid «կծել, խայթել, խուտուտ ածել» արմատից. հմմտ. հին իսլանդերեն kitla, հին անգլերեն citelian, հին սաքսոներեն citilōn, այլև՝ հայերեն կծել (-կիծ) (հայ-գերմանական զուգաբանություն)։

Գոյական

  1. (աշխգր․) ծովային կաթնասուն խոշոր կենդանիների կարգ
  2. մաթեմատիկայի, ֆիզիկայի և մեխանիկայի մեջ՝ չափում չունեցող տարածական հատված, գծի՝ հատվածի սահման
  3. որևէ սուր բանով ծակելուց՝ հպելուց և այլնից մնացած փոքրիկ հետք, փոքրիկ կլոր բիծ՝ իբրև մի բանի նշան՝ հետք և այլն
  4. որևէ բան նշանակող պայմանական նշան, որ գործածվում է հանրահաշվի, նոտագրության, այբուբենների և հեռագրի մեջ, ինչպես նաև աշխարհագրական քարտեզներում, նախագծերի մեջ և այլն ◆ Որոտանի աջ ափին, լեռների մեջ մի սև կետով նշված էր նաև իրենց գյուղը։ Սերո Խանզադյան
  5. տարածության մեջ կամ մակերևույթի վրա տեղ՝ վայր, որտեղ մի բան է տեղավորված կամ մի բանի տեղ է ունենում ◆ Երկնակամարի մեջ, զանազան կետերում, սկսան աստղերը նշմարվել։ (Մուրացան)
  6. սահման, որից սկսվում կամ որին հանգնում է որևէ գործողություն ◆ Հենց այդ օրից էլ գլխին կարմիր շոր կապատ աղջիկը բոլորից ջոկվեց և իմ աչքերում դարձավ այն կետը, որի շուրջը պտտվում էր իմ ներքին աշխարհը։ (Ակսել Բակունց)
  7. որևէ բանի համար օգտագործվող՝ որևէ գործողության կամ իրադարձության հետ կապված որոշակի հատկանիշներով բնորոշվող տեղ՝ տարածության մեջ ◆ ստրատեգյական կետ: ◆ Քաղաքի կարևոր կետերը բռնելուց ետ, սպարապետի առաջին գործն եղավ տեղեկանալ, թե որտեղ է գտնվում Սյունաց իշխան Սահակ իշխանը։ (Մուրացան)
  8. մի վայրում կենտրոնացված մարդկային և նյութական ուժեր (ռազմ․)◆ Պետք է սողալ դեպի հակառակորդի կրակային կետը և ոչնչացնել այն։ Սերո Խանզադյան
  9. զանազան նպատակների հատկացված և համապատասխանորեն հարմարացված տեղ՝ շենք ◆ Սակրավորնները հրամանատարական կետ էին կառուցում։ Սերո Խանզադյան ◆ Թաղամասերը ունենալու են իրենց առևտրական կետերը և կոմունալ բոլոր հարմարությունները։
  10. փաստաթղթի (հրաման, հրահանգ, կանոնադրություն և այլն) կամ որևէ տեքստի թվահամարով կամ տառով նշված մաս՝ հատված ◆ Դառնանք հիմա աղերսագրի այն կետերին, թե որքան իրավացի կամ անիրավ էր ազգային հոգաբարձության խնդիրը։ (Րաֆֆի) ◆ Յուրաքանչյուր կետ հաստատված է եկեղեցական և արքունի օրենքների ճշգրիտ հիշատակությամբ։ (Ակսել Բակունց)
  11. որևէ բանի զարգացման առանձին մոմենտ՝ հատված
  12. դիրք, դիրքավորում, դիրքորոշում, տեսանկյուն (փխբ․) ◆ Այս եսական կետերից էր նայում նա որդու վրա։ (Րաֆֆի)
  13. հանգամանք, երևույթ (փխբ․) ◆ Սուրհանդակի պատմության մեջ մի կետ ավելի գրավեց Սամվելի ուշադրությունը։ (Րաֆֆի)
  14. խնդիր, հարց (փխբ․) ◆ Այդ կետում դու անարդար ես, իշխան։ (Մուրացան) ◆ Խոսակցությունը այդ կետին հասներ թե չէ, տեր նորընծան շոյում էր ծալ-ծալ մորուքը։ (Ակսել Բակունց)
  15. հազիվ տեսանելի՝ շատ փոքր՝ աննշան բան (փխբ․) ◆ Ձյունի սպիտակության վրա վերևից ես նշմարեցի փոքրիկ սև կետեր:(Ակսել Բակունց)
  16. հաշիվ (սպորտ.), (արևմտհ․) ◆ 2:1 կետով «Արարատը» հաղթեց Ճապոնիայի ֆուտբոլի հավաքական թիմին։
  17. ջերմաստիճանի սահման, որի ժամանակ նյութը մի վիճակից փոխարկվում է մեկ մի այլ վիճակի (ֆիզ․)◆ Հալման կետ: Եռման կետ:
  18. տնտեսական, մշակութային-կրթական, պաշտպանական և այլ նշանակություն ունեցող հաստատություն՝ շինարարություն՝ տեղամաս և այլն, իբրև առանձին միավոր, օբյեկտ
  19. տե՛ս կետք
  20. ֆիզիկայում, մաթեմատիկայում և այլն չափում չունեցող տարածական հատված, գծի հատվածի սահման
  21. տարածության մեջ կամ մակերևույթի վրա տեղ՝ վայր, որտեղ որևէ բան է տեղավորված կամ որևէ բան է տեղի ունենում
  22. մարդկային կամ նյութական ռեսուրսների՝ ուժի կենտրոնացման տեղ՝ վայր
  23. զանազան նպատակների հատկացված և համապատասխանորեն համարեցված տեղ՝ շենք
  24. փաստաթղթի կամ որևէ տեքստի թվահամարով կամ տառով նշված մաս՝ հատված
  25. մորզեի այբուբենի հիմնական նշաններից մեկը
  26. որևէ բանի համար օգտագործվող՝ որևէ գործողության կամ իրադարձության հետ կապված որոշակի հատկանիշներով բնորոշվող տեղ՝ տարածության մեջ
  27. (երաժշտ․) տևողության հավելյալ նշան, որի տևողությունը հավասար է այն նոտայի կամ պաուզայի տևողության կեսին, որից հետո դրված է կ.
  28. տես միջակետ

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. բիծ, նիշ, նշան, նշանակետ
  2. նպատակակետ, նպատակ, ըղձակետ
  3. տե՛ս սահման
  4. տե՛ս հենակետ
  5. տե՛ս մեկնակետ
  6. տե՛ս աստիճան
  7. տե՛ս հանգամանք
  8. տե՛ս հոդված
  9. տե՛ս թիվ
  10. տե՛ս միավոր
  11. տե՛ս դիրքորոշում, տեսանկյուն
  12. տե՛ս հարց
  13. տե՛ս տեղամաս

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. ակտիվազերծման կետ - շինություն, որտեղ կատարվում են քիմիական, կենսաբանական կամ ռադիոակտիվ աղտոտվածությունից մարդկանց, ինչպես նաև նյութերի մաքրում
  2. անվերադարձության կետ - տե՛ս կետ, կրիտիակակն կետ
  3. կետը կետին - ճիշտ ու ճիշտ, ճշգրտորեն, ճշտորեն
  4. առաջադիր հրամանատարական կետ
  5. ավիակարգավարման կետ
  6. ավիաօդերևութաբանական դիտման կետ
  7. բաժնետրման կետ
  8. բերման կետ
  9. բուժսանիտարական տարահանումային կետ
  10. բուժտարահանման կետ
  11. դիտման կետ - հատուկ սարքավորված տեղ, որից կատարվում է յուրին զորքի ու հակառակորդի գործողությունների և տեղանքի մշտական դիտում
  12. զրոյական կետ
  13. «թեժ կետ»
  14. թեքման կետ
  15. թիկունքային ապահովման կետ
  16. թույլ կետ
  17. կալանավորների ձևակերպման և վերբաշխման կետ
  18. կառավարման թիկունքային կետ - կառավարման կետ, որից օպերացիայի նախապատրաստման ու վարման ժամանակ կատարվում է թիկունքի զորամասերի ու տեխնիկական ապահովման կառավարում
  19. կառավարման օժանդակ կետ - ԶՈՒ-ի խմբավորումների կառավարման կետ, երբ դրանց կառավարումը հրամանատարական կամ պահեստային հրամանատարական կետերից հնարավոր չէ
  20. կարգավարական կետ
  21. կողմնորոշիչ կետ - տե՛ս կետ, ստուգիչ կետ
  22. կողմնորոշումային կետ
  23. կտրուկ վերընթացի կետ - այն կետը, որտեղից ինքնաթիռը պետք է սկսի վերթիռ՝ գրոհելու կամ վերդառնալու համար, վերթռիչքի անցման կետ
    1. կրիտիկական կետ - աշխարհագրական վայր, որոշակի առանցքային դեպք, կարևոր գործոն կամ գործառույթ, որը գործարկման դեպքում հրամանատարներին հնարավորություն է տալիս հակառակորդի նկատմամբ հասնելու շոշափելի գերհաջողության կամ էապես նպաստելու հաջողության ձեռքբերմանը
    2. ժամանակի, տարածության կամ տեղեկույթի դաշտի կետ, որտեղից կարող է վտանգի ենթարկվել յուրային կամ հակառակորդի ծանրության կենտրոնը
    3. ինքնաթիռի հետագծի կետ, որոնց այն կողմ նրա ունեցած վառելիքի պաշարը հնարավորություն չի տալիս վերադառնալու իր կամ որևէ այլ համապատասխան թռիչքարան՝ վառելիքի պաշարը լրացնելու համար
  24. հատման կետ
  25. հատուկ կետ - տե՛ս կետ, կրիտիկական կետ
  26. հատուկ մշակաման կետ
  27. հարվածի կետ - տե՛ս հանդիպման կետ
    1. հատուկ մշակման վերաենթարկման կետ - ճանապարհային երթևեկության ասպարեզում. երթուղու սահմանված կետ, որում շարասյուն կազմող ստորաբաժանումները (տարրերը), կրկին անցնելով իրենց հրամանատարների ենթակայության տակ, շարունակում են շարժվել՝ յուրաքանչյուրն իր ուղղությամբ
    2. օդային փոխադրումների ասպարեզում. գետնի վրա այն կետը, որի վերևում կատարվում է զորէջք
  28. հիմնական հրամանատարական կետ
    1. հսկիչ-անցագրային կետ - զինվորական ավանի, զորամասի, հիմնարկի և այլն տարածքում հատուկ սարքավորված տեղ (սենք), որը նախատեսված է ժամանող (մեկնող) անձանց, ինչպես նաև որևէ գույքի ներկրման (արտահանման) ճշտության ապահովման համար
    2. առանձին զորամաս (ստորաբաժանու), որը կատարում է ելք ու մուտք գործող հետիոտների և/կամ ավտոմեքենաների երթևեկության ստուգում (կարգավորում), ինչպես նաև այդ զորամասի (ստորաբաժանման) խնդրի կատարման վայրը (սովորաբար՝ պետության սահմանագծում)
  29. հրամանատարադիտային կետ - մարտում ստորաբաժանման կառավարման կետ
  30. հրամանատարադիտային կետ - մարտում ստորաբաժանման կառավարման կետհրամանակարգավարակա կետ - թռիչքարանում հատուկ սարքավորված տեղ՝ սենք, որտեղից կատարվում է թռիչքների կառավարում
  31. մարտալրակազմի ու վառելիքի լրացման առաջադիր կետ - մարտական գործողությունների վայրին մոտ գտնվո՝ ինքնաթիռներից լիցքավորման կայան
  32. մարտական սնուցման կետ - գումարտակում մարտական գործողությունների շրջանում՝ զենքն ընդունելու, զինամթերքի պաշարներ պահելու, դրանք մասնակիորեն կիրառմանը նախապատրաստելու և դրանցով ստորաբաժանումներն ապահովվելու համար կազմակերպվող կետ
  33. մարտավարական ավիացիոն աջակցության կառավարման կետ
    1. մեռյալ կետ - գլանում մխոցի երկու ծայրահեղ դիրքերից մեկը, որից մխոցւ դուրս բերելու համար անհրաժեշտ է լրացուցիչ արտաքին ճիգ
    2. օրգանիզմի վիճակ ֆիզիկական աշխատանքի ինտենսիվ կատարման սկզբնական փուլում, երբ սիրտ-անոթային համակարգը դեռ չի հասել գործողության որոշակի մակարդակի և չի հասցնում թթվածնով բավարարել աշխատող մկանները
    3. արտադրության մակարդակ, որին հասնելու դեպքում ձեռնարկությունն աշխատում է օգուտով
    4. (փխբ․) վիճակ, երբ բոլոր ազդող ուժերի հանրահաշվական գումարը հավասրա է զրոյի, և այդ վիճակից դուրս գալու համար անհրաժեշտ են լրացուցիչ ջանքեր
  34. միջակա կետ
  35. միջանկյալ կետ
  36. նշանակման կետ - տե՛ս վայր, նշանակման վայր
  37. շարժական հրամանատարական կետ
  38. շրջանային կարգավորական կետ
  39. պահեստային հրամանատարական կետ
  40. պատասխանատու կետ
  41. ՊՀԿ - տե՛ս կետ, պահեստային հրամանատարական կետ
  42. ջրամատակարարման կետ
  43. ռադիոկապի հաստատման կետ
  44. ռազմավարորեն կարևոր կետ
  45. սանիտարական մշակման կետ - տե՛ս կետ, ակտիվազերծման կետ
  46. սանիտարավերահսկողական կետ
  47. ստուգիչ-անցագրային կետ
  48. ստուգիչ կետ
  49. ստուգիչ-կողմնորոշիչ կետ - որոշված կորդինատներով (երկարություն, լայնություն) վայր, լողան, նավակ, սարք, ապարատ, ռադիոէլեկտրոնային սարք, նկատելի վրագետնյա կամ որևէ այլ հեշտությամբ որոշարկվող օբյեկտ, որին տրված են համար և անվանում, և որը ծառայում է որպես նավերի, թռչող ապարատնեի և այլն համար ուղեվարական ու կառավարային օժանդակ միջոց
  50. ստուգողական կետ - տե՛ս կետ, պատասխանատու կետ
  51. վայրնետման հաշվարկային կետ - օդային տարածության կետ, որում պետք է նետել պարաշյուտով բեռը, որպեսզի այն զգետնվի նախանշված կետում
  52. ցողի կետ - ջերմաստիճան, որի դեպքում օդում պարունակող գոլորշին կենդենսացվում է՝ վերածվելով ցողի
  53. ուղղորդման առաջանցիկ կետ - օդային կալման տերմին. օդային տարծության կետ, որը գտնվում է նշանակետի շարժման ուղեգծի վրա՝ նրա ներկայիս դիքից առաջ, և որին պետք է ուղղվի կալիչ տարրը (կործանիճ, հրթիռ, արկ և այլն), որպեսզի այդտեղ կատարի շրջադարձ՝ թիրախի վրա գրոհելու համար
  54. փոխաբեռնման կետ - տեղ՝ կետ՝ վայր, որտեղ կատարվում է փոխադրվող բեռի տեղափոխում մեկ տրանսպորտային միջոցից մեկ ուրիշի
  55. փոխադրամիջոցների ստուգիչ-անցագրային կետ
  56. փոխպայմանավորված կետ
  57. օդադիտման կետ
  58. օդալուսանկարման կետ - օդային կամ տիեզերական տարածություն կետ, որում գտնվում է տեսախցիկի օբյեկտիվը լուսանկարման պահին
  59. օդային հրամանատվական կետ - տե՛ս կառավարում, կառավարման օդային կետ
  60. օդային շարժման կառավարման հատվածի կարգավարական կետ
  61. օդերևութաբանական դիտման կետ
Եզակի թիվ Հոգնակի թիվ
Ուղղ. կետ(ը) կետեր(ը)
Սեռ. կետի կետերի
Տր. կետի(ն) կետերի(ն)
Հայց. կետ(ը) կետեր(ը)
Բաց. կետից կոետերից
Գործ. կետով կետերով
Ներգ. կետում կետերում

կետ 2

[խմբագրել]

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Փոխառություն՝ հունարեն κήτος:

Գոյական

  1. ձկան նմանվող ծովային կաթնասուն խոշոր կենդանի (կենդբ․) ◆ Նորածին կետի քաշը լինում է 1-ից 2 տոննա և կրկնապատկվում է ծնվելուց հինգ օր հետո։ (մամուլ)
  2. մի համաստեղության անուն (աստղգ․)

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. (կենդբ․) վիշապաձուկ, վիթխարաձուկ
  2. կետաձուկ

կետ 3

[խմբագրել]

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *geid «կծել, խայթել, խուտուտ ածել» արմատից. հմմտ. հին իսլանդերեն kitla, հին անգլերեն citelian, հին սաքսոներեն kitilōn, հին վերին գերմաներեն kizzilōn «խուտուտ ածել»։

Գոյական

  1. մեղվի մեծությամբ ճանճ (գվռ․) (կենդբ․)

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. տե՛ս բոռ

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. կետ անել - հանկարծ փախուստի դիմել, փախչել

Թարգմանություններ

[խմբագրել]
Թարգմանություն




Աղբյուրներ

[խմբագրել]
  • Գրգեարյան Հ․Ղ․, Հարությունյան Ն․Մ․, Տնտեսական աշխարհագրության տեղեկատու բառարան (խմբ. Ավագյան Գ․Ե․), Երևան, ««Լույս» հրատարակչություն», 1982 — 408 էջ։
  • Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=կետ&oldid=1778352» էջից