սև

սև

սև

կարմիր

նարնջագույն

դեղին

կանաչ

կապույտ

մանուշակագույն

սև

մոխրագույն

սպիտակ

Գույներ

Հայերեն

«սև» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

• ՄՀԱ՝ [sɛv]

սև

Դասական ուղղագրութեամբ՝ սեւ

վանկեր՝ սև 

Ածական

• մրի՝ ածխի գույնի ◆ Սև ներկ՝ մազեր՝ ժապավեն։
• չափազանց մուգ գույնի, թուխ, գորշ ◆ Սև հաց՝ ամպ։
• մութ, մթամած, մութով պատված ◆  Երկինքը թուխպ, երկիրը սև։ Հովհաննես Թումանյան
• խավար, անլույս, խավարամած, խավարի մեջ թաղված՝ ընկղմված ◆ Սև գիշերն է գրկել ինձ, մութն է պատել իմ ուղին։ (Վահան Տերյան)
• սևամորթ, սև՝ թխագույն մորթ ունեցող ◆ Սև արաբ՝ խափշիկ՝ ցեղ։
• սև շորեր հագած՝ կրող, սևազգեստ, սև զգեստներով ◆ Սև հոգևորականների վայնասունի հետ սկսեցին լսվել նաև մարտակոչ ձայներ։ Դերենիկ Դեմիրճյան
• փետուրների՝ մազերի՝ բրդի և այլնի սև գունավորում ունեցող ◆ Սև ոչխար՝ կարապ՝ շնիկ։
• սևագույն բանով կեղտոտված, վրան սևագույն բան (մուր, ածուխ, ցեխ և այլն) քսված ◆ Թաքստոցից դուրս եկավ ամբողջապես սև՝ մուր դարձած դեմքով մի մարդ։
• (փխբ․) մռայլ, չարագուշակ, չարագույժ ◆ Սև մտքեր՝ մտորումներ՝ նախազգացում։
• (փխբ․) նեղություններով՝ ցավերով՝ հոգսերով լի ◆  Սև օր՝ կյանք։
• (փխբ․) չարություն պատճառող, չարաբեր, չարաղետ, դաժան, վայրագ ◆  Օրդուները սև իրարու ետև եկան, զարկեցին մեր քարվանն ազնիվ Հայոց լեռներում։ Հովհաննես Թումանյան
• (փխբ․) չար, չարաբարո, չարափառ, թունոտ ◆  Մարած է սև կիրք, լռել է նախանձ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
• (փխբ․) անմարդկային, տմարդի ◆ Աշխարհում… ոչ միայն երախտագետ չեն լինում անձնվեր մարդկանց, այլև նրանց ծառայությունները փոխարինում են միշտ սև ապերախտությամբ։ (Մուրացան)
• (փխբ․) բացասական, վատ, հոռի ◆ Գրքում ներկայացված են նաև կյանքի սև կողմերը, որոնք ստվերում են լուսավորը, լավը։
• (փխբ․) ոչ որակյալ, հատուկ հմտություն՝ գիտելիքներ՝ վարպետություն չպահանջող
• առավելապես անմաքուր և ծանր ֆիզիկական ջանքեր պահանջող ◆ Սև աշխատանք։
• (փխբ․) մանր մետաղադրամ հանդիսացող (առավելապես՝ պղնձյա) ◆ Սև փող՝ գրոշ՝ կոպեկ։
• (փխբ․) սևագործ, սև աշխատանք կատարող։ ◆  Որպես զավակ սև բանվորի, վաղուց սովոր (է) նեղ օրերի։ (Հակոբ Հակոբյան)

1. (խոհր․) որոշ մթերքների, ըմպելիքների և այլն գույն

Գոյական

• սև գույն
• (փխբ․) սև գույնը և սև հանդերձանքը որպես սգի խորհրդանշան ◆ Սև հագնել։ ◆ Սևով պատել:
• (փխբ․) սուգ ◆ Ողջ կյանքը սևով անցավ։
• սևագույն տարածություն՝ տեղ՝ մաս ◆  Բայց սևը շարունակում է մեծանալ և, մինչև քոչի սարից իջնելը, բռնում է դաշտի կեսը։ (Հակոբ Մանանդյան)
• տե՛ս սևագրություն
• առավելապես հոգնակի՝ սևերը՝ շախմատի՝ շաշկիի և այլնի սևագույն քարերը՝ ֆիգուրները ◆ Սևերով խաղում է աշխարհի չեմպիոնը։

1. (սոց․) աֆրիկացիներին բնութագրելու համար ընդհանուր եզրույթ

Հոմանիշներ

1. սևագույն, սևաթույր, սևորակ, սևաթորմի, սևաթորմիկ, ածխագույն, մրագույն, գիշերագույն, գիշերաթույր, (հնց․)՝ արջն, արջնագույն, արջնաթույր, արջնաներկ, արջնահեղց, սևահեղց, արջնատեսակ, արջնատեսիլ, արջնատես, ճնդիկ
2. թուխ, թխագույն, թխորակ, գորշ, թխաթուխ, (հզվդ․)՝ թխատիպ, թխատեսակ
3. տե՛ս մութ, մթամած
4. տե՛ս խավար, խավարամած
5. տե՛ս սևազգեստ (1)
6. տե՛ս չարագույժ, չարագուշակ
7. տե՛ս չարաբեր, չարաղետ
8. տե՛ս չար, չարաբարո
9. տե՛ս բացասական, հոռի, վատ
10. տե՛ս սևամորթ (1)
11. տե՛ս սուգ
12. տե՛ս սևադեմ
13. տե՛ս թանաք
14. տե՛ս սևագրություն

Արտահայտություններ

1. սև ագռավ
   1. չափազանց սևադեմ՝ սևամաշկ (մարդ)
   2. (բնտ. ժրգ․) բանտարկյալներին տեղափոխելու փակ ավտոմեքենա
2. սև ամպ - աղետի՝ վտանգի՝ չարիքի սպառնալիք
3. սև արյուն - նավթ
4. սև աղվես դառնալ - հազվադեպ՝ շատ սակավ երևալ՝ այցելել
5. սև աղվեսի պես դառնալ - հազվադեպ՝ շատ սակավ երևալ՝ այցելել
6. սև անել - նույնն է՝ սևացնել
7. սև բերել մեկի գլխին՝ օրին - ողբալի վիճակի մեջ գցել, դժբախտացնել
8. սև բիծ - անունը խայտառակող՝ անվանարկող բան (արարք, վարքագիծ և այլն)
9. սև բիրժա՝ բորսա - ոչ պաշտոնական՝ գաղտնի բիրժա՝ բորսա (կապիտալիստական երկրներում)
10. սև գործ
    1. սևագործություն, սև աշխատանք
    2. չար գործ, չարագործություն
11. սև գույնով (կամ գույներով) ներկայացնել՝ նկարագրել՝ պատկերել և այլն - շատ վատ՝ բացասական կերպով ներկայացնել՝ պատկերել՝ նկարագրել և այլն, մռայլ գույներով ներկայացնել՝ պատկերել՝ նկարագրել և այլն
12. սև դրոշակ - սգո դրոշակ
13. սև երես - սևերես
14. սև երեսը սպիտակել - ամոթալի արարքը չեզոքանալ, ամոթալի արարքից՝ նախատինքից ազատվել
15. սև թուղթ - պատերազմում զոհվածի մասին սև շրջանակով թղթի վրա գրված ծանուցոմ
16. սև խավիար - թառափազգի ձկների խավիար
17. սև խոստուկ (բժշկ․) - կույր աղիքի սուր բորբոքում
18. սև ծածկ - խճուղիների ձյութային՝ բիտումային և այլ ծածկ, որ սև գույն է տալիս նրանց
19. սև կապել - սգի մեջ մտնել, սուգ անել
20. սև կապել մեկի օրին - նույնն է՝ սևը կապել մեկի
21. սև կատաղություն - դաժան՝ անագորույն՝ չարագույժ կատաղություն
22. սև կատու անցնել միջով - հարաբերությունները սրվել՝ վատանալ
23. սև հագնել - սուգ անել՝ պահել
24. սև հարյուրակ(ներ) - 1905-1907 թվականներին ցարական Ռուսաստանում ստեղծված ջարդարարական զինված հրոսակախմբեր՝ հեղափոխական շարժման դեմ պայքարելու, առաջադիմական գործիչներին մեջտեղից վերացնելու և մասսայական հրեական ջարդեր կազմակերպելու համար
25. սև հարոս - նույնն է՝ սև ցել
26. սև մարմին (ֆիզ․) - դրսից իր մեջ ընկնող բոլոր ճառագայթները կլանող և միայն սեփական ջերմաստիճանից կախված ճառագայթում արձակող սիստեմ
27. սև մետալուրգիա - ծանր արդյունաբերության մի ճյուղը, որն զբաղվում է սև մետաղների հանույթով և դրանց նախնական մշակությամբ
28. սև մետաղներ - երկաթի և նրա զանազան միահալույթների (պողպատի, չուգունի և այլնի) ընդհանուր անվանումը
29. սև շապկավորներ - ֆաշիստ(ներ)
30. սև շուկա
    1. կապիտալիստական երկրներում՝ գաղտնի առևտրի շուկա
    2. (նորբ․), (պատմ․) մասնավոր առևտրի շուկա (ԽՍՀՄ-ում)
31. սև ոչխար (ժղ․) (պտկ․) - սև ամպ, թուխպ
32. սև ոսկի - նավթ
33. սև պղպեղ (բսբ․)
    1. բազմամյա մագլցող բույս (պղպեղազգիների ընտանիքից)
    2. այդ բույսի չհասած վիճակում չորացրած պտուղը, որ օգտագործում են որպես համեմունք
34. սև ջուր կտրել - սատկել
35. սև սատանա - չափազանց սև դեմքով, սևադեմ
36. սև սարսափ - ծայրահեղ սարսափ, ահաբեկություն
37. սև սուգ մտնել - ծանր սգի մեջ լինել
38. սև սուրճ - առանց կաթի կամ սերի թունդ սուրճ
39. սև տախտակ - հետ մնացողների՝ որևէ անխրախուսելի արարքի՝ զանցանքի և այլնի հեղինակ(ներ)ի անուն(ներ)ը գրելու տախտակ
40. սև ցավ - ժանտախտ
41. սև ցուցակ - (մինչհ․), (արտսհմ․) - քաղաքականապես անվստահելի անձանց գաղտնի ցուցակ՝ անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան հաշվեհարդարի համար
42. սև ուժեր - ռեակցիայի՝ չարիքի ուժեր
43. սև քարին գրել (անունը, ծնունդը և այլն) - թաղել (անեծք)
44. սև քվե տալ - դեմ քվեարկել
45. սև քուն մտնել - մեռնել (անեծք)
46. սև օր
    1. ծանր՝ դժվար վիճակ՝ կյանք՝ ապրուստ
    2. թշվառություն, դժբախտություն
47. սև օրը լալ՝ լացել՝ լաց լինել - թշվառությունը՝ ծանր պարտությունը՝ կորուստը՝ հարվածը ողբալ
48. սև ֆոն - մռայլ շրջապատ՝ միջավայր՝ մթնոլորտ
49. սևը կապել մեկի - մեռցնել, սպանել
50. սևը ներս(ը) գցել, սպիտակը՝ դուրս(ը) - վիշտը՝ ցավը թաքցնելով՝ իրեն ուրախ ցույց տալ
51. սևը սպիտակից ջոկել - նույնն է՝ գրի սևն ու սպիտակը ջոկել
52. սևն ու սպիտակը ջոկել - նույնն է՝ գրի սևն ու սպիտակը ջոկել
53. սևին սպիտակ ասել - որևէ բան բոլորովին հակառակ կերպով ներկայացնել՝ գնահատել՝ մեկնաբանել
54. սևով սպիտակի վրա գրված - պարզորոշ կերպով, միանգամայն որոշակի՝ պարզ (արտահայտված, ասված, գրված)

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ black գերմաներեն՝ schwarz դանիերեն՝ sort էսպերանտո՝ իսպաներեն՝ negro, negra իտալերեն՝ nero հոլանդերեն՝ zwart հունարեն՝ μαύρο, μελανό, μέλαν շվեդերեն՝ svart պորտուգալերեն՝ preto ռուսերեն՝ чёрный (ru) ‎(čórnyj) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝ noir արաբերեն՝ أسود

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։
• Սուսաննա Ասիկյան, Սոցիոլոգիա (Անգլերեն-հայերեն բացատրական բառարան), Երևան, ««Զանգակ» հրատարակչություն», 2015 — 208 էջ։