ճանապարհ

Հայերեն

արտասանություն

• ՄՀԱ՝ [t͡ʃɑnɑˈpɑɾh]

ճանապարհ

Դասական ուղղագրութեամբ՝ ճանապարհ

վանկեր՝ ճա•նա•պարհ 

Ստուգաբանություն

Փոխառություն իրանական աղբյուրից՝ *čana-parh (a) < *čarana-parh(a)-. հմմտ. ավեստերեն čar- «գնալ, շրջել» և parθ «գետանց»։

Գոյական

1. երթևեկության գիծ՝ շերտ գետնի երեսին ◆ Ճանապարհն ասֆալտապատ էր և ուղիղ։
2. հաղորդակցության ուղի ◆ Ծովային՝ օդային ճանապարհ:
3. անցորդի հետքերի ուղղությունը ◆ Հմուտ որսորդը անմիջապես գտավ որսի ճանապարհը:
4. անցման տեղ, անցում, անցք ◆ Թփերի միջով նա ճանապարհ էր բացում։
5. ճանապարհորդություն, ուղևորություն ◆ Ելնում եմ դարձյալ անվերջ ճանապարհ: (Վահան Տերյան)
6. անցած կամ անցնելիք տարածությունը ◆ Նրանք արդեն 100 կմ ճանապարհ էին անցել։
7. ընթացքի ուղղությունը ◆ Մեր ճանապարհը ձգվում էր լեռներով։
8. որևէ բանի հասնելու՝ որևէ տեղ թափանցելու հնարավորություն (փխբ․) ◆ Բայց երգը ճանապարհ չուներ դեպի նրա սիրտը։
9. գործունեության զարգացման ուղղություն (փխբ․) ◆ Նա բոլորովին նոր ճանապարհով ընկավ քնարերգության մեջ։
10. որևէ բանի հասնելու միջոց՝ հնարավորություն ◆ Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ։ (Միքայել Նալբանդյան)
11. կյանքի տևողությունը որպես անցկացնելու ժամանակամիջոց (փխբ․) ◆ Մտորումներ ճանապարհի կեսին։ Սիլվա Կապուտիկյան
12. հաջողության՝ առաջընթացի տևողության աստիճանը (փխբ․) ◆ Արագ է բարձրանում, բայց ճանապարհը կարճ է։
13. վարքագիծ, վարք (փխբ․) ◆ Վատ ճանապարհի վրա ես կանգնել։
14. գոյության տևողություն (փխբ․) ◆ Ինստիտուտի կեսդարյա գործունեության ճանապարհ:

Հոմանիշներ

1. ճամփա, ուղղի (հնց․) աղագ, եղագ, ռահ
2. ուղի
3. շավիղ, արհեստ, կածան, նըրբուղի
4. պողոտա
5. դերբուկ
6. տե՛ս անցուղի
7. տե՛ս ուղղություն
8. տե՛ս տարածություն
9. տե՛ս ելք, միջոց, ճար
10. տե՛ս եղանակ, ձև
11. տե՛ս ճանապարհորդություն
12. տե՛ս վարք, վարքագիծ
13. տե՛ս հնարավորություն
14. տե՛ս տևողություն

Արտահայտություններ

1. ճանապարհ բացել՝ բանալ՝ բաց անել
   1. երթևեկության ճանապարհ կառուցել, ճանապարհ գցել
   2. անցնելու տեղ՝ անցք բացել
   3. արգելքները՝ խոչընդոտները հաղթահարել, ուղի հարթել, առաջադիմության՝ առաջընթացի հնարավորություններ ստեղծել
2. ճանապարհ անցնել՝ գալ՝ գնալ - որոշ տարածություն անցնել՝ գալ՝ գնալ
3. ճանապարհ բռնել
   1. ուղղվել, որոշ ուղղությամբ գնալ
   2. ճանապարհվել
4. ճանապարհ գցել
   1. ճանապարհել
   2. հեռացնել, օձիքն ազատել մեկից
5. ճանապարհ դնել
   1. ճանապարհել
   2. հեռացնել, օձիքն ազատել մեկից
   3. ազատել, արձակել (պաշտոնից, գործից և այլն)
6. ճանապարհ ընկնել - ուղևորվել
7. ճանապարհ կտրել - որոշ տարածությամբ ճանապարհ անցնել
8. ճանապարհ մաշել - շարունակ մի տեղ գնալ-գալ
9. ճանապարհ տալ
   1. գնալուն չարգելել, ճանապարհ բացել մեկի գնալու համար
   2. առաջադիմության՝ առաջընթացի հնարավորություններ տրամադրել
10. ճանապարհ բռնել (մեկի կամ մի բանի)
    1. ճանապարհը փակել
    2. ուղղվել, դիմել
11. ճանապարհը կտրել մեկի
    1. մեկի առջևը ելնելով թույլ չտալ գնալու, ճանապարհը փակել
    2. արգելք լինել, խանգարել մեկի առաջադիմությանը՝ առաջընթացին
12. ճանապարհը պահել մեկի - սպասել մեկի գալուն
13. ճանապարհը բաց է - եթե ուզում է (ես) կարող է (ես) գնալ
14. ճանապարհը ցույց տալ
    1. որևէ տեղ գնալու ճանապարհը հայտնել՝ ծանոթացնել
    2. որևէ ելք՝ հնարավորություն՝ միջոց թելադրել՝ ասել
    3. հեռացնել, ճանապարհ դնել
15. ճանապարհը շեղել
    1. ընթացքը՝ ուղղությունը փոխել
    2. ճիշտ ճանապարհից խոտորվել, մոլորությունների անձնատուր լինել
16. ճանապարհը փշերով ծածկվել՝ պատվել - մեծ դժվարությունների՝ անախորժությունների հանդիպել
17. ճանապարհից ելած - մոլությունների անձնատուր եղած
18. ճանապարհից ելնել - մոլորեցնել
19. ճանապարհի կեսից ետ դառնալ՝ ետ կանգնել - գործը կիսատ թողնել՝ մինչև վերջ չհասցնել

Հոլովում

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	ճանապարհ(ը)	ճանապարհներ(ը)
Սեռ.	ճանապարհի	ճանապարհների
Տր.	ճանապարհ(ն)	ճանապարհերի(ն)
Հայց.	ճանապարհի(ն)	ճանապարհներ(ը)
Բաց.	ճանապարհից	ճանապարհներից
Գործ.	ճանապարհով	ճանապարհներով
Ներգ.	ճանապարհում	ճանապարհներում

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ way, road գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ yol իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ дорога (ru) ‎(doroga), путь (ru) ‎(putʹ), способ (ru) ‎(sposob) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։