երկինք
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [jɛɾkiŋkʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ երկինք
Արտասանություն
[խմբագրել]վանկեր՝ եր•կինք
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *d(i)ui-n-` *dei - «փայլել, շողալ» արմատից *-u աճականով՝ «շողացող երկինք»։ Հմմտ.՝ հին հնդկ. *dyau «երկինք», *divām «օր», հայ. տիւ, հին սլավ. дънь, լիտվ. diena «օր»։ Կան հնչյունական դժվարություններ։ Հնարավոր է երկիր բառի համաբանական ազդեցությունը։
Գոյական
- երկիրը շրջապատող տիեզերական տարածություն
- երկրի վերևում երևացող կամարաձև (սովորաբար կապտավուն) տարածություն, երկնակամար ◆ Մյուսներն էլ գնում են իրենց աշխատանքով նոր բնակարան են շինում և դարձյալ նույն կապույտ ժպտուն երկնքի տակ։ Հովհաննես Թումանյան
- ըստ կրոնական պատկերացումների` աստծու, հրեշտակների և այլնի բնակության վայրը տիեզերական տարածության մեջ ◆ Ու էսպես մեռավ արդար ծերունին, ինքն արքայություն գնաց երկնքում: Հովհաննես Թումանյան
- նախախնամություն, աստվածային զորություն (հնց․) (ժղ․)
- աստված (փխբ․) ◆ Երկինք են հասել արցունք ու արյուն։ Հովհաննես Թումանյան
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- երկին, մթնոլորտ, երկանամայր, վերնաշխարհ, վերներ, աստծու մաղ
- երկնակամար, երկնագունդ, երկնաձեղուն, երկնքի գմբեթ, երկնքի ծով, երկնքի կամար
- տե՛ս նախախնամություն
- տե՛ս արքայություն
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- երկինք բարձրացնել
- չափազանց գովաբանել, հարկ եղածից՝ արժանիից ավելի գովել
- դիրքով՝ աստիճանով բարձրացնել
- ուժգնացնել, ուժեղացնել, բարձրացնել (ձայնը)
- երկինք գնալ - մեռնել
- երկինք ելնեմ աստղերի վրա ման գաս, երկինք ելնես` գետինք իջնես, երկինք ելնես` վեր գաս գետին - տե՛ս երբեք
- երկինք հանել, երկինք հասցնել - տե՛ս գովել, փառաբանել
- երկինք ուղարկել - տե՛ս սպանել
- երկինք ու երկիր - տե՛ս հակադիր
- երկինքը գլխին մթնել - անակնկալ աղետից ընկճվել՝ խուճապի մատնվել
- երկինքը գլխին փուլ ածել, երկինքը գլխին փուլ բերել - տե՛ս դժբախտացնել
- երկինքը գլխին փուլ գալ - տե՛ս դժբախտանալ
- երկինքը ծծերը վեր է թողել - տե՛ս անձրևել
- երկնքի աղեղ - տե՛ս ծիածան
- երկնքի բնակիչ - տե՛ս թռչուն
- երկնքի գմբեթ, երկնքի ծով, երկնքի կամար - տե՛ս երկնակամար
- երկնքի յոթ կամար - տե՛ս ծիածան
- երկնքի սյուները քաշել - տե՛ս հուսահատեցնել
- երկնքին աղերսագիր պիտի տա - տե՛ս երկայնահասակ
- երկնքից աստղեր իջեցնել, երկնքից աստղեր վայր(վեր) բերել - տե՛ս հրաշագործել
- երկնքից աստվածել էլ որ գա - տե՛ս երբեք
- երկնքից ընկած - տե՛ս անտեղյակ
- երկնքից ընկնել - տե՛ս հայտնվել
- երկնքից իջած - տե՛ս անտեղյակ
- երկնքից լույս վեր գալ - տե՛ս փրկվել
- երկնքից կրակ թափվել
- երկնքից հրեշտակ վեր բերել - տե՛ս հրաշագործել
- երկնքում սավառնել - տե՛ս երազել
- երկինք-գետին, երկինք-գետինք - տե՛ս աշխարհ, տիեզերք
- երկինք-գետին գլխին մթնել
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
 |
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Երկինք: |