մարդ
Հայերեն
Արտասանություն
ՄՀԱ: []
- ՄՀԱ՝ [mɑɾd]
վանկեր՝ մարդ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Բնիկ հնդեվրոպական՝ *mŗ-to-՝ *mer- «մեռնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն márta-, միջին պարսկերեն, սողդերեն mart, պարսկերեն mard, հունարեն μορτός` «մարդ» (Հեսիոքոս), βροτός` «մահկանացու», լատիներեն mors, -tis, լիտվերեն mirtis «մահ»։
Գոյական
- մտածելու և խոսելու կարողությամբ՝ բանականությամբ և գիտակցությամբ օժտված և գործիքներ պատրաստող ու հասարակական աշխատանքի պրոցեսում դրանք գործադրող, դրանց օգնությամբ շրջապատող աշխարհի վրա ներգործող կենդանի էակ
- տղամարդ, այր
- չափահաս դարձած, արդյունքի հասած տղա
- կնոջ ամուսին
- բարոյական ու մտավոր բարձր հատկություններով օժտված անձնավորություն
- աշխատող ձեռք, բանավորական ուժ
- անձ, հոգի (որպես հաշվի միավոր)
- գործածվում է որպես որոշյալ դերանուն, ամեն մեկը, յուրաքանչյուրը նշանակությամբ
- իբրև անորոշ դերանուն, մեկը, որևէ մեկը, ոմն
- իբրև անորոշ դերանուն, առհասարակ մարդկային էակ, առանց որևէ առանձին անհատի նկատի ունենալու ◆ Մարդ չի իմանում, թե ինչ երեսով դուրս գա ժողովրդի մեջ Սերո Խանզադյան
- անձ, անձնավորություն որպես անհատ ◆ Դու այդ մարդով վաղուց ես հափշտակված (Նար-Դոս)
- որևէ հիմնարկություն, կազմակերպություն ներկայացուցիչ, որևէ անձնակազմի պատկանող անձ ◆ Քաղաքային վարչության և ոստիկանության կողմից մարդիկ էին եկել (Նար-Դոս)
- գործածվում է որպես կոչական բառ, խոսակցին դիմելու համար
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- մահկանացու, ադամորդի, ադամածին (հզվդ․), ադամածնունդ, մարմնավոր, երկրավոր, երկրածին, երկրաբնակ, հողածին, հողազգեստ, հողեղեն, եղծական (հնց․), եղծանելի, կանանցածին, դեմետրածին, մահավոր, մեռոտ, մեղաց որդի, մարդ արարած, հումկաթնակեր, լո
- այր, տղամարդ, այրամարդ
- ամուսին, էրիկ (արևմտհ․), էրիկմարդ
- ոմն մեկ (ը), ոք (գրբ.), ոքմին (բրբ․), օքմին
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- մարդը մարդակից չի ջոկում - տգետ է, բան չի հասկանում
- մարդ առնել - մարդու գնալ
- մարդ դառնալ
- բարոյական ու մտավոր դրական հատկություններ ձեռք բերել
- ուղղվել
- մարդու գնալ - ամուսնանալ (կնոջ մասին)
- մարդուն մեկը - ինչ որ մարդ (արևմտհ․)
- մարդ գլուխ - նույնն է մարդագլուխ
- մարդու տեղ դնել - մարդ համարել, չարհամարել, հաշվի առնել
- մարդու տալ - ամուսնացնել
- մարդ մնալ - մարդկային բարձր հատկությունները պահպանել
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ա․ Ա․ Նալչաջյան, Հոգեբանական բառարան («Լույս» հրատարակչություն), Երևան, 1984 — 240 էջ։
- Մ․Մ․ Ռոզենտալի, Փիլիսոփայական բառարան (Հայաստան), Երևան, 1975 — 468 էջ։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Պահանջվում է արտասանություն
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Սերո Խանզադյան
- Քաղվածք/Նար-Դոս
- Հայերեն հազվադեպ գործածությամբ բառեր
- Հայերեն բառեր հնացած իմաստով
- Հայերեն բարբառային բառեր
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից
- Բառեր «Հոգեբանական բառարան» գրքից
- Բառեր «Փիլիսոփայական բառարան (1975)» գրքից