խունկ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χuŋk]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ խունկ
վանկեր՝ խունկ
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Փոխառություն իրանական աղբյուրից. հմմտ. պարսկերեն xunk (xung):
Գոյական
- ծառերի կեղևից ստացվող բուրավետ խեժ, որն արտազատում են խնկազգիների և բուրզերազգիների ընտանիքների ներկայացուցիչները, հիմնականում խնկածառը և սրբազան բոսվելիան, որոնք աճում են Արևելյան Աֆրիկայում և Արաբական թերակղզու հարավարևմտյան մասում (ծխում են կրոնական արարողությունների ժամանակ) ◆ Եվ ջերմ աղոթքով տիրամոր առջև ես մոմ կվառեմ, ես խունկ կծխեմ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան ◆ Այս երեկո Մինասյանի քույրը սենյակումս մոմ վառեց և խունկ ծխեց։ (Նար-Դոս) այդ խեժի վառելուց առաջացած բուրումնավետ ծուխը ◆ (Երդիքներից) ելնում է ծուխը անուշ խունկի պես։ (Ավետիք Իսահակյան)
- (փխբ․) անուշ բուրմունք, անուշահոտություն ◆ Ահավասիկ իմ երգս առվեզերքի անուխին ու ռեհանին խունկովն օծուն։ (Միսաք Մեծարենց) ◆ Երդիքներից ելնում է ծուխը անուշ խունկի պես։ (Ակսել Բակունց) ◆ Ահավասիկ իմ երգս առվեզերքի անուխին ու ռեհանին խունկովն օծուն։ (Միսաք Մեծարենց)
- (փխբ․) այս նույն անունով անվանում են ընտիր պտուղները, հատկապես սպիտակ խաղողը {{օրն|Մի նայիր, տե՛ս, խունկ է։|
- (փխբ․) խունկ ծխելը ◆ Կիրակմուտքի խունկին ատեն։ (Միսաք Մեծարենց)
Ածական
- (փխբ․) այդ խեժի գույնն ունեցող, դեղնափայլ (պտուղների մասին)
- քնքուշ ու դժգույն, խնկագույն ◆ Իր խունկ ձեռքերով ամենն ալ գգվեց։ (Միսաք Մեծարենց)
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- (բսբ․) դեղին խունկ
- տե՛ս անուշահոտություն
- դեղնափայլ, դեղնափառ, դեղնավառ, դեղնապայծառ
- խնկագույն, խնկաթույր, խնկերանգ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- խունկ ծխել
- խունկը վառելով անուշ բուրմունք տարածել ◆ (Մայրը) խունկ էր ծխում, Մոմ վառում, Որ գիշերվան խավարում Փայլփլում էր մեն-մենակ։ Հովհաննես Թումանյան
- (արհմրհ․) մեկին շողոքորթաբար գովաբանել` փառաբանել ◆ Մի փոքր պետք է նրա փառասիրությանը խունկ ծխել: (Րաֆֆի)
- ոչ հայի խունկ է, ոչ թուրքի ուզարլիկ - հաստատուն սկզբունք չունի
- խնկի ծառ - տե՛ս խնկենի ◆ Քո երգի մեջ գութանի վարը, Ծիրանի ծառը ու խնկի ծառ: Համո Սահյան
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | խունկ(ը) | խունկեր(ը) |
| Սեռ. | խունկի | խունկերի |
| Տր. | խունկի(ն) | խունկերի(ն) |
| Հայց. | խունկ(ը) | խունկեր(ը) |
| Բաց. | խունկից | խունկերից |
| Գործ. | խունկով | խունկերով |
| Ներգ. | խունկում | խունկերում |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Հարությունյան Լ․ Վ․, Թանգամյան Տ․Վ, Զավարյան Է․ Լ․ և ուրիշներ, Բուսաբանական տերմինների ռուս-հայերեն բացատրական բառարան, Երևան, ««Հայբուսակ»», 2002 — 272 էջ։
 |
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Խունկ: |
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլ չունեցող հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Հովհաննես Հովհաննիսյան
- Քաղվածք/Նար-Դոս
- Քաղվածք/Ավետիք Իսահակյան
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Միսաք Մեծարենց
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Հայերեն ածականներ
- Հայերեն բառեր բուսաբանական իմաստով
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Հայերեն բառեր արհամարհական իմաստով
- Քաղվածք/Րաֆֆի
- Քաղվածք/Համո Սահյան
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից
- Բառեր «Բուսաբանական տերմինների ռուս-հայերեն բացատրական բառարան» գրքից