անձ

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɑnd͡z]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ անձ

վանկեր՝ անձ 

Ստուգաբանություն

Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական ang'hen-՝ «շունչ, անձ» արմատից։ Համեմատել հարավիռլանդերեն angi` «հոտ, բույր» բառի հետ։
լատ․ persona

Գոյական

1. մարդ (իբրև անհատ), մարդկային անհատ, որն ունի գիտակցություն և ինքնագիտակցություն, սոցիալական դիրքեր և դերեր, հանդիսանում է սոցիալական շփման իմացության սուբյեկտ, կարողանում է կարգավորել ու վերահսկել իր վարքը, ունի համակարգային ինտեգրված կառուցվածք ◆ Այդ անձը… մի հայացք ձգեց խրճիթի ներսը։ Վրթանես Փափազյան
2. անձնավորություն ◆ Նա իբրև բարձր պաշտոնական անձ, պետք է բոլորին պատվերներ և հրահանգներ տար։ (Րաֆֆի)
3. հոգի, մարդ (թվականների հետ)
4. (հնց․) մարդու մարմինը ◆ Այժմ դու, տեսնելով ինձ անձով փոքրիկ, արհամարհում ես։ (Րաֆֆի)
5. անձնական դերանունների սեռական հոլովի կամ դիմորոշ հոդերի հետ գործածվում է համապատասխան դերանունների անդրադարձ իմաստով ◆ Անձս (ինքս ինձ) կնվիրաբերեմ այդ գործին։
6. Վան՝ հղի կովի իգական անդամը, որ ծնելու ժամանակ կախվում է
7. (սոցաշխ․) մարդկային սոցիալականացված անհատ՝ անկրկնելի բնածին և ձեռքբերովի որակների ամբողջություն
8. մարդ անհատ
9. իրավահարաբերությունների սուբյեկտ (մարդ կամ կազմակերպություն)

Հոմանիշներ

1. անձնավորություն, մարդ, էակ, արարած, ինքնուրույն, ներանձն (հնց․)
2. հոգի, շունչ, ջան (բրբ․), բերան

Արտահայտություններ

1. անձը դնել՝ զոհել - իրեն զոհել որևէ նպատակի համար ◆ Դու եթե ամենափոքր ազնվություն ունենայիր, պետք է քո անձն դնեիր նրա տան վրա։ (Րաֆֆի)
2. գործող անձինք (անձեր) - դրամատիկական ստեղծագործությունների հերոսները
3. ֆիզիկական անձ (իրավ․) - մարդը որպես իրավունքների ու պարտականությունների կրող
4. իրավաբանական անձ - հիմնարկություն՝ ձեռնարկություն՝ կազմակերպություն իբրև իրավունքների և պարտականությունների կրող
5. (փխբ․) անձի միսն ուտել - շատ նեղություն կրել
6. (փխբ․) անձինը վրա է - մոտավորապես թույլ է ◆ Ի՞նչ եք նրա հետ գլուխ դնում, չեք տեսնում, որ անձինը վրա է։ Դբ
7. զորացրված անձ - տե՛ս զինծառայող, տե՛ս նախկին զինծառայող
8. ներքին տեղահանված անձ - այն անձինք կամ անձանց խմբերը, որոնց ստիպել կամ հարկադրել են թողնել կամ լքել իրենց տները կամ սովորական բնակության վայրերը՝ մասնավորապես զինված հակամարտության, բռնության համատարած դրսևորումների, մարդու իրավունքների խախտումների, տարերային և մարդու գործունեությամբ առաջ բերված աղետների պատճառով կամ դրանց հետևանքներից խուսափելու համար, և որոնք չեն հատել միջազգայնորեն ճանաչված պետական սահմանները։
9. պաշտոնատար անձ - անձ, որը նշանակման կարգով կամ ընտրությունների արդյունքներով իրականացնում է իշխանության ներկայացուցչի գործառույթները կամ պետական հիմնարկներում, ձեռնարկություններում, կազմակերպություններում, կուսակցություններում, հասարակական կազմակերպություններում ու կազմավորումներում ժամանակավորապես կամ մշտապես զբաղեցնում է կազմակերպակարգադրիչ կամ վարչատնտեսական պարտականությունների կատարման հետ կապված պաշտոն։

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ person, individual, soul, legal entitu (person, body) գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ душа (ru) ‎(duša), лицо (ru) ‎(lico), человек (ru) ‎(čelovek), личность (ru) ‎(ličnostʹ) վրացերեն՝ პიროვნება, პერსონა, ინდივიდი ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Աշոտ Եսայան, Սոցիալական ոլորտի բառարան («Հույսի կամուրջ» ՀԿ), Երևան, 2005 — 344 էջ։
• Ա․ Ա․ Նալչաջյան, Հոգեբանական բառարան («Լույս» հրատարակչություն), Երևան, 1984 — 240 էջ։
• Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։