անձ

Վիքիբառարան-ից
(Վերահղված է անձնից)

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ անձ

վանկեր՝ անձ 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական ang'hen-՝ «շունչ, անձ» արմատից։ Համեմատել հարավիռլանդերեն angi` «հոտ, բույր» բառի հետ։
լատ․ persona

Գոյական

  1. մարդ (իբրև անհատ), մարդկային անհատ, որն ունի գիտակցություն և ինքնագիտակցություն, սոցիալական դիրքեր և դերեր, հանդիսանում է սոցիալական շփման իմացության սուբյեկտ, կարողանում է կարգավորել ու վերահսկել իր վարքը, ունի համակարգային ինտեգրված կառուցվածք ◆ Այդ անձը… մի հայացք ձգեց խրճիթի ներսը։ Վրթանես Փափազյան
  2. անձնավորություն ◆ Նա իբրև բարձր պաշտոնական անձ, պետք է բոլորին պատվերներ և հրահանգներ տար։ (Րաֆֆի)
  3. հոգի, մարդ (թվականների հետ)
  4. (հնց․) մարդու մարմինը ◆ Այժմ դու, տեսնելով ինձ անձով փոքրիկ, արհամարհում ես։ (Րաֆֆի)
  5. անձնական դերանունների սեռական հոլովի կամ դիմորոշ հոդերի հետ գործածվում է համապատասխան դերանունների անդրադարձ իմաստով ◆ Անձս (ինքս ինձ) կնվիրաբերեմ այդ գործին։
  6. Վան՝ հղի կովի իգական անդամը, որ ծնելու ժամանակ կախվում է
  7. (սոցաշխ․) մարդկային սոցիալականացված անհատ՝ անկրկնելի բնածին և ձեռքբերովի որակների ամբողջություն
  8. մարդ անհատ
  9. իրավահարաբերությունների սուբյեկտ (մարդ կամ կազմակերպություն)
Հոմանիշներ[խմբագրել]
  1. անձնավորություն, մարդ, էակ, արարած, ինքնուրույն, ներանձն (հնց․)
  2. հոգի, շունչ, ջան (բրբ․), բերան
Արտահայտություններ[խմբագրել]
  1. անձը դնել՝ զոհել - իրեն զոհել որևէ նպատակի համար ◆ Դու եթե ամենափոքր ազնվություն ունենայիր, պետք է քո անձն դնեիր նրա տան վրա։ (Րաֆֆի)
  2. գործող անձինք (անձեր) - դրամատիկական ստեղծագործությունների հերոսները
  3. ֆիզիկական անձ (իրավ․) - մարդը որպես իրավունքների ու պարտականությունների կրող
  4. իրավաբանական անձ - հիմնարկություն՝ ձեռնարկություն՝ կազմակերպություն իբրև իրավունքների և պարտականությունների կրող
  5. (փխբ․) անձի միսն ուտել - շատ նեղություն կրել
  6. (փխբ․) անձինը վրա է - մոտավորապես թույլ է ◆ Ի՞նչ եք նրա հետ գլուխ դնում, չեք տեսնում, որ անձինը վրա է։ Դբ
  7. զորացրված անձ - տե՛ս զինծառայող, տե՛ս նախկին զինծառայող
  8. ներքին տեղահանված անձ - այն անձինք կամ անձանց խմբերը, որոնց ստիպել կամ հարկադրել են թողնել կամ լքել իրենց տները կամ սովորական բնակության վայրերը՝ մասնավորապես զինված հակամարտության, բռնության համատարած դրսևորումների, մարդու իրավունքների խախտումների, տարերային և մարդու գործունեությամբ առաջ բերված աղետների պատճառով կամ դրանց հետևանքներից խուսափելու համար, և որոնք չեն հատել միջազգայնորեն ճանաչված պետական սահմանները։
  9. պաշտոնատար անձ - անձ, որը նշանակման կարգով կամ ընտրությունների արդյունքներով իրականացնում է իշխանության ներկայացուցչի գործառույթները կամ պետական հիմնարկներում, ձեռնարկություններում, կազմակերպություններում, կուսակցություններում, հասարակական կազմակերպություններում ու կազմավորումներում ժամանակավորապես կամ մշտապես զբաղեցնում է կազմակերպակարգադրիչ կամ վարչատնտեսական պարտականությունների կատարման հետ կապված պաշտոն։

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Աշոտ Եսայան, Սոցիալական ոլորտի բառարան («Հույսի կամուրջ» ՀԿ), Երևան, 2005 — 344 էջ։
  • Ա․ Ա․ Նալչաջյան, Հոգեբանական բառարան («Լույս» հրատարակչություն), Երևան, 1984 — 240 էջ։
  • Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։